واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: تکلیف ماهواره مصباح چه شد؟
ساعت ۱۰ و ۵۲ دقیقه صبح پنجم آبان ماه سال 84 «سیناى _ ایرانى» وارد فضا شد. با ورود سینا در فضا، ایران چهل و سومین كشور صاحب ماهواره در جهان گردید. ماهواره «سینا - ۱» (ZS4)، نخستین ماهواره ایرانى كه با مشاركت شركتهاى روسى ساخته شده، ماهوارهاى مطالعاتى - تحقیقاتى بود كه در بررسى منابع زیرزمینى و عواقب ناشى از حوادث غیرمترقبه به كار مىرود.پروژه ساخت ماهواره «سینا - ۱» طى قراردادى با مؤسسه هواپیمایى روسیه، با همكارى شركتهاى روسى «پالیوت» و «آپتك» و مشاركت كارشناسانى از شركت صنایع الكترونیك ایران (صاایران)، وزارت علوم، تحقیقات و فناورى و مؤسسه مهندسى نقشه بردارى انجام شد.ایران از سال ۱۳۵۶ به دنبال پرتاب ماهواره به فضا بود. گفته مىشود حتى برخى از كاركنانى كه دو دهه قبل دورههاى تخصصى را براى ماهواره ایرانى گذرانده بودند، بازنشسته شدهاند. این طرح پس از انقلاب، تا سال ۶۵ متوقف ماند، تا اینكه در این سال ایران با وجود تحریمهاى اقتصادى، موفق شد سه مدار را براى سه ماهواره خود رزرو كند. بعد از سینا، نوبت به ماهواره معروف مصباح رسید. مصباح اولین ماهواره ایران است که قرار بود پس از سینا با نصب بر روى یك ماهواره با یك موشك روسى «Kosmos-3M» از پایگاه فضایى «Plesetsk» در نزدیكى مسكو به مدارى در هزار كیلومترى سطح زمین پرتاب شود. اما چه بلایی بر سر مصباح آمد؟!سابقهی پروژهی ماهوارهی مصباح در كشور به سال 70 و 71 باز میگردد كه مطالعاتی در مورد ماهوارههای كوچك در مركز تحقیقات مخابرات صورت گرفت و به دنبال آن با تهیه و ارائهی پیشنهاد ساخت ماهوارهی كوچك، به رییس جمهور وقت، در سال 73 مطالعات جامع آغاز شده و موافقتنامه برای ساخت ماهوارهی مصباح میان وزارت علوم و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در سال 76 به امضاء رسید و پس از آن ساخت نمونهی آزمایشگاهی آغاز شد.وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در یك حركت مشترك و با هدف ایجاد فناوری ماهواره و نیروی انسانی متخصص در زمینه این فناوری در كشور، طرح ماهواره "مصباح" را به اجرا درآورد كه براساس موافقتنامه این دو وزارتخانه، مركز تحقیقات مخابرات ایران و سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی ایران، مسؤول اجرای مشترك طراحی، ساخت و پرتاب ماهواره "مصباح" در مدار ارتفاع پایین (LEO) جهت تحقق اهداف فوق شدند. مرحله ساخت نمونه آزمایشگاهی ماهواره در خرداد ماه سال 1380 به پایان رسید و اقدامات برای انجام مراحل بعدی شامل ساخت نمونه مهندسی و نمونه فضایی آغاز شد. هدف از اجرای این طرح، آموزش نیروی انسانی و كسب توانایی متخصصان و پژوهشگران كشور و نیز طراحی، ساخت و بهرهبرداری كاربردی از اولین ماهواره كمارتفاع ایرانی بود. ایجاد زیرساختهای طراحی، مجتمع آزمایشگاهی و مراكز اسناد در زمینه فناوری ساخت ماهواره، طراحی و ساخت نمونه آزمایشگاهی ماهواره مصباح، ساخت مدل مهندسی و فضایی آن، پرتاب و عملیاتیكردن ماهواره در مدارها ارتفاع پایین، ایجاد شبكه انتقال داده برای كاربرد در نقاط دور به روش ذخیره و ارسال اطلاعات، ارتقای دانش فناوری فضایی و اجرای فعالیتهای علمی، تحقیقاتی و آموزشی با ماهوارههای كوچك از اهداف دیگر این طرح محسوب میشد. با توجه به ماموریت مصباح که یک ماهوارهی مخابراتى است و در مدار ارتفاع پایین(900 تا هزار كیلومتری از سطح زمین) به دور زمین مىچرخد، باید گفت که پرتاب آن تأثیرى در كیفیت و ساختار مخابراتى كشور نداشته و تنها براى انتقال دیتا میان ایستگاههاى زمینى به صورت ذخیره و ارسال غیر همزمان مانند پیامهاى كوتاه و فكس، اطلاعات مربوط به شبكههاى آب و برق و گاز، قرائت از راه دور كنتور، دریافت و ارسال اطلاعات ایستگاههاى مختلف مانند هواشناسى و زلزله شناسى و همچنین دریافت اطلاعات مربوط به اموال و اجناس در هنگام نقل و انتقال كاربرد خواهد داشت. مصباح در كلاس میكرو با وزنی كمتر از 100 كیلوگرم طراحی شد.
هزینه اجرای پروژه مصباح1، بیش از یكصد میلیارد ریال برآورد شده بود. 95 درصد طراحی نمونه زمینی این ماهواره توسط دانش داخلی انجام و مورد تأیید متخصصان خارجی قرار گرفت و برای ساخت نمونه فضایی از تجربه شركت ایتالیایی کارلو گاوازی اسپیس ( CGS ) استفاده شد. در ساخت مدل فضایی این ماهواره با توافق شركت ایتالیایی CGS تصمیم گرفته شد سازه ماهواره كه نیاز به فناوری پیشرفتهای دارد با شرط رعایت استاندارد در داخل ساخته شده و با عنوان سازه اصلی ماهواره در فضا قرار گیرد.كارخانه "پنها" نقش اصلی را در ساخت تجهیزات این ماهواره و شركت مشاور ایتالیایی CGS هدایت و انتقال فناوری ماهواره را به متخصصان ایرانی برعهده داشت. انتظار میرفت پروژه مصباح1، الگویی برای اجرای پروژه مصباح 2 و 3 و سایر ماهوارههای دیگر باشد. سومین روز از دهه فجر سال ۸۲ دكتر معتمدى تاریخى در حدود خرداد ۸۴ را به عنوان تاریخ پرتاب مصباح به فضا اعلام كرد اما درست هشت ماه بعد و در نیمه اول مهر ۸۳ حسن شفتى (رئیس وقت سازمان فضایی ایران) در جلسه مطبوعاتىاى براى تشریح اهداف، وظایف و برنامههاى سازمان فضایى ایران با اعلام اینكه مصباح هزینهاى در حدود ۱۰میلیون دلار خواهد داشت اظهار امیدوارى كرد این ماهواره سال آینده پرتاب شود! شش روز بعد «مهندس انتظارى» (مجرى طرح ماهواره مصباح و مدیر دفتر فناورى اطلاعات سازمان پژوهشهاى علمى و صنعتى ایران) در مورد آخرین وضعیت ماهواره مصباح گفت: طراحى نهایى پروژه به اتمام رسیده و وارد مرحله ساخت مدل فضایى شدهایم. وى تصریح كرده بود ماهواره مصباح براساس زمانبندى انجام شده بهار سال ۸۴ آماده بهرهبردارى مىشود. البته مهندس انتظارى همانجا هم براى احتیاط گفته بود اگر مسأله غیرقابل پیشبینى در مراحل كار ایجاد نشود در بهار سال۸۴ ، طرح با به اتمام رسیدن آزمایشات براى پرتاب آماده مىشود. منتهى مصباح باید براى پایین آوردن هزینهها همراه با ماهواره بزرگ دیگرى به فضا پرتاب شود كه مقدارى از زمانبندى كار به زمان پرتاب ماهواره مذكور بستگى داشته و به نظر مىرسد این كار حدود تابستان ۸۴ انجام شود. در نیمه اول آذر ۸۳ دكتر محمد حكاك (رئیس پژوهشكده انتقال مركز تحقیقات مخابرات ایران) خبر داد: ماهواره مصباح به خاطر كاهش هزینهها به صورت مشترك و قبل از پاییز سال۸۴ به فضا پرتاب خواهد شد. در نخستین روز تیرماه سال 84 مهندس انتظارى (مجرى طرح) در گفت وگویى اعلام كرد: «پیش بینى مى شود ماهواره مصباح اواخر تابستان یا اوایل پاییز سال جارى همراه با یك موشك روسى به فضا پرتاب شود.» اما در پی تاخیری دیگر، انتظاری در یکی از مصاحبات خویش گفت: زمان پرتاب مصباح به صورت قطعی هیچوقت اعلام نشده است و در مراسم پردهبرداری نیز مهر سالجاری را زمان آمادگی پرتاب این ماهواره به فضا اعلام كردیم و آمادگی برای پرتاب با زمان صورت گرفتن پرتاب متفاوت است و هماكنون نیز طبق وعدهها این ماهواره آماده پرتاب است.خبر بعدی این بود که برای پرتاب ماهواره مصباح منتظر اعلام زمان از سوی پرتاب كننده هستیم كه طی آخرین اعلام این پرتاب در 6 ماهه اول سال 2006 (اواخر 84 و اوایل 85) انجام خواهد شد.برخی مسوولان این پروژه اعلام کردند که تاخیر در پرتاب مصباح به ایران مرتبط نیست و به دلیل همراهی مصباح با ماهواره های دیگر در روسیه باید منتظر اعلام آمادگی روسیه باشیم. این در حالی است که برخی از کارشناسان از این تاخیر با عنوان یک تهدید یاد میکنند. چرا که به گفته این کارشناسان فرصتهای ما جهت دریافت فضای مورد نیاز جهت ارسال ماهواره ها رو به اتمام است. برخی منابع نیز علت عدم پرتاب مصباح را دلایل سیاسی میدانند. لازم به توضیح است پس از پرتاب ماهواره سینا نیز فضای تبلیغاتی سنگینی علیه ایران به راه انداخته شد. بویژه آنکه اسرائیلیها نیز مدعی شدند ایران برای مقاصد امنیتی و جاسوسی این ماهواره را به فضا پرتاب کرده است گرچه این موضوع به کرات از سوی مقامات ایرانی تکذیب شد.مصباح ، ماهواره اختصاصی ایران که قرار بود با موافقت روسیه در سال84 به فضا برود، هنوز زمینگیر است. در حالی که پیشبینی میشد دسترسی به تکنولوژی ماهواره برای ایران سادهتر از دستیابی به تکنولوژیهای انحصاری دیگر نباشد، گویا برخی از اتفاقات و مناسبات مانع از پرتاب ماهواره کوچک مخابراتی ایران به فضاست. تاکنون نیز هیچگونه اطلاعرسانی شفافی از سوی مسؤولان این پروژه بهمنظور پاسخدهی به پرسشها و ابهامات موجود صورت نگرفته و کسی نمیداند چه بر سر این ماهواره آمده است. اگر تاخیرهای مکرر در پرتاب این ماهواره دارای دلایل منطقی است کارشناسان ذیربط باید از آن آگاهی یابند تا بتوانند در تصمیم گیریهای آتی این مطلب را مد نظر قرار داده و برنامه ریزی صحیح تری داشته باشند. اگر هم این مسئله دارای دلایل منطقی نیست پس عملکرد مسئولین باید به بوته نقد سپرده شود. اما علیرغم صرف هزینهای بالغ بر یازده میلیارد تومان برای ساخت این ماهواره، مسؤولان مربوطه موضوع را رها کرده و به فراموشی سپردهاند و معلوم نیست چه کسی پاسخگوی هزینههای هنگفت صرف شده برای ساخت ماهواره و نیز اختصاص مدار به ایران در فضاست و نتیجه تلاشهای متخصصان داخلی چه میشود؟ البته انجام این پروژه با همکاری کارشناسان ایرانی دستاورد قابل ملاحظه ایست که در خور ستایش است اما بد نیست به این نکته هم توجه کنیم که تعداد زیادی از کارشناسان این پروژه با وجود کسب تجربه و گذراندن دوره های آموزشی هم اکنون در مراکز دیگر و یا در خارج از ایران به فعالیت مشغول هستند. سکوت و بیتفاوتی مقامات مسؤول در این زمینه با سروصدا و تبلیغاتی که پیش از این و در سالهای گذشته درباره آن انجام میشد، بسیار عجیب و قابل پرسش است. بسیاری روزهایی را بهخاطر میآورند که رسانهها مرتب در مورد مزایای داشتن یک ماهواره مستقل در فضا و دانش بالای متخصصان در دستیابی به فناوری فضایی سخن میگفتند و مسؤولان نیز بهطور مرتب مصاحبه میکردند و زمانبندی پروژه را اعلام میکردند.حال ولی دیگر کسی به سراغ رسانهها نمیآید و مقامات مسؤول حتی در برابر انتقادهای رسانهای در این باره نیز سکوت پیشه میکنند. به هر حال شکی نیست که پاسخگویی در مورد وضعیت پروژهها یک امر ضروری بهشمار میرود و هیچ بخش دولتی را نمیتوان از پاسخگویی در برابر رسانهها مستثنی کرد، لذا انتظار میرود مسؤولان وزارت ارتباطات در زمینه وادار کردن مسؤولان پروژه به پاسخگویی در این زمینه اقدام کنند.منبع:آویا
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 651]