به مناسبت 14 بهمن روز تالابها/مرثيه اي بر پريشاني يك درياچه

واضح آرشیو وب فارسی:مهر: به مناسبت 14 بهمن روز تالابها/مرثيه اي بر پريشاني يك درياچه
خبرگزاري مهر- گروه اجتماعي :در پي انتشار خبر هجوم ماشينهاي راهسازي به حاشيه درياچه زيبا و منحصر به فرد پريشان در شهرستان كازرون خبرنگار اجتماعي مهر با حضور در محل اين درياچه مشاهدات خود را به تحرير درآورده كه خواندني است.

به گزارش خبرنگار مهر، با ديدن صحنه هاي تخريب طبيعت بكر حاشيه درياچه اولين چيزي كه به يادم آمد تصاويري شفاف و رويايي از ديدار دو سال پيشم از درياچه اي بود كه بيش از همه صفت محجوب و نجيب سزاوارش است.

درياچه پريشان اگر چه نامش در ابتدا ذهن هر مخاطبي را به ياد واژه هاي سرگشتگي و حيراني مي اندازد اما اين نام بيش ازهمه براي ما ايرانيها و به ويژه فارس نشينيان همجوارش كه مأنوس سنت شاعري و شاعرانگي هستند يادآور پريشاني عاشقان است. چه آنكه در بيتهاي زيادي از اشعار شاعران خطه فارس پريشاني همان عاشقانگي است. حافظ غزلسراي بزرگ شيراز در يكي از ابيات خود اينگونه از پريشاني مي گويد : "حافظ بد است حال پريشان تو ولي / بر بوي زلف يار پريشانيت نكوست ".

نمايي از درياچه در سالهاي پرآبي

درياچه پريشان هم با غروبهاي غم انگيز و دلنشينش هزاران سال است ميزبان عاشقاني از همه انواع موجودات زنده بوده، چه انسانهايي كه در كنارش عاشقانه زندگي كرده اند و چه كساني كه به اشتياق ديدنش كيلومترها راه را عاشقانه طي كردند تا به ديدن پريشانيش بنشينند و چه گونه هاي مختلف پرندگان و جانوراني كه عاشقانه هايشان را بر فراز و در كنار آبهاي آرام تنها درياچه آب شيرين ايران گذرانده اند ودر بيشه ها و نيزارهاي اطرافش تجديد نسل كرده اند.

درياچه در سالهاي پرآبي

آن سالي هم كه من به ديدن درياچه پريشان رفتم از سالهاي پرباران بود سالهايي كه برخلاف اين سالها آسمان با زمينيان سر دوستي داشت و بارش باران و برف خاطره اي دور و دراز نبود، پاييز و زمستان و بهار هم يك بخش بزرگشان براي مردم برابر بود با آسمان ابري، هواي خيس باراني و زمين سبز، نمناك و معطر كه عطر و هواي درياچه پريشان حس و حال همه چيز را صد چندان مي كرد.

اين درياچه كه در فاصله 15 كيلومتري شهر گرمسيري كازرون كه به شهر مردمان زحمتكش و فعال معروف است واقع شده و دامن زيبا و آبي كم رنگش را در امتداد جنوبي يك كوه كم ارتفاع گسترانده است. نيزارهاي سبز و پرپشت حاشيه درياچه هم آنقدر رنگ سبزشان به آبي درياچه مي آمد كه گويي تزئيناتي هستند براي صد چندان كردن زيبايي طرح اين دامن گسترده بر خاك گرم آن منطقه.

حجب و حياي درياچه پريشان كازرون به ميزاني است كه ناخواسته هر بيننده اي را به سكوت و اداي احترام وا مي دارد اما انگار اين دعوت ناخوداگاه به آرامش در بهمن ماه امسال بهانه اي شد تا مسئولان اداره راهسازي شهرستان با عنوان راهسازي براي مردم روستاي پريشان حريم آن را زير چرخهاي سهمگين بيل مكانيكي، لودر و گريدر بپيمايند و زيست بوم آن را دچار دستخوش اساسي قرار دهند، نيزارهاي زيباي گوشه دامنش را بسوزانند و همدست با بي مهري اين روزهاي طبيعت و نباريدن باران و پس نشستن آب درياچه وسعت دامنه اش را كوتاه تر از آنچه طبيعت كرده است بكنند.

خبرها حكايت از اتفاقي دهشتناك براي اين درياچه زيبا مي داد و در اين شرايط بهترين كار از نزديك ديدن دوباره و عيادت دوست پريشانم بود، دوستي كه اگر چه تنها يكبار ديدمش اما همان يكبار هم مهر دوستي را در دلم نشاند، بار سفر بستم و به عزم ديدنش راهي كازرون شدم تا همه چيز را از ديد خودم و جداي از موضع خبرها و عكسهاي خبرگزاري و خبرنگاران ببينم، بازديد عصرگاهيم در هواي مطبوع روز 9 بهمن ماه از درياچه پريشان و ديدن خط چرخ ماشينهاي راه سازي و جنازه سوخته و سقوط كرده نيزارهاي درياچه بيش از آن چيزي بود كه در خبرها آمده بود.

نمونه اي از بيلهاي مكانيكي كه به جان درياچه افتاده اند

ماشينها قصد داشتند جاده مارپيچ، باريك و مالرو حاشيه درياچه را وسعت دهند و آن را از باريك بودن در بياورند و به خيال خود راهي بسازند براي روستانشينان آنسوي درياچه تا ارتباطشان با شهر كازرون راحت تر شود اما غافل از اينكه اين كار تنها يك برداشت دم دستي و ساده از ماجرا بود چرا كه با نگاهي ابتدايي به موقعيت درياچه، روستاي پريشان و راه كنوني ارتباط آنها با شهر و موهبتهاي بي پاياني كه اين درياچه به آنها عطا مي كند اشتباه بودن اين فرضيه كاملأ پيدا مي شود.

به طور مثال راهي كه هم اكنون روستانشينان از آن تردد مي كنند و از سمت جنوب و شرق درياچه مي گذرد علاوه بر اينكه آسفالته هست داراي مناظري بكر و زيبا از نماي رودخانه هم هست و در مجموع 40 دقيقه با شهر فاصله دارد و راه جديدي كه مسئولان به آنها وعده داده اند در صورت راه اندازي، فارغ از همه خسارتهاي هولناكي كه به درياچه وارد مي كند و با در نظر گرفتن مسير بسيار مارپيچ حاشيه شمالي كه محل واقع شدن جاده جديد است نه تنها اين ميزان به لحاظ زماني كوتاه نمي شود بلكه با توجه به اينكه احتمال پايدار ماندن شرايط خشكسالي چندان جدي نيست و حريم درياچه مطمئنأ در سالهاي آينده به محل اصليش باز خواهد گشت راهي خطرناك با امكان سقوط به درياچه براي ماشينهاي در حال عبور و مرور خواهد بود.

بر اساس آمار موجود حوزه آبريز درياچه پريشان 270 هزار كيلومتر است كه به صورت فصلي و برحسب شرايط هيدرولوژيكي عمومأ بيش از 2 هزار و پانصد تا 5 هزار هكتار متغير است و منابع آبي اصلي تأمين آب آن علاوه بر جريانهاي آب زير زميني و روان آبهاي پيراموني كه از كوههاي اطراف به وجود مي آيد چندين چشمه در حوزه شمالي درياچه نيز هست و حوزه شمالي درست همان محلي است كه زير چكمه جاده جديد در حال له شدن است اما نبايد فراموش كرد كه با سر رسيدن خشكسالي و آمدن سالهاي پر بارش اين چشمها دوباره شروع به جوشش مي كنند و شيره جان خود را به درياچه نيمه جان پريشان خواهند بخشيد اما اگر جاده جديد آنچنان كه برخي از مسئولان شهرستان مصر هستند راه اندازي شود اين چشمه هاي با خطرهاي جدي مواجه هستند.

البته اين را هم بايد گفت كه خطرهايي كه در اطراف درياچه جان به لب آمده پريشان ديدم تنها به همين جاده سازي خشونت بار ختم نمي شود بلكه محاصره تمام عيار درياچه توسط كشاورزاني كه حريم خشك شده آن را محلي مناسب براي كشت و زرع خود درآورده اند و روز به روز حلقه محاصره خود را تنگتر مي كنند هم بخش مهمي از خطرات جدي زيست بودم درياچه است، بر اساس آمار ارائه شده در طرح پيش نويس بين المللي حفاظت از تالابهاي ايران و برنامه مديريت جامع درياچه پريشان آمده است بيش از 800 حلقه چاه در اطراف اين درياچه حفر شده است كه بيش از 500 حلقه از آنها غير مجاز است.

بيش از 800 حلقه چاه مجاز و غير مجاز در حريم درياچه پريشان حفر شده است

انتظار داشتم سازمان حفاظت از محيط زيست و دوستداران طبيعت و NGO هاي محيط زيستي شهر كازرون همانگونه كه راسخ و استوار در برابر راهسازي اداره راه شهرستان و تجاوز به حريم درياچه پريشان ايستاده اند در مقابل اين اشغال نرم محوطه درياچه و ايجاد تغيير و تحول در خاك خشك شده آن نيز بايستند تا نشان داده شود كه نگرانيهايي كه براي حفظ اين درياچه وجود دارد همه جانبه و جدي است.

زمينهاي حاشيه درياچه كه به محل كشت سيفيجات تبديل شده است

مسئله ديگري كه وعده دهندگان احداث جاده جديد به روستائيان پريشان آن را ناديده گرفته اند اين مورد مهم است كه جاده جديد پيش از وارد شدن به حريم درياچه پريشان راهي ندارد جز اينكه از وسط روستاي "شهرنجان" و زمينهاي مردم اين روستا بگذرد، با توجه به اينكه اين جاده جديد قرار است راه ارتباطي براي بيش از 5 هزار نفر ساكن در آن سوي درياچه باشد قطعأ مسيري پر تردد و شلوغ خواهد بود و به همين خاطر قابل پيش بيني است كه مردم روستاي شهرنجان به هيچ وجه حاضر نيستند محيط آرام و كوچه هاي امن روستايشان محل عبور و مرور شبانه روزي وسائيل نقليه شود و جان كودكانشان كه هم اكنون با فراغ بال در كوچه هاي ده بازي مي كنند به خطر بيفتد.

جنازه سوخته و سقوط كرده نيزارهاي درياچه

از سويي ديگر وجود اين درياچه در اين منطقه باعث شده است كه مردم ساكن در روستاهاي اطراف آن از موهبتهاي گوناگون و پايان ناپذير آن بهره هاي زيادي ببرند،به طور مثال روستا نشينان روستاي "عرب فامور" كه پرورش اسب يكي از اصلي ترين محلهاي درآمدشان است از چمنزارهاي حاشيه درياچه پريشان استفاده كرده و به پرورش اسب با استانداردهاي طبيعي دست زده اند و اسبهاي پرورشي خود را فارغ از حفاظهاي مصنوعي و غير طبيعي در چمنزارهاي درياچه رها كرده اند تا به حالتي طبيعي و آزاد زيست كنند، بخش ديگري از مردم منطقه با كسب مجوز از دستگاههاي مسئول مانند اداره آب و فاضلاب روستايي و محيط زيست اقدام به دريافت مجوز براي احداث چاه كرده اند و با كشاورزي گذران زندگي ميكنند.

همچنين با توجه رونق روز به روز صنعت گردشگري اين درياچه زيبا در كنار ديگر جذابيتهاي شهرستان كازرون مانند شهر باستاني بيشاپور و نقش برجسته هاي منحصر به فرد غارشاپور يكي از اصلي ترين عوامل جذب گردشگر براي اين منطقه به حساب مي آيد و از اين راه منابع مالي زيادي به اقتصاد مردم شهرستان و به ويژه روستاهاي اطراف تزريق مي شود كه در صورت نابودي اين درياچه و به هم خوردن اكوسيستم آن بايد از اين محل درآمد نيز صرف نظر شود.

حال با برشمردن همه اين موارد كه جملگي جزعيب نيستند مي توان دريافت كه ساخت اين راه روستايي پر هزينه و كم بازده چيزي جز خطر و كار غير اصولي نخواهد بود، وقتي همه اين دلايل مسلم و معلوم را هنگام خداحافظي از درياچه در ذهنم مرور مي كنم اين اميدواري نامعلوم در دلم جرقه مي زند كه مسئولان هم در نهايت اين پروژه پردردسر را رها مي كنند و درياچه دوست داشتني و مظلوم پريشان را مانند همه اين سالها به حال خود وا مي گذارند تا دست طبيعت دوباره خود به بازسازي و زندگي بخشي به آن اقدام كند.

--------------

گزارش و عكس : صدرا محقق

دوشنبه|ا|14|ا|بهمن|ا|1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: مهر]

[مشاهده در: www.mehrnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 357]