واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: چگونه تفریح كنیم؟
تفریحات سالم و سازنده از نظر اسلام، چه چیزهایی هستند؟انسان، موجودی است كه از دو بعد ، جسم و روح، پدید آمده است و هر كدام نیازها و آسیبهای خاص خودش را دارد. همان گونه كه بدن انسان به انواع غذاها احتیاج دارد ، روح آدمی نیز به شادابی و تفریحات سالم نیازمند است. بنابراین، غذای روحی و روانی، همواره در كنار غذای جسم، مطرح بوده است.امیرمؤمنان، حضرت علیعلیهالسلام میفرماید: مؤمن را سه وقت است؛ « وقتی كه در آن با پروردگار خود به راز و نیاز میپردازد و وقتی كه به حساب نفس خود میرسد و وقتی كه به لذتهای حلال و خوش میگذراند»1. همچنین حضرت در نامه خود به مالك اشتر میفرماید: «اگر در همه اوقات نیت، پاك و درست باشد و مردم در امنیت و آسایش باشند، اوقات همه از آن خداست»2. امروزه به تجربه نیز ثابت شده، اوقاتی كه انسان به تفریح میپردازد، سبب انبساط خاطر اوست و آمادگی برای سایر فعالیتهای زندگی، از طریق همین تفریحات سالم به دست میآید و اگر زندگی، سراسر فعالیت، كار، درس و نظایر اینها باشد، طولی نخواهد كشید كه تعادل روحی و جسمی انسان به هم خواهد خورد و شالوده وجود ، به سستی خواهد گرایید. در زمان ائمه معصوم علیهمالسلام، تفریحهایی مانند گردش، شنا، سواركاری، كشتی و مواردی از این دست وجود داشته، ولی این را باید در نظر گرفت كه تفریحهای سالم در هر زمان، متناسب با شرایط آن زمان بوده است و حتی مردم هر كشور و هر منطقهای، برای خود تفریح خاصی دارند كه ممكن است برای مردم مناطق دیگر، عجیب به نظر رسد. اگر ایران خودمان را بررسی كنیم، در ایران باستان، مردم از اوقات فراغت خود برای تفریح، بهرهها میبردند؛ كتابهای شعر را سینه به سینه انتقال میدادند؛ با خط خوش، چند بیتی بر پوست و بعدها بر كاغذ مینوشتند؛ به دل كوهسارها پناه میبردند؛ در منازل و معابر، گرد هم مینشستند و از هر دری سخن میگفتند و در خلوت خود، با سنگ و خاك و چوب، نقشهای هنری میزدند. با ورود اسلام و پذیرش دین از سوی ایرانیان، تحولی در نگرش مردم صورت گرفت؛ به این ترتیب كه هر قدر شناخت فرد نسبت به جهان، انسان و زندگی، گستردهتر و عمیقتر شد، او به اهمیت وقت و عمر، بیشتر پی برد و برای استفاده از آن، برنامهریزی میكرد و از آن جایی كه انسان مؤمن، عمر را نعمتی الهی میداند كه فقط یك بار توفیق بهرهوری از آن دارد، از این رو، در همة لحظات عمر، اعمال و رفتار خود را در مسیر قرب الهی قرار میدهد. قرآن شریف میفرماید: «قسم به عصر! كه واقعاً انسان در معرض زیان است؛ مگر آنان كه ایمان آوردهاند و كارهای شایسته كرده، به حق و صبر، یكدیگر را توصیه كردهاند»3. ایرانیان با تمدنی كهن، مسلمان شدند و اسلام، آنان را با امری بسیار مهمّ آشنا كرد و آن امر مهم، این بود كه برای وقت و زمان، ارزش زیادی قائل شوند و در عین حال، میانهروی و اعتدال را سرلوحه زندگی خود سازند. پیامبرصلیاللهعلیهوآله به اصحاب خود فرمود: «به تفریح و بازی بپردازید؛ زیرا من دوست ندارم در دین شما سختگیری دیده شود»4. برای بهرهوری و از اوقات فراغت و پرداختن به تفریحات سالم، توجه به موارد زیر میتواند مفید باشد:
1. طبیعتتفریح و سپری كردن اوقات فراغت، باید در محیط طبیعی، نشاطآور و سرورانگیز باشد. وجود كوهستانها، جنگلها، گلها، گیاهان، رودها و آبشارها، روح و روان آدمی را آرام كرده، به فرد شادی و نشاط میبخشد. وجود درختان سرسبز و پرشاخ و برگ و باغهایی كه درختانش به هم پیچیده است، تداعیكننده بهشت است و روح انسان را صفا میبخشد. آب جاری، یكی دیگر از پدیدههای شادیآفرین و بهجتآور است. هر چه محیط فرد ، به محیط طبیعی نزدیكتر و شبیهتر باشد، آرامش و آسایش خاطر بیشتری را برای او به همراه میآورد و بر عكس، هر چه تضادها بیشتر باشد، ناآرامی روانی، بیشتر رخ مینماید. اولین ثمرة استفاده از طبیعت، كاستن از صدمات جسمی و روانی است. 2. سیر و سفریكی از لذتبخشترین تفریحات سالم، مسافرت است. قرآن مردم را به گردش در زمین فرمان داده تا از طریق آن، با وضع گذشتگان آشنا شوند و علل انحراف و انحطاط جوامع را به خوبی دریابند و به هدف زندگی پی ببرند5. گردش، چون جاری شدن آب است كه از آلودگی و فساد آن مانع میشود؛ ولی سكون و در جاماندن، موجب آلودگی است؛ البته همان طور كه ذكر شد، سیر و سفر و مطالعه در طبیعت یا دفتر تكوین، علاوه بر جنبة تفریحی، آثار تربیتی و معرفتی كمنظیری نیز دارد؛ تا جایی كه خلقت آسمانها و زمین، شب و روز، ماه و خورشید و...، نشانههایی از علم و قدرت و حكمت خداوند میباشند. 3. ادبیات و شعرمردم ایران از دیرباز، مردمی ادب دوست بودهاند. «بوستان»، «گلستان»، «شاهنامه» و «دیوان حافظ»، از پرطرفدارترین كتابهای ادبی به حساب میآمدند و اكنون نیز همتایی برای آنها نیست. سخن از مقولههای ادبی، اجتماعی، سیاسی، فلسفی، اعتقادی، اخلاقی و گاهی طنز، در تركیبهای نظم و نثر وجود دارد كه اهل ادب را جذب میكند و مجالسی خوش و خاطرهانگیز فراهم مینماید و همة اینها از دیرباز از مظاهر تفریحات سالم بودهاند.
4. ورزش و بازیورزش و بازی از تفریحات سالم، سودمند و نشاطانگیزی است كه در تأمین سلامت و بهداشت جان و تن، تأثیرات زیادی دارد. اسلام حفظ بدن و سلامتی آن را وظیفه اولیّه هر مسلمانی میداند و مانند روح برای آن ارزش قائل است؛ به طوری كه علم «ابدان» را هم ردیف علم «ادیان » برمیشمرد. پیامبرصلیالله علیهو آله میفرماید: «علم بر دو نوع است؛ دینشناسی و بدنشناسی»6. در فقه اسلامی، به برخی از تفریحات و سرگرمیهای سالم، توجه بیشتری شده است و به نظر میرسد كه تأكید بر آنها برای اهداف و جهتهای خاصی است؛ مثلاً تأكید شده كه به فرزندانتان شناگری، تیراندازی و اسبسواری بیاموزید و این ورزشها، علاوه بر این كه میتوانند به عنوان تفریح سالم مطرح باشند، در شرایط اضطراری و حتی جنگی، میتوان از آنها به عنوان یك وسیله استفاده كرد؛ البته اسبسواری در روایات، استعداد انطباق با تغییرات تكنولوژیك در عصر حاضر را دارد؛ یعنی امروزه میتواند انواع رانندگیها و حتی خلبانی را دربربگیرد. به هر حال، اگر یك كشور در همین سه زمینه، به خوبی سرمایهگذاری كند، به طوری كه مردم و جوانان بتوانند در این سه زمینه فعالیت داشته باشند، هم سرگرمی و تفریحات سالم جامعه به خوبی تأمین خواهد شد و هم مهارتهای نظامی و امنیتی جامعه تأمین میشود؛ مهارتهایی كه در شرایط اضطراری به عنوان یك عنصر بازدارنده در برابر تهدیدات دشمنان، از آنها به خوبی میتوان استفاده كرد. اسلام به عنوان یك دین معتدل و متوسّط ، همان گونه كه در خوردنیها و نوشیدنیها مجاز و غیرمجاز دارد ، در تفریحات و شادیها هم نوع مجاز (تفریحات سالم) و غیرمجاز (تفریحات غیرسالم) دارد. پینوشت:1. ریشهری، میزان الحكمه، ج 5، ص 2122.2. همان، ص 2125.3. سورة عصر.4. میزان الحكمه، ج 4، 2804.5. حج، آیة 46؛ نهج البلاغه، نامه 31.6. مجلسی، بحارالانوار، ج 1، ص220. منبع : پرسمان - با تلخیصتنظیم برای تبیان :داوودی
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 396]