چگونه مهریه قسطی می‌شود؟

واضح آرشیو وب فارسی:تکناز:
چگونه مهریه قسطی می شود؟

شاهدی برای نداشتن

جام جم آنلاین: در قسمت قبلی این مطلب كه روز چهارشنبه 22 آبان منتشر شد، با شرایطی كه مردان پس از دستگیری به دلیل ناتوانی در پرداخت مهریه در زندان با آن مواجه می شوند، آشنا شدیم. به این مساله هم اشاره شد كه بسیاری از مردان به زندان می روند تا شرایط مناسبی برای قسطی شدن مهریه به وجود بیاید. در این شماره شیوه طرح دعوی اعسار تقسیط را به شما توضیح می دهیم.

«به محض وقوع عقد دائم، زن مالك مهریه می شود و می تواند هر نوع تصرفی كه بخواهد در آن بكند.» بیشتر خانم هایی كه قصد به اجرا گذاشتن مهریه را دارند، با این جمله مواجه می شوند.

اغلب آنها با استناد به همین قانون و با ذكر چند دلیل ساده مانند: دخالت های مادر شوهرم مرا به زندگی بیاعتماد كرده، همسرم نسبت به زندگی بی تعهد است، همسرم قول و قرارهای اولیه خود را فراموش كرده و... به این ماده قانونی استناد می كنند و خواستار دریافت مهریه خود می شوند.

بسیاری از زنانی كه به هر دلیل مهریه خود را به اجرا می گذارند، این دغدغه را دارند كه چه بخشی از این مهریه را می توانند به صورت نقد و یكجا دریافت كنند؟ بسیاری از مردانی هم كه با چنین مشكلی مواجه هستند، این دغدغه را دارند كه تا حد امكان پیش قسط كمتری و اقساط ماهانه سبك تری را بپردازند.

با توجه به این نكته كه «مهریه از نظر قانون عندالمطالبه و دین ممتاز است»، شاید برای هر دو طرف دعوای این سوال پیش بیاید كه چگونه این مساله با اعسار و تقسیط مواجه می شود و چرا قانون درباره چنین دین مهم و حساسی اقدام به پذیرش قسط می كند؟

بـرای ایـن سوال می توان دلایل حقوقی فراوانی را ذكر كرد، اما شاید دلیل ساده اش این باشد كه اگر قرار بــر رعــایــت مــاده 2 قـانـون اجـرای محكومیت های مالی -ـ كه به موجب آن مردان ناتوان در پرداخت مهریه به زنــدان مــی افـتـنـد -ـ بـاشـد، احـتـمـالا زندان های كشور به جای پذیرش اراذل و اوباش، دزدان، افراد مخل امنیت اجتماعی و... باید میزبان مردانی باشد كه همسران آنها مطالبه مهریه كرده اند اما چون قانون كارهای مهم تری هم دارد، در صورت اثبات این مساله كه مرد توان پرداخت مهریه به صورت یكجا را ندارد، مبلغ مهریه به شكل اقساط از او دریافت می شود. زندانی بودن مرد در اغلب موارد نه تنها كمكی به حل مشكل زن نمی كند بلكه مشكلات دیگری را نیز برای هر دو طرف به وجود می آورد. به این ترتیب قانون با در نظر گرفتن شرایط خاصی این امكان را فراهم كرده كه قاضی با رسیدگی به وضعیت مالی مرد و با اثبات ناتوانی او در پرداخت مهریه به صورت یكجا اعسار او را بپذیرد و حكم به تقسیط مهریه بدهد.
اعسار حكمی موقتی است
البته باید دقت كنید این حكم به صورت موقت صادر می شود و در انتهای تمام احكام مربوط به مهریه این مساله قید می شود كه اگر زن بتواند بعدها اموالی از مرد به دست بیاورد، می تواند نسبت به وصول طلب خود از آنها اقدام كند. معنی این جمله هم این است كه مثلا اگر مرد محكوم به پرداخت مهریه 500 سكه ای خود به شكل اقساط شد، تا پیش از پایان پرداخت این اقساط هر زمانی كه زن بتواند اموالی را مبنی بر توانایی مرد برای پرداخت مابقی مهریه به دادگاه معرفی كند، این اموال توقیف و به دلیل «دین ممتاز» بودن مهریه، مهریه از آن كسر می شود. به همین سبب بسیاری از مردانی كه در چنین شرایطی حكم اعسار و تقسیط بابت مهریه دریافت می كنند، امكان خرید خانه، داشتن حساب سرمایه گذاری بانكی، خرید خودرو و... را ندارند و زن می تواند با معرفی این اموال مهریه خود را مطالبه كند.

معمولا مردان پیش از صدور حكم اعسار و تقسیط و تا زمان بسته شدن پرونده اجرای احكام معمولا یا همه اموال خود را به نام اطرافیان مـی كـنند یا معاملات خود را مخفی می كنند. اما برخی از زنان نیز در این فرصت، با مراجعه به ثبت و استعلام، از خرید یا فروش اموال همسر خود مطلع می شوند و شكایتی تحت عنوان «فرار از دیــن» را مـطــرح مــی كـنـنــد كـه در شماره های آینده به آن خواهیم پرداخت.

البته چنین مواردی بسیار اندك است و خیلی كم پیش می آید طرفین برای مدت طولانی زن و شوهر باشند و مهریه هم به زن پرداخت شود. معمولا درخصوص مهریه هر دو طرف به دنبال راه حلی برای توافق می گردند و اغلب بر سر میزان مشخصی از آن به توافق می رسند. در این مرحله با ذكر این توافق و بسته شدن پرونده در اجرای احكام، مرد می تواند سكه ها را خارج از پرونده نیز در قبال رسیدهایی رسمی كه از دادگاه قابل تهیه است به همسرش بپردازد و از آن پس هر نوع معامله و خرید و فروشی كه می خواهد انجام دهد و هیچ كس هم مانع او نشود.
دادخواست اعسار و تقسیط چیست؟
در نگاه كلی قانون خانواده، معمولا اعسار و تقسیط اگـر خارج از زندان ارائه شود، بخصوص درباره مهریه های سنگین مورد پذیرش قرار نمی گیرد یا این كه قاضی با تخفیف اندكی و با تعیین یك پیش قسط سنگین مهریه را قسطبندی می كند و در بهترین حالت یك سوم مهریه را پیش و مابقی آن را به شكل ماهی یك سكه دریافت می كند. به این مساله توجه كنید تنها در صورتی اعسار مرد پذیرفته می شود كه زن نتواند مال یا اموالی را به دادگاه معرفی كند. شیوه معرفی هم بسیار ساده است.

مثلا زن عنوان می كند همسرش در یك بانك یا جایی سرمایه ای دارد و بعد دادگاه با ارائه نامهای به آن محل خاص و دادن نامه به زن، از آنجا می خواهد تا اموال مرد را توقیف و گزارش آن را به دادگاه اعلام كنند. با چنین نامه ای حتی پول پیش خانهای كه زن و شوهر در آن زندگی می كنند، طلبی كه شوهر از دیگری دارد، پولی كه بابت پیش خرید خانه یا خودرو داده شده، ودیعه بانكی برای دریافت وام مسكن و... هم قابل توقیف است و اگر ثابت شود كه جایی خلاف دستور دادگاه عمل كرده و این مال را توقیف نكرده اند، با آنها برخورد قانونی سختی خواهد شد و كار آنها در حكم یك عمل مجرمانه تلقی می شود.

در شماره های قبل به این مساله اشاره شد كه زندان در نظام قضایی جایگاه ویژه ای دارد و رفتن به زندان از نظر قاضی به این معنی است كه مرد واقعا توان پرداخت مهریه را ندارد و هیچ كلكی در كار نیست. به همین سبب برخی از مردان بعد از دادخواست اعسار و تقسیط به زندان می روند، برخی نیز بلافاصله بعد از حـضــور در زنــدان دادخــواسـت اعـسـار مـی دهـنـد. دادخواست از زندان این مزیت را دارد كه سبب می شود پرونده به سرعت در مرحله رسیدگی قرار بگیرد. اساسا این امتیاز یك زندانی است كه خیلی زود پرونده اش رسیدگی می شود چون طبق عرفی نانوشته در میان قضات فرد نباید بی دلیل در زندان بماند.

یك نكته طلایی هم وجود دارد و آن این است كه اگر مرد از زندان و با دستبند به جلسه دادگاه بیاید، این مساله تاثیر زیادی در تخفیف مجازات ــ در صورتی كه واقعا معسر باشد و توان پرداخت كامل مهریه را نداشته باشد ــ دارد. به همین سبب در اغلب اوقات به زندان رفتن مرد كمك زیادی به حل مشكل مهریه او می كند و پرونده او را در مسیر حل شدن قرار می دهد.
مردان چگونه معسر می شوند دادخواست اعسار، دادخواستی ساده است كه مرد در آن اعلام می كند با توجه به این نكته كه همسرش مطالبه مهریه كرده و او نیز توانایی پرداخت مهریه را به صورت یكجا ندارد، از دادگاه تقاضا می كند مهریه او قسطی شود. در هر لایحه دادخواستی، باید حداقل چهار شاهد كه هم می توانند زن باشند و هم مرد، در برگه ای جداگانه نام خود را ذكر كنند و با بیان اظهاراتی مبنی بر ناتوانی مرد، اظهارات خود را امضاء كنند.

پس از آن باید این برگه هم به دادگاه ارائه و در روز شهادت تنها همان افراد معرفی شده برای شهادت به دادگاه مراجعه كنند. البته با توجه به این نكته كه ممكن است برخی از شهود بنا به هر دلیلی در دادگاه حاضر نشوند، بهتر است افراد بیش از چهار شاهد به دادگاه معرفی كنند تا در صورت بی معرفتی احتمالی یكی از شهود ــ كه در چنین مواردی هم كاملا طبیعی است ــ پرونده بی نتیجه نماند.

شهود نباید جزو اقوام و فامیل مرد باشند. رابطه آنها با مرد نیز نباید مثلا رابطه ای از جنس «كارمند و كارگر بودن» باشد. هر مساله ای كه دروغ و غیرواقعی بودن شهادت شهود را نشان دهد، باعث رد شدن شهادت می شود و طبیعی است كه یك كارمند یا برادر در چنین موضوعی نمی تواند به نفع رئیس یا برادر خود شهادت درست بدهد. شهود باید در روز رسیدگی به پرونده كپی اول صفحه شناسنامه خود را هم تهیه و به دادگاه ارائه كنند.

در دادگاه پس از احراز هویت شهود و اطمینان از رابطه غیرفامیلی میان آنها و مرد، از آنها شهادت گرفته می شود. برخی از قضات شهود را بشدت سوال پیچ می كنند و باعث می شوند گاهی شهود دچار تناقض گویی شوند. البته برخی از مردان پیش از جلسه رسیدگی طی جلسه ای سرپایی با شهود، اطلاعات دقیقی از خود به آنها می دهند و در اصصلاح همه حرف ها را «یك جور» می كنند تا در محضر دادگاه تناقضی وجود نداشته باشد. میزان درآمد مرد، شرایط زندگی، داشتن خانه یا خودرو و موارد مشابه چیزهایی است كه قاضی از شهود می پرسد.

شهود هم معمولا درباره مرد چنین مواردی را عنوان می كنند: «این آدم در حد نان بخور و نمیر درآمد دارد، كارمند آبرو داری است، حقوق او همین است و منبع مالی دیگری ندارد، الان در عسر و حرج به سر می برد و شرایط روحی خوبی ندارد، از ابتدای تشكیل زندگی همه جور هزینه برای این خانم كرده و بارها از ما پول قرض كرده، شرایط معیشتی متوسط رو به پایین دارد، برای پرداخت مهریه توانایی مالی ندارد، او مثل ما و بقیه همكارانمان در پایین شهر ساكن است و فقط برای كار كردن به بالای شهر می آید، این مرد از لحاظ شغلی امنیت ندارد و ممكن است فردا كارش را از دست بدهد و...

در ابتدای كسب شهادت، قاضی شهود مرد را از دادن شهادت دروغ می ترساند و گاهی آنها را به قرآن هم قسم می دهد كه جز حقیقت چیزی نگویند و سپس به آنها می گوید در صورت شهادت دروغ مجازات خواهند شد؛ اما معمولا در صورت عدم اعتراض زن یا نداشتن سندی جدی از سوی او، هیچ مردی به خاطر شهادت دروغ مجازات نمی شود.

گاهی مردان برای اثبات ناتوانی مالی خود فیش های حقوقی با مبلغ اندك هم به دادگاه ارائه می كنند كه در صورت مخدوش بودن فیش یا در صورت اعتراض، زن می تواند از دادگاه تحقیق در این زمینه را تقاضا كند و در صورت درستی ادعای زن، علاوه بر عدم صدور رای اعسار و تقسیط، مرد به جرم فریب دادگاه باید در دادگاهی دیگر هم محاكمه شود.

یكی از سوال های متداولی كه قاضی در جلسه رسیدگی از زن می پرسد، این است كه اگر زن برادر او از برادرش مهریه بخواهد، او چه خواهد كرد؟ زنان باید در چنین مواردی كاملا منطقی عمل كنند و به جای انتخاب مواضع احساسی و لجبازانه فقط تاكید كنند كه به دنبال دریافت حق خود هستند و نظر دادگاه را می پذیرند.

این كه هر قاضی بر اساس چه فرمولی اعسار و تقسیط را می پذیرد و چگونه پیش قسط تعیین می كند، موضوعی پیچیده است كه هیچ كس از آن سر در نمی آورد؛ اما مسائلی مانندشاغل بودن زن، میزان مدت زمانی كه با همسرش زندگی كرده، وضعیت خانوادگی و شان او، میزان تحصیلات زن، حس قاضی نسبت به امكان تداوم یا عدم تداوم این زندگی از یك سو و میزان مهریه و دیگر حق و حقوق قانونی زن از جمله موارد موثر در تعیین میزان مهریه است.
در شماره آینده به چند نكته دیگر درباره دریافت مهریه اشاره خواهیم كرد.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: تکناز]

[مشاهده در: www.taknaz.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 4716]