اكو ؛ حركت شتابنده در راه همگرايي و پيشرفت منطقه

واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: يازدهمين اجلاس سران اكو با حضور رييس جمهوري كشورمان 2 دي ماه جاري در استانبول تركيه برگزار شد. محمود احمدي نژاد كه رياست دهمين دوره فعاليت اكو را برعهده داشت،در جريان برگزاري اين اجلاس، رياست دوره اي اين سازمان را به تركيه واگذار كرد. رييس جمهوري كشورمان در اين نشست 6 پيشنهاد مفيد و سازنده را براي رشد و توسعه هرچه بيشتر اكو و افزايش همكاري هاي منطقه اي ارائه داد كه تدوين مباني و تئوري انديشه انساني براي اداره جامعه و نظام اقتصادي متعالي، تدوين سازوكار مناسب براي تبادل تجربيات اعضا براي رويارويي با بحرانهاي اقتصادي و اجتماعي، تقويت بانك توسعه و تجارت اكو،تدوين ساز و كار مناسبي جهت استفاده از پول ملي كشورهاي عضو در فعاليت‌هاي اقتصادي،تكميل حلقه‌هاي شبكه حمل و نقل ريلي و جاده‌اي كشورهاي عضو و توسعه و تكميل شبكه انتقال انرژي از مهمترين آنها بود. در پي اين پيشنهادها از سوي ايران به عنوان يكي از مهمترين اعضاي اكو، منابع خبري هفته گذشته به نقل از معاون روابط خارجي بانك توسعه و تجارت اكو اعلام كردند جمهوري آذربايجان خواستار عضويت در اين بانك و برخورداري از سهم 15 درصدي در آن شده است. تلاش براي تقويت خط آهن ميان كشورهاي عضو اكو كه بخشي از آن اعلام خبر اتصال راه آهن شيراز به بندرعباس در روزهاي اخير بود نيز نويد تقويت آينده اي روشن براي اين سازمان را مي دهد، چراكه هم اينك راه آهن پاكستان از طريق ايران به تركيه وصل شده و بهره برداري از خط آهن بندرعباس - شيراز به معناي نزديك شدن همه كشورهاي عضو اكو به آبهاي گرم خليج فارس خواهد بود. اجراي چنين طرحهايي موجب شده است برخي رسانه هاي غربي نظير پايگاه اينترنتي ميدل ايست آنلاين با ارايه تحليلها و گزارشهايي از نگراني برخي كشورهاي عربي از تبديل اكو به عنوان بلوك مسلط اقتصادي در منطقه سخن بگويند. ميدل ايست آنلاين هفته گذشته با اشاره به درخواست عراق براي پيوستن به سازمان همكاري هاي اقتصادي اكو نوشت: همگرايي عراق با بلوك اقتصادي منطقه اي غير عربي اكو، زنگ خطر را براي كشورهاي محافظه كار عربي خليج فارس به صدا درآورده است . اما بر خلاف آنچه برخي كشورهاي غربي تلاش دارند تا گسترش و تقويت اكو را تهديدي براي كشورهاي عربي منطقه وانمود كنند، بسياري از كارشناسان منطقه اي از اين اقدام به عنوان فرصتي براي تحكيم و تقويت روابط همه جانبه منطقه اي ياد كرده و آن را عامل استحكام بخش در صلح و ثبات و رونق اقتصادي همه كشورهاي منطقه مي دانند. به عقيده آنان، اكو كه به لحاظ وسعت و جمعيت دومين سازمان همكاري‌ منطقه‌اي محسوب مي شود،اكنون يكي از نمادهاي همگرايي منطقه اي است كه در يكي از حساس ترين مناطق جهان واقع شده و تلاش مي كند تا الگوي موفقي از همكاري منطقه اي را به نمايش بگذارد. * همگرايي اقتصادي همگرايي به معناي شكل دهي به گروه بندي هاي بزرگتري از كشورهاست كه در قالب آن كشورها به سمت تصميم گيري هاي مشترك حركت مي كنند. با گسترش همكاري ها و توسعه فرآيند همگرايي به تدريج مرزهاي ملي در زمينه انتقال كالا، سرمايه و فناوري كم رنگ مي شود و دولت هاي متعاهد ملزم به اعمال سياست هاي مشتركي مي شوند كه توسط آن نهاد فراملي تعيين شده است. همگرايي يك انتخاب است كه بايد آگاهانه و مديريت شده انجام پذيرد و تجارب جهاني نشان مي دهد كه اين فرآيند در ابتدا از سطوح پايين و بخش هاي فني آغاز شده و به مرور به ساير بخش ها تسري مي يابد. روند شكل گيري اتحاديه اروپا،در مرحله نخست با همكاري در حوزه ذغال و فولاد آغاز شد و بعد از شكل گيري بازار مشترك اروپا بتدريج جامعه اروپا مطرح و در نهايت، اين همگرايي به تشكيل اتحاديه اروپا ختم شد. گرچه منافع اقتصادي مشترك اصلي ترين هدف تشكيل سازمان هاي منطقه اي است اما فرهنگ، ارزش ها، زبان، تاريخ و تمدن مشترك مي تواند در تسريع تحقق آرمان هاي تعيين شده نقش كليدي بازي كند. براي ايجاد همگرايي منطقه‌اي، دولت‌هاي منطقه با تشكيل و عضويت در ترتيبات منطقه‌اي بر همكاري‌ها مي‌افزايند و حذف تعرفه‌هاي تجاري، جابجايي آزاد مردم، نيروي كار، كالا و سرمايه از اهداف اصلي است. كاهش منازعات و افزايش توان مديريت بحران‌هاي منطقه‌اي و همسويي كشورهاي منطقه در اتخاذ مواضع مشترك در مسايل بين المللي از نتايج بارز همگرايي هاي منطقه اي است كه در قالب اتحاديه ها و سازمان ها شكل مي گيرد. * نمونه هاي همگرايي اقتصادي اتحاديه اروپا پيشرفته ترين شكل همگرايي منطقه اي است و در آن 27 كشور عضويت دارند و جمعيتي حدود 500 ميليون نفر را شامل مي شود. سه كشور ايالات متحده، مكزيك و كانادا، نيز در قالب موافقتنامه مبادله آزاد آمريكاي شمالي (نفتا) گرد هم آمده اند. آ سه آن در منطقه آسيايي اقيانوس آرام، مركوسور در آمريكاي جنوبي و شوراي همكاري خليج فارساز ديگر گروه بندي هاي منطقه اي به شمار مي روند. * سازمان همكاري‌هاي اقتصادي(اكو) اكو (Economic Cooperation Organization) نيز يك نهاد همگرايي اقتصادي است كه در مركزي ترين نقطه جهان تشكيل شده است. اين تشكل 9 بهمن سال 1363 (1985) توسط دولت هاي ايران، پاكستان و تركيه تاسيس شد. اكو در اصل احيا شده سازمان همكاري منطقه‌اي براي عمران (آر.سي.دي) بود كه درسال 1343 تشكيل شده بود.باپيوستن 5كشور آسياي مركزي به همراه جمهوري آذربايجان و افغانستان به اكو در سال 1992 اكو از يك سازمان كوچك به يك سازمان نسبتاً گسترده منطقه‌اي با 10 عضو تبديل شد. در حال حاضر كشور‌هاي جمهوري اسلامي ايران، تركيه، پاكستان، افغانستان،جمهوري آذربايجان، تاجيكستان، تركمنستان، قزاقستان، قرقيزستان و ازبكستان عضو اين سازمان هستند. كشور عراق نيز در آخرين نشست سران اكو در استانبول، براي عضويت در اين سازمان درخواست رسمي داده است كه با پذيرش اين كشور تعداد اعضاي آن به 11 كشور خواهد رسيد. مقر دبيرخانه اين سازمان در تهران است. دبيرخانه مسوول هماهنگي و نظارت بر اجراي فعاليت هاي اكو و كمك به برگزاري نشست ها بوده و دبيركل بالاترين مقام اجرايي سازمان است. فعاليت هاي اكو از طريق مديران تحت نظارت دبيركل و معاونين وي صورت مي پذيرد. * اهداف سازمان همكاري هاي اقتصادي (اكو) اكو همانند هر نهاد و موسسه ديگر، اهدافي را براي خود تعيين كرده است كه مهمترين آنها عبارتند از : - ارتقاي شرايط براي توسعه اقتصادي پايدار و افزايش سطح زندگي و رفاه مردم. - گسترش تجارت درون منطقه اي و فرامنطقه اي و حذف موانع تجاري. - تلاش در جهت ادغام تجارت كشورهاي منطقه با تجارت جهاني و ارتقاي همكاري هاي اقتصادي، اجتماعي،فرهنگي، فني و علمي. - توسعه زيربناهاي حمل و نقل و ارتباطات. - توسعه همگرايي بخش دولتي و خصوصي با تاكيد بر آزادسازي اقتصادي. - تدوين برنامه مشترك جهت توسعه منابع انساني و بهره برداري از منابع طبيعي. *‌ اهميت اكو سازمان همكاري هاي اقتصادي (اكو )يكي از نمادهاي همگرايي منطقه اي براي حضور موثر كشورهاي در حال توسعه در تصميم گيري هاي بين المللي است. كشورهاي عضو اكو در يكي از حساس ترين مناطق جهان با ميراث تاريخي و فرهنگي كم و بيش مشترك واقع شده اند و اين استعداد را دارند كه به يكي از قطب هاي اقتصادي جهان تبديل شوند. اكو به لحاظ دارا بودن پتانسيل‌هاي فراوان مي تواند تاثير قابل توجهي در مسائل جهاني داشته باشد. اين سازمان در برگيرنده مساحتي معادل 8 ميليون كيلومتر مربع است و جمعيتي بين 350 تا 400 ميليون را در خود جاي داده است. اين سازمان 20درصد از مساحت آسيا و 6 درصد مساحت كل جهان در بر مي گيرد. اوراسيا و خليج فارس كه دو حوزه ژئو پولتيك و ژئو‌اكونوميك دنيا به شمار مي‌روند،در محدوده جغرافيايي اين اتحاديه قرار دارند. دسترسي مستقيم به آب‌راه‌هاي بزرگ جهان از جمله خليج فارس، درياي عمان، اقيانوس هند، درياي مديترانه، درياي سياه و درياچه‌ خزر و همچنين وجود شبكه‌هاي مواصلاتي گسترده در حوزه اكو ظرفيت‌هاي فراواني را براي اين سازمان فراهم آمده است. هم مرز بودن با كشور‌هاي قدرتمندي چون هند، چين و روسيه و برخورداري اكثر كشورهاي عضو سازمان اكو از منابع عظيم انرژي و فراگيري كشورهاي اسلامي در اين سازمان و تنوع تمدن‌هاي موجود بر اهميت اين سازمان افزوده است. بنابراين اكو با توجه به موقعيت ژئوپوليتيك و ژئواكونوميك خود از امكانات بالقوه كافي براي تبديل شدن به يك قطب نيرومند همكاري هاي اقتصادي برخوردار است. *‌ مبادلات تجاري بين كشور‌هاي عضو مهدي سنايي كارشناس مسائل اكو اعتقاد دارد، ميزان رشد مبادلات تجاري بين كشور‌هاي عضو را بايد با معيار‌هاي متفاوتي بررسي كرد. وي با بيان اينكه ميزان تجارت درون منطقه‌اي در سال 1996 برابر با 8/5 ميليارد دلار و در سال 1998 برابر با 6/7 ميليارد دلار بوده است، مي گويد: اين نرخ در سال 2005 به 27 ميليارد دلار رسيده و هرچه به لحاظ زماني جلوتر برويم اين رشد افزايش مي يابد. وي خاطر نشان مي سازد: اگر حجم تجارت درون سازماني را نسبت به حجم تجارت اعضا با بقيه كشور‌هاي دنيا و كشور‌هاي غير عضو بسنجيم باز هم اين رشد تا حدي اميدوار كننده است. سنائي مي افزايد: اين نسبت در سال 1998 شش و نيم درصد بوده كه در سال 2007 به هفت و يك دهم درصد افزايش پيدا كرده است.اگرچه ممكن است اين فاصله ناچيز به نظر برسد اما با توجه به حجم مبادلات كلي اعضا با ديگر كشور‌ها، مبادلات درون سازماني نيز رشد داشته و روندي پرسرعت را در پيش گرفته است. سازمان اكو در حال حاضر داراي سهمي از مبادلات جهاني به حجم 700 ميليارد دلار و معادل نزديك به سه درصد كل تجارت دنياست. توليد ناخالص كشور‌هاي عضو برابر با 800 ميليارد دلار و نرخ رشد اقتصادي آن معادل 5/7 درصد است. اين كارشناس مسائل اكو در باره ميزان موفقيت اين سازمان مي گويد: با توجه به اهداف اكو و فعاليت‌هاي صورت گرفته از نيمه دهه‌ي 90 به بعد به نظر مي رسد كه تدوين اهداف، واقع بينانه بوده و عموما برنامه‌ها عملي شده‌اند. به عنوان مثال در بخش حمل و نقل موافقت نامه‌هاي بسياري به امضا‌ي كشور‌هاي عضو رسيده است و در امور تسهيلات گمركي و همكاري در حوزه‌هاي مالي و تعاملات بانكي دستاورد‌هاي قابل توجهي وجود دارد. وي مي افزايد: سازمان اكو در دو دهه‌ي اخير عملكرد نسبي مطلوبي داشته و مي‌تواند به زودي به بلوك اقتصادي در منطقه تبديل شود. با توجه به ظرفيت‌هاي موجود و شرايط جهاني كنوني كه كشورها را بسوي همكاري‌هاي منطقه‌اي سوق مي‌دهد سازمان همكاري‌هاي منطقه‌اي اقتصادي اكو مي‌تواند دورنماي مناسبي را پيش روي خود ترسيم كند. همكاري بين كشورهاي عضو اكو، زمينه هاي گوناگون اقتصادي را در برمي گيرد،اما حمل و نقل، انرژي و تسهيل تجارت، سه بخش اولويت دار همكاري كشورهاي عضو اين سازمان است. در بخش تسهيل تجارت، كشورهاي عضو اين سازمان با تاسيس بانك تجارت و توسعه اكو، امضاي موافقت نامه هاي تجاري، تاسيس بيمه اتكايي اكو، موافقت نامه هاي تسهيلات صدور ويزاي تجاري براي تجار و بازرگانان كشورهاي عضو و همچنين برداشتن موانع تعرفه اي، سعي در تسهيل بيشتر و تعميق مناسبات تجاري دارند. در بخش حمل و نقل نيز تلاش مي شود تا با راه اندازي قطار هاي كانتينري و مسافربري در مسيرهاي مختلف، حركت آزاد سرمايه، كالا و مسافر فراهم شود. از سوي ديگر اتصال شبكه برق كشورهاي عضو اين سازمان نيز از جمله مهمترين طرح هاي بخش انرژي است. *‌ واگرايي درسازمان اكو در حالي كه با توجه به اشتراكات فراوان فرهنگي و تاريخي انتظار مي رود، فرايند همگرايي سرعت بيشتري داشته باشد، عوامل متعددي مانع همگرايي اعضاي اكو هستند. تفاوت ساختار اقتصادي و نامكمل بودن اقتصاد كشورهاي عضو، ضعف بخش خصوصي، فقدان سرمايه براي توسعه در اكثر كشورهاي عضو ، فقدان نهادهاي لازم به منطور حمايت از روابط تجاري منطقه اي و بين المللي كشورهاي عضو ،فقدان مقررات ناظر بر تجارت و سرمايه گذاري، حجم نه چندان چشمگير تعاملات اقتصادي و تجاري بين سه كشور قدرتمند سازمان (ايران، تركيه و پاكستان) ،اعمال نفوذ برخي كشورهاي خارجي و فرامنطقه اي از جمله آمريكا و رژيم صهيونيستي به خصوص در دو كشور تركيه و جمهوري آذربايجان و حضور نظامي آمريكا در افغانستان، تفاوت نظام هاي سياسي، تعارضات سياسي بين اعضا و حل نشدن رژيم حقوقي درياي خزر از جمله مهمترين عوامل واگرايي كشورهاي عضو اكو است. **گزارميز ** 1551/1912

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ایرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 620]