واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: جایگاه «شرح لمعه» در متون حوزوی
کتاب «الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة» اولین کتاب درسی فقه در حوزه است. اصل کتاب، نوشته شهید محمد بن جمال الدین مکی عاملی (786 ـ 734 ق) معروف به شهید اول استکتاب «الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة» اولین کتاب درسی فقه در حوزه است. اصل کتاب، نوشته شهید محمد بن جمال الدین مکی عاملی (786 ـ 734 ق) معروف به شهید اول است که در قرن دهم، توسط شهید ثانی زینالدین جبعی عاملی (966 ـ 911 ق) شرح گشته و از همان تاریخ به عنوان کتاب درسی حوزههای علمی مطرح گردیده است. با این حساب حدود 4 قرن است که طالبان علوم دین از رهگذر این اثر پرقیمت با کلیات دانش فقه آشنا میگردند.بر اساس برنامة مدیریت حوزه، دورة این کتاب حدود 3 سال (پایههای چهارم و پنجم و ششم) طول میکشد و در کنار آن، دو دورة علم اصول فقه از ابتدا تا انتها در نظر گرفته شده است. «شرح لمعه» اولین تجربة طلبه در معاشرت طولانی با یک کتاب درسی است که گاه موجب خستگی و ملالت خاطر میگردد و گاه به جهت تنوع فضای ابواب و تازگی مباحث و دقتهای ویژه، طراوت و اشتیاق میآفریند.عمدهترین ویژگی کتاب لمعه، آشنایی با یک دورة کامل فقه شیعی است. لمعه تنها کتاب درسی مشتمل بر تمام ابواب فقه است که در حوزهها تدریس میگردداین کتاب مجموعه پنجاه و سه رساله در ابواب مختلف فقه است که به ترتیب زیر از «طهارت» آغاز و به «دیات» پایان میپذیرد:طهارت، صلات، زکات، خمس، صوم، اعتکاف، حج، جهاد، امر به معروف و نهی از منکر، کفارات، نذر و عهد و یمین، قضا، شهادات، وقف، عطیه، متاجر، دین، رهن، حجر، ضمان، حواله، کفالت، صلح، شرکت، مضاربه، ودیعه، عاریه، مزارعه، مساقات، اجاره، وکالت، شفعه، سبق و رمایه، جعاله، وصایا، نکاح، طلاق، خلع و مبارات، ظهار، ایلاء، لعان، عتق، تدبیر، اقرار، غصب، لقطه، احیاءالموات، صید و ذباحه، اطعمه و اشربه، ارث، حدود، قصاص، و دیات.طلبه، هنگام تحصیل لمعه، جوانی پویا و پرشور است که تجربة چند سال حضور در حوزه، او را از رشد عقلانی درخوری بهرهمند ساخته و توجهات ویژهای در هدف و مسیر حرکت به او عطا کرده است. با این ویژگیها، طبیعی است که پرسشهایی از این دست در کلاسهای فقه فراوان شنیده شود: 1. چرا این کتاب را میخوانیم؟ چرا این همه سرمایهگذاری مطلوب است؟ چه فایدهای بر این کتاب مترتب است؟ 2. لمعه، فتاوای فقیهی است که حدود 7 قرن پیش میزیسته است؛ آیا خواندن توضیح المسائل مراجع تقلید مفیدتر نیست؟ آیا مناسبتر نیست با خواندن رساله، هم با تکلیف عملی خود آشنا شویم و هم آمادة پاسخگویی به پرسشهای دیگران باشیم؟ 3. بخشی از ابواب این کتاب ـ مانند لعان، ارث، قصاص، قضا و ظهار ـ مورد ابتلای ما نیست و فایدة عملی ندارد؛ برخی از ابواب هم، مثل عتق، تدبیر، مکاتبه و سایر مسائل مربوط به بردگان، به کلی در شرایط فعلی موضوعیت خود را از دست دادهاند. چرا باید برای یادگیری آنها این همه زمان و انرژی هزینه کنیم؟ 4. آیا جایگزین بهتری برای لمعه وجود ندارد؟ امروزه، با پیشرفت تکنولوژی آموزشی، آیا نیاز به متونی مناسبتر نیست؟حضور این پرسشها در فضای ذهن طلبه، اگر همراه با پاسخ روشن، روان و قانع کننده نباشد، به فرسایش انگیزه تحصیل و از دست رفتن نشاط علمی میانجامد و حاصلی جز فعالیت سست و بیمایه ندارد. از سوی دیگر، بهانة موجهی! برای کم کاری و تنبلی محسوب میشود. توصیه به تعبد و پیروی از سیره سلف ـ تا آشنایی کامل با علم فقه ـ و ارائة پاسخهای اجمالی ـ به جای تبیین تفصیلی ـ درمان کاملی برای این تلاطم روحی و فکری نیست؛ خصوصاً جوانِ حقیقتجویی که علاقهمند است بسیار سریع خود را برای حضور در جبهة نبرد فرهنگی آماده سازد، این چراها را برنمیتابد.پاسخ این چرا ها در برخی ویژه گی های این کتاب است که در ادامه به آن اشاره می گردد.به نظر شما این ویژگی کدامند؟... ادامه دارد...تنظیم برای تبیان : حسن رضایی گروه محتوای حوزه علمیه
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 2938]