واضح آرشیو وب فارسی:خبر آنلاین: فرهنگ > ادبیات - «از قدیم گفتهاند» ، «به قول معروف» ، «به قول قدیمیها»، «مگه نشنیدی که میگن» همه ما به طور معمول روزی یک یا چند بار از این عبارتها در گفتگوی روزانه خود بهره میگیریم و در ادامه هم سخنی منظوم یا منثور که در اصطلاح ضربالمثل میگویند به این گزارهها میافزاییم تا مقصود خود را بهتر به مخاطب منتقل کنیم. جامجم آنلاین نوشت: آیا تا به حال از خودمان پرسیدهایم که چند ضربالمثل در حافظه داریم یا به نظر شما زبان فارسی با همه پیشینهاش امکان بهرهگیری از چند ضربالمثل را به فارسیزبانها میدهد؟ یکهزار،10 هزار، 20 هزار یا شاید هم رقمی فراتر از آن؟دکتر حسن ذوالفقاری ، پژوهشگر فرهنگ عامه که بتازگی همراه یک تیم پژوهشی مجموعهای از ضربالمثلها را در قالب یک فرهنگنامه منتشر کرده است در این رابطه به «جامجم» میگوید: آنچه که ما تا به امروز تدوین کرده ایم حدود 110 هزار ضربالمثل را شامل میشود اما معتقدیم به همین تعداد یعنی حداقل حدود 100 هزار ضربالمثل دیگر در زبان فارسی و بویژه گویشهای مختلف آن وجود دارد که متاسفانه هنوز گردآوری و تدوین نشده است. حسن ذوالفقاری با اشاره به اهمیت و جایگاه ضربالمثلها میافزاید: مقوله ضربالمثلها یکی از شاخصهای میزان و غنای فرهنگی یک ملت است و اگر ملتی ضربالمثلهای فراوانی داشته باشد میتوان استنباط کرد که غنای تفکر و اندیشه بالایی دارد و مردم ایران هم از دیرباز در حوزه مثلسازی و سخنان حکیمانه زبانزد بودهاند. وی ادامه میدهد: در ایران باستان ما صدها اندرزنامه داشتیم و پس از اسلام هم این فرهنگ با فرهنگ غنی اسلامی در هم آمیخته است و با یک توان مضاعف و بالاتر مثلسازی در زبان فارسی ادامه یافته است. این پژوهشگر فرهنگ عامه ریشه گردآوری و تدوین ضربالمثلها را قرن یازدهم به بعد و کتاب جامعالتمثیلحبله رودی عنوان میکند و همچنین با اشاره به تلاشهایی که شخصیتهایی چون علامه دهخدا، شاملو و ابراهیم شکورزاده در این زمینه انجام دادهاند، میگوید: با همه این تلاشها شاید تنها 10 درصد این گنجینه تا به امروز مکتوب شده باشد اما متاسفانه در میان نهادهای مرتبط با زبان و ادب فارسی این دغدغه چندان وجود ندارد و ما هم همین اواخر به اجبار و به دلیل مشکلات مالی دفترمان را تعطیل کردیم. این اتفاق در حالی است که به گفته ذوالفقاری، خاموشی هر سالمند و پیر بویژه در روستاها و با گویشهای مختلف همانند از میان رفتن یک کتابخانه با دهها نسخه خطی است که باید به سراغشان رفت و گنجینه شفاهی آنها را گردآوری و نگهداری کرد. از سوی دیگر دکتر حسن انوری عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی با اشاره به این که فرهنگستان حدود 4 سال پیش مجموعهای از ضربالمثلها را منتشر کرد به «جامجم» میگوید: البته ما در فرهنگستان بخش یا گروه خاص پژوهشی درارتباط با ضربالمثل نداریم و فکر میکنم ضرورت شکلگیری چنین گروهی وجود دارد. انوری ادامه میدهد: با توجه به اهمیتی که فرهنگ عامه و ضربالمثلها دارند اگر پژوهش خاصی در این زمینه وجود داشته باشد و در فرهنگستان طرح شود فکر میکنم که در حد و توان از آن حمایت شود. انوری حتی معتقد است که ضربالمثلها به دلیل حوزه وسیع مطالعاتی و تاثیر مستقیم و عمدهای که بر زبان و فرهنگ یک ملت دارند میتواند گرایش آموزشی خاصی در دانشگاه داشته باشد و یا حداقل میتوان پژوهشکده و مرکزی فعال را برای آن در نظر گرفت. در همین رابطه به سراغ دکتر منوچهر اکبری رئیس دانشکده ادبیات دانشگاه تهران رفتیم و این پیشنهاد آموزشی مبنی بر ایجاد گرایش خاص «مثلشناسی» را با وی طرح کردیم. اکبری به «جامجم» میگوید: ما در دانشگاه تهران چند وقتی است که ایجاد گرایش در رشته زبان و ادبیات فارسی را دنبال کردهایم و همه هدف ما هم این است که دانشجوی زبان و ادبیات فارسی متخصص بار بیاید به مانند پزشکی که در یک گرایش خاص متخصص میشود. وی ادامه میدهد: درباره گرایش مثلشناسی هم باید بگویم هنوز در میان همین گرایشهای جدید مانند ادبیات داستانی، پایداری، و... که تعریف کردهایم چیزی با این عنوان وجود ندارد اگرچه خود من معتقدم چنین موضوعی پتانسیل طرح گرایش در رشته زبان و ادبیات فارسی را ندارد و حداکثر چند واحد به آن میتوان اختصاص داد و اگر قرار بر گرایش باشد در رشته زبانشناسی بیشتر قابل پیگیری است تا زبان و ادبیات فارسی. رئیس دانشکده ادبیات دانشگاه تهران البته به نکته دیگری هم اشاره میکند و میگوید: ضمن توجه ویژه به ضربالمثلهایی که میراث فرهنگی ما هستند نباید از تحولات زبان و اصطلاحات در دوره معاصر هم غافل شد و بسیاری عبارتها وجود دارد که به تازگی به زبان اضافه شدهاند که خود این هم جای پژوهش جدی دارد و دوستانی که در این زمینه کار میکنند باید در کنار پرداختن به ضربالمثلهای پیشینیان به دوران معاصر هم توجه داشته باشند.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: خبر آنلاین]
[مشاهده در: www.khabaronline.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 59]