هزار توي مناسبات آمريكا ـ پاكستان

واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: هزار توي مناسبات آمريكا ـ پاكستان

پاكستان در دو سال اخير با مشكلات داخلي و خارجي متعددي روبرو بود كه مهمترين آن‌ها اوج‌گيري تنش در روابط اسلام آباد - واشنگتن و همچنين مواجهه با موضوع قتل اسامه بن‌لادن، سركرده سابق گروه القاعده به دست نظاميان آمريكايي در خاك پاكستان محسوب مي‌شود.

اقدام يكجانبه نيروهاي نظامي آمريكا در شهر «ايبت آباد» پاكستان به منظور قتل سركرده سابق القاعده در دومين روز ماه مي‌‌سال 2011 شكاف جديدي را در روابط دوجانبه اسلام آباد - واشنگتن به عنوان دو متحد در جنگ به اصطلاح با تروريسم ايجاد كرد. ‏

در اين سال پاكستان همچنين با چالش‌هاي داخلي همچون مشكلات اقتصادي و بحران انرژي به ويژه كمبود برق و گاز مواجه بود كه فشار زيادي بر مصرف كنندگان شهري و همچنين صنايع ملي اين كشور وارد كرد.

با اين وجود در روزهاي پاياني سال 2011 ميلادي براي اولين بار در دوره رياست جمهوري آصف علي زرداري، پاكستان شاهد تنش غيرمنتظره بين مقامات ارشد دولت اسلام آباد و ارتش بود. ‏در اين تنش، نامه و يادداشتي موسوم به نامه محرمانه

(‏MEMO GATE‏) كه گفته مي‌شد توسط «حسين حقاني» سفير سابق اسلام آباد در واشنگتن از طرف آصف علي زرداري، رئيس‌جمهوري اين كشور به «مايك مولن» فرمانده وقت ستاد مشترك ارتش آمريكا ارسال شده و در آن به جزئياتي درباره نگراني دولت پاكستان از كودتا به دست ارتش اين كشور اشاره شد، نقش فراواني داشت. ‏

اين نامه در نهايت به استعفاي حسين حقاني، سفير وقت پاكستان در آمريكا انجاميد. ‏

در ادامه، ضربه شديد ديگري به روابط ازقبل تيره و تار شده اسلام آباد و واشنگتن، زماني وارد شد كه رهبران سياسي و نظامي پاكستان قاطعانه تصميم به توقف عبور خودروهاي متعلق به نيروهاي سازمان پيمان آتلانتيك شمالي (ناتو) در خاك پاكستان و همچنين تخليه پايگاه هوايي «شمسي» از وجود نيروهاي نظامي آمريكا گرفتند. ‏

پايگاه هوايي شمسي به مدت 10 سال به‌منظور حمايت و هدايت عمليات‌هاي نظامي آمريكا در افغانستان و انجام عمليات حملات هواپيماهاي بدون سرنشين در اختيار نيروهاي نظامي آمريكا بود. ‏

پاكستان همچنين در سال 2011 شاهد ترور شخصيت‌هاي سياسي اين كشور از جمله «سلمان تأثير» فرماندار ايالت پنجاب و «شهباز بهتي» وزير امور اقليتي پاكستان بود. ‏

در همين سال بازداشت عامل نفوذي سازمان اطلاعات مركزي آمريكا (سيا) به نام «ريموند ديويس» در ماه فوريه به جرم قتل دو شهروند پاكستاني در شهر لاهور، روابط اسلام آباد - واشنگتن را تحت تأثير قرار داد. ‏

با اين حال، اين عامل قراردادي سازمان سياي آمريكا، با پرداخت خون بها به خانواده‌هاي قربانيان مورد عفو دادگاه پاكستان قرار گرفت و تبرئه شد. ‏

گفتني است آزادي «ريموند ديويس» آمريكايي موجي از اعتراض‌هاي مردمي و نهادهاي سياسي ـ مذهبي را در پاكستان به همراه داشت. ‏

پاكستان در ماه مي‌سال 2011 عمليات يكجانبه نيروهاي آمريكايي در شهر «ايبت آباد» را كه منجر به كشته شدن بن لادن شد، تجربه كرد تا درباره وضعيت نيروهاي اطلاعاتي و تجهيزات نظامي خود براي شناسايي موقعيت دشمن و نيروهاي خارجي مستقر در منطقه، دقت بيشتري به خرج دهد. ‏

علاوه بر اين، مقامات ايالات متحده آمريكا با هشدار به پاكستان مبني بر عواقب فاجعه بار همراهي نكردن با آنان در راه مبارزه با تروريسم، با درخواست از پاكستان براي ادامه اين همكاري، گفتند كه درغير اين صورت با عمليات‌هاي يكجانبه نيروهاي آمريكايي در خاك پاكستان مواجه خواهند شد. ‏

اين اقدام باعث خشم اعضاي پارلمان ملي و مجلس سناي پاكستان شد كه در ادامه با تشكيل نشست مشترك رهبران احزاب سياسي مختلف (اي.پي.سي) در پاكستان، به تصويب قطعنامه عليه اظهارات مقامات آمريكايي در نقض حاكميت ملي پاكستان منجر شد. ‏

معترضان پاكستاني در ادامه اين تصويب و اجراي مفاد قطعنامه ياد شده، حملات پي در پي هواپيماهاي بدون سرنشين آمريكايي به مناطق قبايلي پاكستان را كه منجر به كشته شدن غير نظاميان مي‌شد، به شدت محكوم كردند. ‏

همچنين در ماه مارس، شاهد ازسرگيري روابط و مذاكرات دوجانبه هند و پاكستان پس از حوادث تروريستي بمبئي در سال 2008 بوديم. دو كشور گفت‌وگوهاي خود را به طور رسمي از سرگرفتند و در اين زمينه مي‌توان به تماشاي مشترك مسابقات جام جهاني كريكيت توسط «يوسف رضا گيلاني» و «مان‌موهان سينگ» نخست وزيران دو كشور پاكستان و هند، در ورزشگاه شهر «موهالي» هند اشاره كرد. ‏

علاوه بر اين، مذاكرات ماه آوريل اسلام آباد و دهلي نو در حل و فصل مسائل و تقويت روابط تجاري دوجانبه، تأثير مثبتي بر ارتقاي روابط با كشورهاي منطقه از جمله ايران داشته است. ‏

در سال 2010، هيلاري كلينتون، وزير امور خارجه ايالات متحده آمريكا در ماه‌هاي مي‌و اكتبر با سفر به پاكستان، نشست‌هايي را با مقامات ارشد پاكستان برگزار كرد. ‏

ارتش پاكستان در ماه ژوئن سال 2011 به شدت شمار نيروهاي نظامي آمريكا در پاكستان را كاهش داد. ‏

دولت پاكستان در ماه ژوئيه به‌دنبال اعتراض «شاه محمود قريشي» وزير وقت امور خارجه اين كشور به پرونده «ريموند ديويس» عامل جاسوسي سازمان سيا، بلافاصله او را بركنار و خانم «حنا رباني كهر» را به عنوان اولين وزير خارجه زن پاكستان انتخاب كرد. ‏

در همين ماه، مقامات امنيتي پاكستان با ارسال نامه‌اي به سفارت واشنگتن در اسلام آباد، خواهان خروج 250 تن از مقامات آمريكايي مقيم در پاكستان، ظرف مدت يك‌ماه شدند. ‏

در ماه اكتبر، يك فروند بالگرد ارتش هند با ورود به حريم هوايي پاكستان در منطقه «اسكردو» در شمال اين كشور، بلافاصله توسط جت‌هاي جنگنده نيروي هوايي پاكستان به زمين نشانده شد. با اين حال مقامات امنيتي پاكستان با بررسي و جمع‌آوري اطلاعات از سرنشينان و علت نقض حريم هوايي پاكستان توسط آنان، اين بالگرد را به همراه سرنشينان آن آزاد كردند. ‏

در اين ماه كشور پاكستان به عنوان عضو غيردائم شوراي امنيت سازمان ملل متحد انتخاب شد. ‏

دولت پاكستان در ماه نوامبر به نشانه اعتراض به حمله روز بيست و ششم نوامبر (پنجم آذر) بالگردهاي ناتو و «ايساف» به پست‌هاي مرزي پاكستان كه منجر به جان باختن 24 نظامي اين كشور شد، كنفرانس «بن» را كه براي بررسي اوضاع افغانستان تشكيل شده بود، تحريم كرد و نمايندگان خود را در اين مجمع شركت نداد. ‏

همچنين مقامات اين كشور در ماه دسامبر، هر دو گزارش ارائه شده از سوي ناتو و ايالات متحده آمريكا درباره حملات نيروهاي نظامي آنان به نظاميان پاكستان را رد كرده و اين گزارش را عاري از حقيقت و بي اساس عنوان كردند. ‏

دولت اسلام آباد همچنين در اين ماه با اعلام دستورالعمل جديد خود براي برخورد با هرگونه نقض حريم هوايي پاكستان، اظهار داشت: هر بالگرد و هواپيما به ويژه پهپادهاي جاسوسي آمريكا در صورت نقض حريم هوايي اين كشور با شليك ازسوي نيروهاي امنيتي پاكستان به‌منظور هدف قراردادن آنان مواجه خواهد شد. ‏

آصف علي زرداري در ششمين روز ماه دسامبر با سفر ناگهاني و بدون برنامه‌ريزي خود به امارات متحده عربي (دبي) براي ادامه درمان، گمانه زني‌ها و شايعات مختلفي درباره آينده فعاليت سياسي خود در پاكستان بوجود آورد. ‏

با اين وجود، سفر رئيس‌جمهوري پاكستان كه به دليل معالجه بيماري وي انجام گرفته بود، از سوي رهبران احزاب سياسي مخالف دولت به دليل افزايش مدت زمان حضورش در خارج از كشور باعث قوت گرفتن شايعاتي همچون فرار وي از كودتاي احتمالي در كشور و دوري از عواقب احتمالي رسوايي نامه محرمانه اش به مقامات نظامي آمريكا، شد. ‏

با اين حال زرداري 19 دسامبر ( 28 آذر) مانند خروج ناگهاني خود از كشور، به همين نحو به پاكستان بازگشت. ‏

ديوان عالي پاكستان نيز در ماه دسامبر با توجه به تشديد موضع‌گيري‌ها نسبت به نامه محرمانه زرداري به فرمانده وقت ستاد مشترك ارتش آمريكا، دادرسي پرونده نامه محرمانه را با شكايت «نواز شريف» نخست وزير پيشين و رهبر حزب مسلم ليگ پاكستان شاخه نواز آغاز كرد. ‏

دولت پاكستان در همين حال با توجه به تعليق روابط با ايالات متحده آمريكا، براي بازبيني روابط دوجانبه خود با واشنگتن و ناتو، نشست دو روزه سفراي خارجي خود را در اسلام آباد برگزار كرد. ‏

سفرا و نمايندگان خارجي پاكستان در اين اجلاس با تدوين پيش‌نويس‌هاي جديد براي بازبيني روابط مجدد با آمريكا و نيروهاي ناتو، پيگير راهكارهاي جديدي براي مبارزه با چالش‌هاي بين‌المللي پيش روي پاكستان شدند. ‏

دولــت اســلام آبــاد در

بيست و هفتمين روز همين ماه، چهارمين سالگرد ترور «بي نظير بوتو»

نخست وزير پيشين و رهبر فقيد حزب مردم پاكستان را برگزار كرد. ‏

زرداري با سخنراني در اين مراسم، بر مبارزه با توطئه عليه نظام دمكراتيك پاكستان تاكيد كرد. ‏

همچنين پاكستان شاهد ظهور يك حزب نوپا به نام «تحريك انصاف پاكستان» پس از دو حزب قدرتمند و رقيب يعني حزب مردم (حزب حاكم در پاكستان) و حزب مسلم ليگ (شاخه نواز) در اين كشور بود. تحليلگران مسائل سياسي و بخش رسانه‌اي پاكستان اين روزها «عمران خان» و حزب وي را به عنوان قدرت سوم سياسي در پاكستان بعد از حزب مردم و حزب مسلم ليگ شاخه نواز معرفي كردند. ‏

با اين وجود، احزاب عمده رقيب در صحنه سياسي پاكستان (حزب مردم و حزب مسلم ليگ) با توجه به فعاليت‌هاي اخير و رو به رشد حزب جديد «تحريك انصاف» درحال تعامل بيشتر و ايجاد ائتلاف با آن هستند. ‏

پاكستان در سال 2012 با دو مسأله عمده روبروست انتخابات مجلس سنا در ماه مارس و همچنين تعيين نوع روابط با آمريكا ازسوي پارلمان ملي پاكستان، كه قطعاً مهمترين موضوعات ماه‌هاي آتي اين كشور خواهند بود. ‏

* شكست ديپلماسي آمريكا

واقعيت اين است كه باراك اوباما، رئيس‌جمهوري و هيلاري كلينتون، وزير خارجه آمريكا، پارسال زماني كه برنامه سالانه خود را در بخش پاكستان نهايي مي‌كردند، بر اين گمان بودند كه سال 2011 را در اين كشور بدون چالش جدي پشت سرخواهند گذاشت، اما به سرعت دريافتند كه اين گمانه‌زني چندان درست نبوده است. ‏ واشنگتن و اسلام‌آباد گفت‌وگوهاي راهبردي را در واشنگتن پشت سرگذاشتند و چندي بعد آمريكا، ميزبان «سيديوسف‌رضا گيلاني» بود. اوباما پارسال در ديدار نخست‌وزير پاكستان تاكيد كرد كه روابط دو كشور، راهبردي، چند وجهي و فراتر از مسائل امنيتي است.

گويا زماني كه مقامات آمريكا صفحات دفتر ديپلماسي خود مربوط به سال 2011را ورق مي‌زدند، به سرعت از صفحه پاكستان گذر كردند و نخواستند به خود بقبولانند ستاره بختشان در اين كشور رو به افول است، اما واقعيت به گونه‌اي ديگر رقم خورد.

بروز بحران‌هاي ديپلماتيك بين آمريكا و پاكستان در اين سال موجب شد تا واشنگتن با پي بردن به ناكامي ديپلماسي خود در قبال پاكستان مجبور به بازنگري در سياست خارجي‌اش با اسلام‌آباد شود.

اين بازنگري كه نشان دهنده ناكارآمدي ديپلماتيك مقامات كاخ سفيد بود، با قطع بخشي از كمك‌هاي مالي اين كشور به پاكستان آغاز شد كه با تصميم شخص باراك اوباما صورت گرفت و طبق اين تصميم، بخشي از كمك‌هاي 2 ميليارد دلاري آمريكا به پاكستان قطع شد. ‏

همچنين برخي تحولات در روابط پاكستان و آمريكا موجب شد تا اميد واشنگتن به كمك اسلام‌آباد در زمينه آنچه كه مبارزه با تروريسم مي‌خواند، به ياس بدل شود.

در سال‌هاي اخير حمله هواپيماهاي بدون سرنشين آمريكايي به بهانه تخريب نيروها و مواضع طالبان، موجب كشته شدن مردم غيرنظامي پاكستان و بروز خشم مردم و دولت اين كشور شده است.

آمريكا در سال 2011، 116 نوبت، مناطق قبايلي پاكستان را هدف قرار داد كه به كشته شدن بيش از 650نفر منجر شد و اين كشتار همچنان ادامه دارد؛ امري كه تشديد انزجار مردمي را به دنبال داشته است.

ماجراي «ريموند ديويس» و مرگ «اسامه بن‌لادن» سبب شد كه پاكستان بحث تجاوز به تماميت ارضي خود و نقض حاكميت ملي را مطرح كند.

در مقابل، آمريكايي‌ها فشار بين‌المللي عليه اسلام‌آباد را تشديد كرده و بر ايده خود مبني بر همكاري پاكستان با تروريسم مهر تاييد زدند.

با وقوع اين گونه حوادث، كشمكش ديپلماتيك بين آمريكا و پاكستان شدت گرفت كه در نهايت اسلام‌آباد با اخراج 25 مستشار نظامي آمريكا در پاكستان، اقدامي جدي انجام داد.

در پي اين جريان‌ها، سفر «جان كري» از اعضاي سناي آمريكا، «مارك گراسمن» نماينده ويژه اوباما در امور افغانستان و پاكستان در كنار سفر ساير مقامات نظامي و اطلاعاتي آمريكا به پاكستان از جمله هيلاري كلينتون وزيرخارجه اين كشور نيز نتوانست سردي روابط دو كشور را متعادل كند.

با حمله هواپيماهاي ناتو به يك پست بازرسي پاكستان در نزديكي مرز افغانستان كه موجب كشته شدن 24 سرباز پاكستاني شد، اين بحران‌ها به اوج خود رسيد، به طوري كه اسلام‌آباد در واكنش به اين كشتار، مسير تردد خودروهاي متعلق به نيروهاي ناتو مستقر در افغانستان را مسدود كرد و با اعلام ضرب‌الاجل دوهفته‌اي، از آمريكا خواست تا پايگاه نظامي «شمسي» در پاكستان را تخليه كند.

همچنين در پي حمله مرگبار ناتو به مرز پاكستان، اين كشور صراحتاً اعلام كرد كه سياست خارجي خود را تغيير داده و درباره روابط خود با آمريكا در تمامي امور تجديد نظر مي‌كند.

مقامات آمريكايي نيز اذعان كردند روابط پاكستان با آمريكا، بعد از حمله بالگردهاي ناتو به پست‌هاي مرزي اين كشور، به پايين‌ترين سطح خود در تاريخ روابط دو كشور رسيده و اين درحالي است كه پاكستان، تحقيقات «ناتو» را در زمينه اين حادثه، كه درآن پاكستان و آمريكا هر دو مقصر شناخته شده‌اند، نپذيرفته است.

اين درحالي است كه آمريكا در روابط خود با مقام‌هاي اسلام‌آباد به طرز چشمگيري دچار مشكل شده و از برقراري آنچه صلح و آشتي مي‌نامد، بازمانده است.

اين موضوع از ديدگاه بسياري، نشأت گرفته از پاره‌اي از مسائل، از عمليات ويژه سيا در خاك پاكستان گرفته تا مسائل پيچيده‌تري در خصوص حملات هوايي آمريكا است كه به طور روزانه ملاحظه مي‌شود.

همچنين از ديدگاه بسياري از مردم پاكستان، آمريكا درحال جنگ براي حل و فصل چالشي غيرقابل حل است.

از سوي ديگر، آمريكا بي‌ترديد منفورترين كشور نزد پاكستان بشمار مي‌رود و بخشي از احساسات ضدآمريكايي در پاكستان، ناشي از خشم مردم از اكثر سياست‌هاي واشنگتن نسبت به جهان اسلام است كه نمود آن در جنگ‌هاي افغانستان و عراق در سال‌هاي اخير و مسائل و موضوعات مربوط به فلسطين به چشم مي‌خورد.

اقداماتي كه ناتو و ارتش آمريكا عليه مردم پاكستان انجام مي‌دهند، مسأله آمريكا را در سياست داخلي پاكستان به قدري برجسته كرده كه شايد هيچگاه در تاريخ روابط واشنگتن و اسلام‌آباد، جامعه پاكستان نسبت به آمريكا، اهداف و نيت‌هاي آن، تا اين حد حساس و بدبين نبوده است؛ به طوري كه در ماه‌هاي اخير، نقطه اوج هيجانات ضدآمريكايي در پاكستان ديده مي‌شود. از سوي ديگر، مسئله نحوه تعامل ميان واشنگتن و اسلام‌آباد به يكي از گفتمان‌هاي استراتژيك عمده در محافل تصميم‌گيري آمريكا تبديل شده است. اگرچه برخي تحليلگران مي‌گويند روابط آمريكا و پاكستان بايد براساس يك برنامه راهبردي باشد و در عين حال همكاري دو كشور در زمينه‌هاي مختلف، از جمله عرصه نظامي و اطلاعاتي ادامه يابد، اما به نظر مي‌رسد اين امر با توجه به شرايط فعلي كه نفرت از آمريكا در پاكستان به اوج خود رسيده است، تحقق نيابد و واشنگتن بايد به زودي به شكست كامل ديپلماسي خارجي خود در قبال پاكستان، اذعان كند. ‏

* مداخله آژانس‌هاي اطلاعاتي

نكاتي كه ذكر آن رفت، تنها نقاط برخورد و موارد اختلاف ميان آمريكا و پاكستان نيست. به عنوان نمونه، روزنامه «پاكستان آبزرور» در مقاله‌اي با دفاع از سازمان اطلاعات پاكستان (آي.اس.آي) دخالت برخي آژانس‌هاي اطلاعاتي خارجي را عامل بي‌ثباتي اين كشور خواند و نوشت: هر كشوري براي دفاع از امنيت ملي خود به يك سازمان اطلاعاتي كارآمد نياز دارد.‏

اين روزنامه نوشت: اين سازمان نه فقط در بيرون از مرزها با عناصر خارجي ضد دولتي مبارزه مي‌كند، بلكه در داخل نيز عليه جنگ رواني دشمنان داخلي نيز ايستادگي مي‌كند. هيچ ارتشي نمي‌تواند بدون حمايت يك سازمان اطلاعاتي كارآمد كه اطلاعات مخفي را با نهايت اعتبار گردآوري و ارزيابي مي‌كند، با دشمنانش به مبارزه بپردازد.. ‏

به نوشته اين نشريه، در اين رابطه حتي سازمان‌هاي «سيا»، «كا.گ.ب» يا «ام.‌آي – 6» مي‌توانند به عنوان نمونه مورد استناد قرار گيرند. اما نقش سازمان اطلاعات پاكستان به ويژه پس از يازده سپتامبر 2001 ميلادي، در جهت محافظت از كشور در برابر تهديد‌هاي خارجي و داخلي، تحت عنوان «جنگ عليه تروريسم» افزايش يافت. ‏

‏پاكستان مدت‌هاست كه با اقدامات مخرب متعددي مواجه است، كه عامل اصلي اين تحركات تنش‌آميز، برخي سازمان‌هاي مخفي چون سازمان سياي آمريكا، و موساد اسرائيل هستند. ‏

به نوشته نشريه «پاكستان آبزرور» نفوذ عوامل خارجي، آن هم با داشتن جنگ افزارهاي عملياتي و اطلاعاتي پيچيده، استفاده از حملات انتحاري و ترورهاي هدفمند، باعث شده تا هر روز در اين كشور شاهد وقايع تروريستي باشيم. ‏

در بخشي از مقاله اين روزنامه آمده است: زماني كه ژنرال «احمد شجاع پاشا» در سپتامبر 2008 به عنوان مديركل سازمان اطلاعات پاكستان منصوب شد، گام‌هايي را در جهت بهبود كارايي اين سازمان كه مسئول گردآوري اطلاعات براي دولت و تهيه ارزيابي‌هاي مهم اطلاعاتي در زمينه امنيت ملي است، برداشت. ‏ژنرال «پاشا» در درجه نخست، شاخه داخلي اين سازمان را تعطيل كرد.

در آن زمان مقامات ارشد آمريكايي و رسانه‌ها به طور متناوب، ارتش اين كشور و سازمان اطلاعات آن را به داشتن ارتباط نزديك با گروه طالبان افغانستان و تروريست‌هاي در اين كشور متهم مي‌كردند.

ادامه دارد

دوشنبه|ا|11|ا|ارديبهشت|ا|1391

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: اطلاعات]

[مشاهده در: www.ettelaat.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 107]