واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: نقش ایران در توسعه بیوتکنولوژی قسمت دوم

در این قسمت به بیان ادامه سوالات خبرنگاران از دست اندرکاران علم زیست فناوری در کشور می پردازیم. آقای دکتر مهبودی شما هم در انستیتو پاستور در حوزه بیوتکنولوژی دارویی فعالیت دارید. در حال حاضر، ما چه جایگاهی داریم و با امکاناتی که داریم میتوانیم آن حداقلها را در آینده نزدیک تولید کنیم؟مهبودی:ما هم اکنون تعداد زیادی محقق داریم. اما اگر میخواهیم در حد کره جنوبی باشیم به حدود 13 تا 14 هزار نفر دکترا نیاز داریم ولی هم اکنون تعداد اینها در کشور ما حدود 2 هزار نفر است.ما اگر هم اکنون زیرساختار لازم را برای رشد آماده کنیم دو سال آینده که به مقام چهارم و یا پنجم دست یافتیم، میتوانیم تلاش کنیم دوم و سوم هم بشویم. اما اگر زیرساختارها آماده نشود، کشورهای دیگر که با برنامه هستند و هم اکنون بیشترین توجهشان را بر زیر ساختارها قرار دادهاند، از ما جلو میزنند.به نظر من اگر ما بتوانیم 14 تا 15 ماده پایه را تولید کنیم بعد از ژاپن و کرهجنوبی، سوم میشویم و حتی از چین و هند میتوانیم فراتر برویم. البته ما تا رسیدن به تولید 20 ماده پایه فاصله داریم. ما تا آخر امسال (1386) تعداد 9 تا دارو را میتوانیم تولید کنیم که در حد 10درصد کل تولیدات است.بنابراین موفقیتهای فعلی نباید غرور کاذب در ما ایجاد کند. یکی از زیرساختارهای مورد نیاز، پژوهش است. ما اگر در حوزه پژوهش، قوی باشیم میتوانیم تولیدات کشور را در حد بالایی نگه داریم.نکته دوم لزوم توجه به دانش محوری است. در قرن بیست ویکم، این افراد تحصیلکرده و پژوهشگر هستند که میتوانند اقتصاد کشور را جلو ببرند.پیش نیاز بعدی ما نیروی انسانی است. ما نیاز داریم سالیانه بین 1000 تا 1500 دانشجوی دکترا پذیرش کنیم.نکته بعدی این است که تکنولوژی به وسیله یک مرکز و یا یا کشور جلو نمیرود. موفقیت در این راه به همکاری بینالمللی و به شراکت گرفتن توانمندیهای جهانی بستگی دارد.این همکاری میتواند منجر به جذب سرمایهگذاری و همکاری در پژوهش ختم بشود. ما در داخل کشور توانستهایم داروی سینووکس را برای بیماران مبتلا به «ام اس» تولید کنیم و از این نظر بعد از آمریکا قرار داریم. بیماران مبتلا به ام اس کسانی هستند که مقاومت بدنشان به خاطر نابود شدن تعداد زیادی گلبول، کاهش مییابد. این دارو تولید شده تا بیماری این افراد، مهار شود.از نظر قیمت تمام شده، تفاوتی با مشابه خارجی خودش دارد؟مهبودی:هم اکنون قیمت داروی ما حدود 50 درصد از قیمت داروی خارجی ارزانتر است.تولایی: بحث قیمت، بحثی انحرافی است. ما نباید به جنبه اقتصادی این موضوع بپردازیم. چون تولید این نوع محصولات میتواند بستر ساز حرکتهای آینده در حوزه بیوتکنولوژی باشد.مهبودی: خوشبختانه در وزارت بهداشت، زیرساختهای لازم ایجاد شده است. بنابراین نیاز داریم به ایجاد ساز و کارهای مورد نیاز و از این طریق باید به پژوهشگر اجازه بدهیم تفکرات خود را ثبت کند و دیگران به مالکیت فکری او احترام بگذارند. این کار باعث میشود محصولات جدیدی تولید شوند، یک دارو هم مخصوص بیماران پیوند کلیه در داخل کشور تولید کردیم. این دارو از داروهای بسیار پرفروش جهان است. از لحاظ قیمت حدودا 40 درصد از مشابه خارجیاش پایینتر است.همچنین داروی ضدسرطان بیماران کبدی و واکسن هپاتیت را از سال آینده وارد بازار میکنیم. اما هم اکنون انستیتو پاستور نیاز به زیرساختار جدید دارد.تولایی: یکی از معضلات کشور ما شیوع بیماریهای ژنتیکی مثل بیماری تالاسمی و بیماری هموفیلی بوده است. خوشبختانه طی چند سال اخیر با استفاده از قابلیتهای مهندسی ژنتیک، قادر هستیم بسیاری از بیماریهای ژنتیکی را در دوران جنینی تشخیص و شناسایی کنیم. این بیماریها حاصل ازدواجهای فامیلی است. ما میتوانیم از تولد نوزادان ناقص الخلقه جلوگیری کنیم.مهبودی: در حال حاضر، تولد کودکان مبتلا به تالاسمی در کشور ما حدود 50 درصد کاهش یافته است.تولایی: همینطور در تولید واکسنهای نسل جدید موفقیت زیادی داشتهایم.طرحهای تحقیقی زیادی در حوزههای تولید سلولهای پیوندی و سلولهای بنیادی و رفع مشکلات اختلالات عصبی جانبازان و شناسایی بسیاری از ضایعات آسیب دیدگان شیمیایی در دست اجرا داریم.در حوزههای پزشکی قانونی و پیشگیری از جرم، اقدامهای قابل توجهی انجام شده است، یکی از دستاوردهای بارز ما در این عرصه، تعیین هویت ژنتیکی است و برای شناسایی شهدای مفقودالاثر هم مفید است.موفقیت در این راه بستگی به این دارد که بانک اطلاعات معلوم ما تکمیل شود.ما از خانوادهها داریم نمونه میگیریم. انتظار میرود با تکمیل این بانک ظرف یک تا دو سال آیند، تکلیف تعداد زیادی روشن شود. به عنوان یک اقدام پیشگیرانه، تهیه کارت هویت ژنتیکی برای شاغلین در مشاغل با ریسک بالا مثل خلبانان و خبرنگاران را در دستور کار قرار دادهایم. تهیه این کارت با گرفتن یک قطره خون امکانپذیر است. در صورتی که اتفاقی برای شخص دارنده کارت رخ بدهد با به دست آمدن حتی یک تار مو یا یک قطرهخون میتوان او را به راحتی شناسایی کرد.هزینه تهیه یک کارت هویت ژنتیکی چه مقدار است؟تولایی:هزینه تهیه این کارت در کشورهای اروپایی و ایالات متحده حدود 700 تا 1000 یورو است. اما ما این کار را در داخل ایران با کمتر از یک پنجم آن قیمت داریم انجام میدهیم.آقای دکتر قره یاضی، شما پژوهشگری هستید که در ایران توانستهاید برنچ تراریخته را با استفاده از روشهای مهندسی ژنتیک تولید کنید. میزان محصول تولیدی این برنج حدودا 20 درصد بیشتر از انواع برنجهای مرسوم است. همچنین این برنج در برابر آفت مقاوم است و نیازی به سمپاشی ندارد. با توجه به تخصص خودتان، کشور ما در حوزه بیوتکنولوژی کشاورزی، چه دستاوردهایی داشته است؟قره یاضی:خوشبختانه در بیوتکنولوزی کشاورزی، پیشرفتهای خوبی داشتهایم. برای مثال در سالیان گذشته شرکت کشت و صنعت رعنا که توسط بخش خصوصی و با حمایت دولت تاسیس شد. تاکنون به خیلی از کشورهای همسایه توانستهاند نهالهای حاصل از کشت بافت را ارسال کنند. در کشت بافت، نهالهای یکدست عاری از ویروس را با کیفیت بالا تولید میکنند.هر ساله بیشترین واکسنهای با مصرف پزشکی در موسسه تحقیقات واکسن و سرمسازی رازی تولید میشود. همینطور اکثر واکسنهای دام و طیور توسط ایران درست میشود. ما صاحب دانش فنی بسیاری از این واکسنها هستیم و بسیاری از کشورها خریدار محصولات ما هستند. از حدود سال 1379 که پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی راه اندازی شد، ما در چند حوزه به نتیجه و محصول رسیدیم. یکی این که مطالعات ژنتیکی گیاهان را انجام میدهیم و دوم این که به اصلاح نباتات میپردازیم. با اصلاح نباتات میتوانیم صفات مطلوب را ایجاد کنیم و باعث افزایش تولید و ارتقای کیفیت محصولات کشاورزی شویم. این کار، ارزش افزوده بیشتری را نصیب کشاورزی میکند.پروژهای در مورد تولید گندم مقاوم در برابر آفت را در حال اجرا داریم.ما از نظر تولید محصولات تراریخته در منطقه اول هستیم و در برخی جهات در دنیا به مقام اول رسیدهایم. هم اکنون محصولات تراریخته زیادی در مسیر پژوهش تا مرز کشت در مزرعه را داریم. حتی ترکیه و پاکستان در این مرحله از فناوری قرار ندارند. ما تنها کشوری در دنیا هستیم که برنج تراریخته یا دستورزی شده ژنتیک را توانستهایم به مصرف انسان برسانیم. اما متاسفانه مانعی بر سر راه کشت محصولات تراریخته مثل چغندر، پنبه، کلزا و گندم وجود دارد و اگر دولت تصمیم بگیرد این مانع را بردارد موفقیتهای بیشتری خواهیم داشت. ما موفق شدیم با استفاده از آب پنیر، قند رژیمی تولید کنیم که چاق کننده نباشد و یا تکنولوژی بافت سیبزمینی را از حدود 10 سال قبل داریم و از یک بافت و هسته سیبزمینی میشود دهها عدد غده سیبزمینی ریز تولید کنیم.خوشبختانه بیوتکنولوژی مدرن ضمن کاهش هزینهها موجب میشود میزان تولید افزایش یابد، مثلا در مورد برنج تراریخته دیگر نیازی به سمپاشی نیست و در عین حال 20 درصد افزایش محصول را داریم. این باعث ایجاد یک کشاورزی رقابتی در کشور ما میشود و نیازمندی ما به خارج کم شود. اگر به جای اینکه بنویسند برنج تراریخته عوارض جانبی دارد، بگویند این برنج از پیشرفتهترین روشهای بیوتکنولوژی تولید شده است به پیشرفتهای ما کمک میکند. هم اکنون برنج تراریخته با وجود کیفیت بسیار بالا به قیمت 1000 تومان در بازار عرضه میشود و کیفیت آن مثل کیفیت برنج صدری است. اما من معتقدم به جای قوانین بازدارنده فعلی باید قوانین پیش برنده داشته باشیم تا تولید محصولات تراریخته افزایش یابد.از سال 1370به بعد، چند دوره رشد و افول بیوتکنولوژی را در کشور داشتهایم. با ایجاد چه سازو کاری میتوانیم دوره رشد مستمر این فناوری را به وجود بیاوریم؟شجاعالساداتی: ما چون آغازگر این تکنولوژی نبودهایم، بنابراین نیاز داریم با کشورهای دیگر همکاری کنیم. ما نیاز به پژوهشهای بنیادی و تربیت متخصصان درجه یک داریم تا به توسعه پایدار دست یابیم.تولایی:ما در توسعه بیوتکنولوژی نیازمند نقشه جامعه علمی هستیم.در این راستا نیاز داریم قابلیتهای هر استان را شناسایی و مشخص کنیم که هدف مطلوب ما چیست. در ضمن مراکز تحقیقاتی ما باید ماموریت محور یا رسالت محور باشند.مهبودی:ما باید تلاش کنیم اولویتها و اهداف سند ملی زیست فناوریی را پیگیری کنیم. ما هم اکنون با یک علم جدید رو به رو هستیم ولی قوانین ما مثل قانون مالکیت فکری مربوط به چند دهه قبل است و قانون منع مداخلات کارکنان دولت در معاملات دولتی یکی از مشکلات مهم فعلی حوزه تحقیقات است. به نظر من بزرگترین کمک سیاستگذاران ما این است که آن سند را به صورت کامل و همه جانبه اجرا کنند.قره یاضی:ما در چند سال گذشته در حوزه پزشکی و دفاع این تکنولوژی و مطابق برنامه پیش رفتیم ولی در بخش کشاورزی و محیط زیست دچار افت توسعه شدیم. من معتقدم اگر در یک حوزه محصول بیوتکنولوژیک تولید میکنیم نبایستی به آن انگ و برچسب بزنیم.آقای دکتر معمولا روی قوطی سیگار هم مینویسند که استعمال آن ضرر دارد. چه اشکالی دارد که روی برنج تراریخته هم بنویسند؟قره یاضی: دلایل مضر بودن سیگار، ثابت شده است. اگر این جوری باشد روی قند هم باید بنویسند، چون ضرر آن هم ثابت شده. مهبودی: به نظر من واقعا ایمنی برنج تراریخته بیش از برنج معمولی است.قره یاضی:ما تضمین میدهیم که ایمنی آن بیشتر است. تضمین هم در واقع مربوط به حیات یک محقق است. اتفاقا وزارت بهداشت در دوره قبل و در دولت نهم، سلامت برنج تراریخته را تضمین کردهاند. ما انتظار داریم که وزارت کشاورزی هم به شکل بهتری با این قضیه برخورد کند. مثلا در عرصه پزشکی، وزیر بهداشت، چندی پیش اعلام کرد که از تولید سینووکس بدون چون و چرا حمایت میکند و عین جمله آقای دینا روند، معاون وزیر بهداشت این است که ما با حمایت از یک داروی بیوتکنولوژیک باعث میشویم در آینده 2 فرآورده دیگر به بازار بیاید و ما انتظار داریم از آقای دکتر احمدینژاد که هنگام تصویب لایحه ایمنی زیستی دقت لازم را مبذول دارند و گرنه بیوتکنولوژی کشور در معرض تهدید قرار میگیرد. مطلب مرتبط: معرفی موسسه تحقیقات بیوتکنولوژی کشاورزی منبع:روزنامه ایران
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 631]