جايگاه اقتصاد در دين

واضح آرشیو وب فارسی:مهر: گزارش تحليلي مهر/اسلام نگاه ويژه اي به حمايت از كار و توليد دارد/ جايگاه اقتصاد در دين
اسلام نگاه ويژه اي به حمايت از كار و توليد دارد/ جايگاه اقتصاد در دين
يزد - خبرگزاري مهر: در سالي كه با عنوان "كار، توليد ملي و حمايت از سرمايه ايراني" نامگذاري شده بايد با آشنايي با مولفه هاي ديني اقتصاد در اين مسير گام گذاشت.

به گزارش خبرنگار مهر، مقام معظم رهبري به دنبال عناويني كه به سالهاي گذشته در خصوص اهميت به مباني اقتصادي كشور دادند، سال جاري را نيز كه سال رويارويي تمام عيار ايران اسلامي با آمريكا و اذناب غربي او در جبهه اقتصادي است، سال "حمايت از كار، توليد ملي و سرمايه ايراني" نام نهادند.

با توجه به ارزش و اهميت ويژه كار و جايگاه آن در اسلام و انبياء و اوليا الهي و استراتژي كلان كشور در دهه چهارم كه دهه پيشرفت و عدالت نامگذاري شده است، اين مهم در كنار همه كارشناسان اقتصادي با كارشناسان ديني نيز مطرح شده است.

ارزش كار در فرهنگ اسلامى‏

حجت الاسلام سيد ابراهيم حسيني در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: كسانى كه اندك آشنايى با معارف اسلامى، آيات قرآن و احاديث معصومين داشته باشند اين حقيقت را متوجه شده اند و باور خواهند كرد كه رشد و تكامل انسان در هر يك از دو بعد مادى و معنوى، تنها در سايه سعى و تلاش، محقق مي شود، قرآن كريم نيز در جمله اي كوتاه و معروف، بهره‏ مندى انسان را منحصرا در گرو كار و كوشش مى‏ داند و مى ‏گويد: "براى انسان بهره ‏اى جز سعى و كوشش او نيست" و در آيه ديگرى مى ‏فرمايد: "خداوند سرنوشت هيچ قوم و ملتى را تغيير نمى ‏دهد مگر آن كه آنها خود را تغيير دهند" و در جمله كوتاه ديگرى مى‏خوانيم: "هر كس در گرو اعمال خود است".

امام جمعه ابركوه افزود: گرچه آيات ذكر شده در ارتباط با امور معنوى و اخروى است ولى معيار و ملاك كلى آيات ياد شده و آيات فراوان ديگر اين است كه بهره‏ مندى انسان از نعمت ‏هاى مادى و معنوى دنيا و آخرت در گرو سعى و تلاش است و به قول شاعر: "نابرده رنج، گنج ميسر نمى‏شود، مزد آن گرفت جان برادر كه كار كرد" و اگر كار و كوشش با آموزه ‏هاى دينى و مذهبى، مخالفت داشت و يا مفهوم آن تضمين رزق و روزى از طرف خداوند و سستى، تنبلى و نشستن در منزل بود و يا فعاليت‏ هايى نظير كشاورزى، چوپانى و دامدارى… با مقام و منزلت انسان، سازگارى نداشت و عيب به حساب مى ‏آمد، انبيا و اولياى الهى كه خود صاحبان شريعت هستند و به جزئيات آموزه ‏هاى دينى، آشنايى كامل دارند، حتماً بيان و يادآورى مى ‏كردند در حالى كه قضيه كاملاً بر عكس است.

انبياء پيروان خود را به كار تشويق كرده اند

اين كارشناس ديني با بيان اينكه انبيا و اولياى الهى، پيروان خود را به كار و كوشش دعوت و از سستى و تن ‏پرورى مذمت و سرزنش كرده اند و خود نيز به كارهاى سخت و طاقت ‏فرسا نظير چوپانى، خياطى، كشاورزى و زره بافى… پرداخته‏ اند، افزود: يكى از ياران امام صادق (ع) مدتى خدمت امام نيامده بود، امام صادق (ع) احوال او را جويا شدند عرض كردند: او كار و فعاليت تجارتى را ترك كرده و به عبادت روى آورده است.

امام فرمود: "واى بر او، آيا نمى ‏داند كسى كه تلاش و طلب روزى را ترك كند، دعايش مستجاب نمى‏شود" سپس افزود: هنگامى كه آيه "وَ مَن يَتَّقِ اللَّهَ يَجْعَل لَّهُ مَخْرَجًا * وَ يَرْزُقْهُ مِنْ حَيْثُ لَا يَحْتَسِبُ" نازل شد، جمعى از ياران پيامبر(ص) درها را به روى خود بستند و روى به عبادت آوردند و گفتند: خداوند روزى ما را عهده ‏دار شده است، اين جريان به گوش پيامبر (ص) رسيد، كسى را نزد آنها فرستاد كه چرا اين گونه رفتار مى ‏كنيد؟ جواب دادند يا رسول الله چون خداوند روزى ما را متكفل شده است ما مشغول عبادت شده ‏ايم و پيامبر فرمود: هر كسى چنين كند دعايش مستجاب نمى‏ شود بر شما باد كار و كوشش كرده و طلب روزى كنيد.

وي يادآور شد: بنابراين معنى و مفهوم تسخير طبيعت و نعمت ‏هاى فراوان آن، اين است كه انسان در سايه تدبير و تعقل، در حوزه‏ هاى مختلف زندگى مثل زراعت، دامپرورى، تجارت، استخراج معادن، به كارگيرى گياهان دارويى و ساخت و ساز ابزار و وسايل… تلاش و فعاليت كند و زمينه رشد و بالندگى را در تمام عرصه‏ هاى زندگى فراهم سازد.

قرآن مردم را به كار و كوشش سفارش كرده است

حسيني افزود: آيات فراوانى وجود دارد كه انسان را به سعى و تلاش واداشته است و او را تشويق و ترغيب مى‏ كند كه با جد و جهد مداوم، زمينه استفاده مطلوبتر از نعمت‏ هاى طبيعت را براى خود و همنوعان خويش فراهم كند و به عنوان مثال در سوره شريفه نحل مي خوانيم: "او كسى است كه دريا را مسخر شما ساخت تا از آن صيد كرده و گوشت تازه بخوريد و وسايل زينتى را براى پوشش از آن، استخراج نماييد و كشتى ‏ها را مى‏بينيد كه سينه دريا را مى ‏شكافند تا شما به تجارت بپردازيد و از فضل خداوند بهره گيريد" و بهره‏ گيرى معناى وسيعى دارد كه هر گونه فعاليت ‏هاى اقتصادى از طريق راه‏ هاى دريايى را شامل مى ‏شود.

وي يادآور شد: در جاى ديگرى از قرآن نيز مى‏ خوانيم: "او كسى است كه زمين را رام شما ساخت، پس به گوشه و كنار آن، رهسپار شويد واز روزى او استفاده كنيد". در آيه ديگرى اين گونه آمده است: "ما شب و روز را روشنى‏ بخش ساختيم تا فضل پروردگار را در پرتو آن بطلبيد و به تلاش و فعاليت بپردازيد" و در سوره قصص هم مى ‏خوانيم: "از جمله رحمت خداوندى اين است كه شب و روز را براى شما قرار داده است تا در شب آرامش يابيد و دوباره انرژى لازم را به دست آوريد" و در روز دنبال رزق حلال رفته تلاش و فعاليت كنيد".

كار عبادت است

امام جمعه ابركوه اظهار داشت: از ديدگاه قرآن و روايات معصومين، سعى و تلاش براى اداره زندگى در سايه موازين شريعت و به دور از افراط و تفريط، به عنوان عبادت ارزشمند و در رديف جهاد و مبارزه مسلحانه عليه دشمنان و متجاوزين معرفى شده است، خداى متعال در سوره مزمل مى‏ فرمايد: "آن مقدار از قرآن كه براى شما ميسر و امكان ‏پذير است، تلاوت كنيد، خداوند مى ‏داند كه به زودى گروهى از شما بيمار مى‏ شوند، گروه ديگر براى به دست آوردن فضل الهى و كسب روزى به مسافرت مى‏روند و گروه ديگرى در راه خدا جهاد مى ‏كنند، پس آن مقدارى كه براى شما ممكن است از آن تلاوت كنيد".

حسيني افزود: در آيه شريفه سه نوع عذر ذكر شده است كه اولى جنبه جسمانى (بيمارى) دومى جنبه مالى (مسافرت براى كسب و كار) و سومى جنبه دينى دارد (جهاد در راه خدا) و برخى گفته ‏اند از اين آيه استفاده مى ‏شود كه سعى و تلاش براى اداره زندگى و امرار معاش هم رديف جهاد در راه خدا است. در احاديث نيز داريم: "كسى كه براى تأمين مايحتاج زندگى خانواده ‏اش، سعى و تلاش مى ‏كند تا اسباب معيشت آنان را فراهم سازد مانند مجاهدان راه خدا است كه در برابر دشمنان مبارزه مسلحانه مى‏ نمايند".

وي ادامه داد: يعنى همان‏گونه كه مجاهدان در راه خدا، جانشان را به خطر انداخته و در برابر دشمنان داخلى و خارجى و براى حفظ كشور و سرزمين اسلامى، جان ‏فشانى مى‏كنند، كار و كوشش در سنگر اقتصاد نيز چنين نقشى دارد زيرا با سعى و تلاش در سنگر اقتصاد است كه توسعه و پيشرفت محقق مى ‏شود، روزنه ‏هاى نفوذ و تسلط مسدود شده و جامعه از ذلت وابستگى، رهايى مي يابد و ارزشهاى آن، از دستبرد اجانب حفظ مى‏ شود و به تاراج نمى‏ رود.

رعايت اقتصاد در زندگي وظيفه اي ديني است

امام جمعه ابركوه تاكي كرد: جمله ‏اى از عبدالله بن مسعود، صحابى معروف پيامبر (ص) نقل شده است كه مى‏گويد: "هر كس متاعى را به يكى از شهرهاى مسلمانان ببرد و زحمات خود را در اين راه براى خداوند محسوب دارد، سپس آن را به قيمت عادلانه آن روز بفروشد، چنين شخصى در پيشگاه خداوند به منزله شهيدان است، بعد براى گفتار خود قسمتى از آيه ۲۰ سوره مزمل را قرائت مى‏كند كه: «وَ ءَاخَرُونَ يَضْرِبُونَ فِى الْأَرْضِ» برخى از مفسرين با توجه به حديثى كه در تفسير قرطبى به همين مضمون آمده است، مى‏گويند: عبدالله بن مسعود، جمله فوق را از پيامبر (ص) استفاده كرده است."

حسيني يادآور شد: در حديث ديگرى از پيامبر (ص) مى‏خوانيم: "عبادت هفتاد جزء دارد بهترين جزء از اين هفتاد جزء طلب رزق حلال است و امام صادق (ع) مى‏فرمايد: "جدم امام سجاد (ع) صبح از منزل براى طلب روزى خارج مى ‏شد، شخصى پرسيد كجا تشريف مى‏ بريد؟ فرمود: مى‏ روم تا به خانواده ‏ام صدقه دهم، آن شخص با تعجب پرسيد: صدقه به خانواده؟ حضرت فرمود: هر كس دنبال كسب حلال برود و براى طلب مال و رزق حلال براى عيال و خانواده خود حركت كند، مصداق صدقه از جانب خداى سبحان است".

مراسم حج كه سالى يكبار برگزار مى ‏شود از لحاظ شكوه و عظمت عبادى و سياسى، نظيرى ندارد، اعراب جاهليت، در ايام مراسم حج، فعاليت ‏هاى اقتصادى را جايز نمى‏دانستند، ولى دين مبين اسلام، مراسم حج را به عنوان كنگره‏ اى عظيم عبادى، سياسى، معرفى مى ‏كند و فعاليت ‏هاى اقتصادى در موسم حج را نه تنها جايز مى‏ داند بلكه آن را امري پسنديده تلقى مي كند چنانچه در سوره مائده مى ‏خوانيم: "كسانى كه براى خشنودى پروردگار و جلب رضاى او و به دست آوردن سود تجارى به قصد زيارت خانه خدا حركت مى‏ كنند، نبايد مورد آزار و اذيت و مزاحمت قرار گيرند".

امام صادق (ع) در جواب سئوالى كه چرا خداوند مردم را به انجام حج و طواف خانه‏ اش فرمان داده است، مى ‏فرمايد: "خداوند انسان را آفريد… و او را به عمل حج، دستور داد كه اطاعت دين و مصالح دنياى آنان را در بر دارد، در موسم حج، مسلمانان از شرق و غرب عالم جمع مى‏شوند با يكديگر آشنا مى‏شوند و براى اين كه هر ملتى از تجارت‏ها و فراورده‏هاى اقتصادى ملت‏هاى ديگر استفاده كنند و با كرايه دادن وسايل نقليه و حمل و نقل… بهره ببرند".

رابطه بيكارى با جرايم‏

حسيني با يادآوري اينكه درطرف مقابل، تنبلى و بيكارى به عنوان يك پديده شوم، مصايب و مشكلات فراوانى را براى افراد و اجتماعات به وجود مى ‏آورد، افزود: اولين ثمره تلخ و زودرس تنبلى و بيكارى، فقر و تهيدستى است، پديده ناميموني كه از آن، به مرگ بزرگ تعبير شده و باعث مى ‏شود انسانهاى فقير و درمانده، به اعمال خلافى مثل قتل، دزدى، تجاوز، خودفروشى و بى‏عفتى… مبادرت كنند، با افراد خلافكار دوست شوند و در مسير خلاف هايي مانند قاچاق و آدم‏ فروشى قرار گيرند و در نتيجه به امراض لاعلاج مبتلا شوند و پديده خانمان سوز اعتياد دامنگير اين افراد شود كه شالوده و اساس زندگي را از هم متلاشى و كانون گرم خانواده را به جهنم سوزان و غير قابل تحمل تبديل كند كه در نتيجه بيكاري آثار زيان‏ بارى در حوزه‏ هاى فرهنگ، اقتصاد و امنيت بر پيكر اجتماع وارد خواهد شد.

در احاديث مى ‏خوانيم: "خداوند انسان تنبل و پر خواب را مبغوض و افراد بيكار را دشمن مى ‏دارد" و از پيامبر (ص) نيز نقل شده است: "كسى كه بار خودش را به دوش ديگران مى‏ گذارد ملعون است". امام باقر(ع) نيز فرموده ‏اند: "من مردى را كه در كار دنياى خود تنبل باشد دوست ندارم".

در حديث ديگرى مى‏ خوانيم: "هنگامى كه موجودات در آغاز با هم ازدواج كردند، تنبلى و ناتوانى با هم پيمان زوجيت بستند و فرزندى از آنها به نام فقر متولد شد" بنابراين سعى و تلاش در فرهنگ اسلامى، ارزش فوق‏ العاده ‏اى دارد و تنبلى و بيكارى به عنوان ضد ارزش معرفى شده است.

نتيجه كار

از مجموع روايات ياد شده به خوبى مى‏ توان استفاده كرد كه سعى و تلاش در چهارچوب قوانين شريعت، به دور از افراط و تفريط، براى اداره زندگى و امرار معاش، جايگاه خاص و ويژه‏ اى را در فرهنگ قرآن و آموزه ‏هاى دينى و مذهبى به خود اختصاص داده است، علت و فلسفه آن نيز روشن است زيرا كار و كوشش اولاً سستى، تنبلى و دل‏ مردگى را از انسان دور مي كند، حركت و نشاط مى‏ آفريند و نيز وسيله خوبى براى اشتغال سالم فكرى و جسمى است.

با كار و كوشش، نارسايى‏ ها و مشكلات اقتصادى برطرف مي شود، رفاه و آسايش مطلوب به دست مى‏ آيد و انسان ‏هاى پر كار و زحمتكش، علاوه بر اين كه زندگى خود را تأمين مى ‏كنند و مايه آسايش و آرامش براى خانواده‏ خود هستند، به افراد مستمند و مستحق نيز كمك مى‏ كنند.

اگر آحاد جامعه به تلاش و فعاليت مداوم ادامه دهند، بدون شك، اقتصاد كشور نيز روز به روز رونق بيشترى پيدا مى‏ كند، راه ‏هاى نفوذ دشمنان، مسدود مى‏ شود و ارزش هاى دينى و فرهنگى جامعه از دستبرد اجانب محفوظ مى‏ ماند.

---------------------
گزارش:رحيم ميرعظيم

© 2003 Mehr News Agency .

جمعه|ا|8|ا|ارديبهشت|ا|1391

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: مهر]

[مشاهده در: www.mehrnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 187]