سايه سـنگـيـن بـحـران اقتـصــادي بر روابط كشورهاي اروپايي

واضح آرشیو وب فارسی:فارس: سايه سـنگـيـن بـحـران اقتـصــادي بر روابط كشورهاي اروپايي
خبرگزاري فارس: اگر سالهاي گذشته، اقتصاد مهمترين محور و ستون استواري بناي اتحاديه اروپا تلقي مي‌شد و انتظار ميرفت اين ستون باعث ارتقاي همكاريها ميان كشورها و در نهايت رفع مخاصمات سياسي شود؛ به نظر ميرسد با تداوم بحران، اقتصاد به عاملي مهم براي واگرايي اروپا مبدل شود.

تجربه روند همگرايي در اتحاديه اروپا نشان داده است كه نقطه قوت همگرايي در ميان دولتهاي عضو آن همگرايي در حوزه مسائل اقتصادي و تجاري بوده است و اتحاديه اروپا هرگز نتوانسته است همانند حوزههاي اقتصادي در سطح مسائل سياست خارجي و امنيتي نيز همگرايي را به بالاترين سطح خود برساند. در واقع، تا كنون همگرايي اقتصادي نقطه قوت و همگرايي سياسي نقطه ضعف روند كلي همگرايي در اتحاديه اروپا بوده است. از اين رو، در يك كلام ميتوان گفت كه سنبل وحدت و همگرايي اروپايي همكاري اين كشورها در حوزه اقتصادي بوده است و اتحاديه همواره به همگرايي بينظير اقتصادي خود نازيده است.

بحراني بيسابقه
شايد همگرايي اروپايي به خصوص همگرايي اقتصادي هيچگاه در طول تاريخ شكلگيري آن به اندازه امروز در معرض آزمون قرار نگرفته است. بروز بحران اقتصادي كنوني در حوزه اتحاديه اروپا به مثابه يك آزمون بزرگ، اين همگرايي بينظير را با چالشهاي جدي مواجه ساخت. روي آوردن كشورها در نتيجه اين بحران به سياستهاي ملي و كم توجهي به طرحهاي فراملي در قالب اتحاديه و بحثهايي مبني بر خروج كشورهايي همانند يونان و انگليس از اتحاديه همگي همگرايي اقتصادي بي‌نظير اروپايي را لكهدار كرد.

اگر چه در اين ميان دو كشور مهم فرانسه و آلمان كه همواره به عنوان موتور محركه اتحاديه اروپا شناخته شده‌اند، به علت برخورداري از شاخصهاي اقتصادي بهتر درصدد حفظ بالاترين سطح همگرايي بودهاند، اما شايد مهمترين پيام اين بحران براي اتحاديه اروپا اين است كه اين اتحاديه با وجود تحكيم ساختارهاي همگرايانه خود در طول نيم قرن گذشته، حتي در مسائل اقتصادي كه نقطه قوت همگرايي آن به شمار ميآمد نيز با خطر گرايشهاي مليگرايانه مواجه است.

در چنين شرايطي، سوالي كه پيش روي وحدت اقتصادي اروپايي وجود دارد اين است كه آيا اين وحدت تنها در زمان ثبات و رونق اقتصادي كارآمد است و اگر ساختارهاي فراملي نتوانند در مواقع بحراني كارايي خود را نشان دهند آيا از همگرايي جز نامي باقي خواهد ماند؟ در پاسخي كوتاه ميتوان گفت كه همگرايي اروپايي زماني ميتواند در بالاترين سطح خود قرار داشته باشد و موفق‌ترين عملكرد را از خود نشان دهد كه در شرايط بحراني كشورهاي عضو را مجاب كند كه طرحهاي همگرايانه مناسب‌ترين شيوه براي پاسخ به بحران است، اگر غير از اين باشد چيزي كه مسلم است ظهور گرايشهاي مليگرايانه است.

‘چالز گاتي’ استاد دانشگاه و كارشناس “مركز تحليل سياستهاي اروپايي” ماه گذشته در مقالهاي نوشت در ۲۵ سال گذشته مرزهاي اتحاديه اروپا گسترش يافته است؛ با اينكه در ۶۰ سال گذشته منازعه اصلي در اروپا، ميان افزايش همگرايي و تقويت حاكميتها بود اما چيزي كه اكنون اتحاديه را بسيار تهديد ميكند موضوعي متفاوت است.

وي با برشمردن برخي چالشهاي در برابر اين اتحاديه (در سالهاي ۱۹۵۴، ۱۹۶۵، ۱۹۹۲، ۲۰۰۵ و ۲۰۰۷)، حكومتهاي ملي و تصميمات بعضي كشورها را در شكلدهي به آن‌ها دخيل دانست و افزود: در هر يك از اين موارد، كشورها يا ميخواستند حاكميت ملي خود را تقويت كنند و يا تلاش كردند سرعت همگرايي را كم كنند و يا مانع آن شوند. ولي در هر مقطع، همگرايي بر حاكميت ملي كشورها برتري داشت، زيرا خاطرات جنگ جهاني دوم همه را متقاعد ميكرد كه جنگ در اين قاره به دليل قطبي شدن كشورهاي قاره و توجه صرف به حاكميتها رخ داده است و تنها همگرايي ميتواند احتمال وقوع جنگ را كم كند، زيرا ناسيوناليسم و عوارض آن را كاهش ميدهد و باعث سعادت اروپا ميشود. وي بحران فعلي را بسيار مهمتر و تاثيرگذارتر عنوان كرد و گفت:‌ در سال ۲۰۱۱ اروپا از نظر ذهني تغيير كرده است، اين يك بحران سيستماتيك است كه همه جوانب اتحاديه اروپا را در بر ميگيرد. اين بحران در عين حال موجي از ناسيوناليسم به‌ويژه در شكل مالي و اقتصادي كشورهاي اتحاديه اروپا را در بر گرفته است.

از اين رو، با وجودي كه برخي مقامات و روزنامهها در اروپا شرايط را بحراني ندانسته و آن را مشكلي قابل حل تعريف ميكنند، اما بسياري از رسانهها از وخامت اوضاع خبر ميدهند به گونهاي كه نه تنها اين بحران حل نميشود، بلكه كشورهاي ديگري را در خود خواهد بلعيد. وال استريت ژورنال نوشت: «موضوع بانكها و بدهيهاي يونان و ايرلند موضوعي است كه اتحاديه اروپا را در آستانه فروپاشي قرار ميدهد، سياستگذاران اروپا بايد با بحرانهاي بعدي مقابله كنند. بازپرداخت بدهيها براي ايرلند، پرتغال و يونان بسيار سخت است و موجب خواهد شد كه اروپاي دو سرعته ايجاد شود. ضمن اينكه بحرانهاي سياسي هم اين كشورها را تهديد ميكند». اين روزنامه در عين حال نوشت: «ممكن است برخي كشورها از اين اتحاديه جدا شوند اما اين به معناي واگرايي و تضعيف اتحاديه اروپا نيست».

تلاشهاي اتحاديه اروپا براي حل بحران
در شرايط فعلي اوضاع در اروپا بسيار متشنج شده است و مقامات كشورهاي قدرتمند به ويژه فرانسه و آلمان كه از بزرگترين وام دهندگان به يونان هستند تلاش دارند با اقداماتي ابتدا از التهاب اوضاع و اعتراضهاي مردمي در يونان و اسپانيا كم كنند تا مانع از تسري اين شرايط بد به كشورهاي ديگري همچون پرتغال و ايرلند كه با وضعيت بد اقتصادي دست و پنجه نرم ميكنند، شوند و سپس موضوع را به صورت بنيادي حل كنند.

آنگلا مركل، صدراعظم آلمان در تلاشي براي رهبري اروپا در حل اين بحران با ارايه پيشنهاد كمك مالي به يونان از اين كشور خواسته است تا با افزايش مالياتها و در دستور كار قرار دادن قوانيني كه منجر به رياضت اقتصادي و كاهش هزينهها ميشود راهي را براي بازپرداخت بدهيها پيدا كند. علاوه بر اين، اتحاديه اروپا به منظور پيشگيري از بحران‌هاي مالي آتي در اتحاديه و حفظ ثبات مالي در اروپا اقدام به اجراي برنامه تسهيلات ثبات مالي در اروپا (EFSF) كرده كه بر اساس آن با حمايت اداره مديريت بدهي‌هاي آلمان، اوراق بهادار به بازار عرضه مي‌شود تا منابع مالي لازم براي اعطاي وام به كشورهاي منطقه يورو كه با مشكلات مالي روبرو هستند، فراهم شود. همچنين از منابع مالي مزبور مي‌توان براي تقويت سرمايه بانك‌ها و خريد بدهي‌هاي دولتي استفاده كرد. صدور اين اوراق بهادار همراه با تضمين كشورهاي عضو منطقه يورو به نسبت سهم آن‌ها در سرمايه پرداخت شده بانك مركزي اروپا مي‌باشد.

در كنار اين تسهيلات، وام‌هايي حداكثر تا ۶٠ ميليارد يورو با اتكا به منابع مالي گردآوري شده توسط كميسيون اروپا با استفاده از بودجه اتحاديه اروپا به عنوان وثيقه و نيز وام‌هايي حداكثر تا ٢۵٠ ميليارد يورو از سوي صندوق بين‌المللي پول اعطا مي‌شود كه در مجموع يك تور امنيتي مالي تا ٧۵٠ ميليارد يورو فراهم مي‌آورند.

با اين حال، بايد توجه داشت كه اين تدابير جنبه موقتي دارند و پيش‌بيني شده تا ٣٠ ژوئن ٢٠١٣، به آن‌ها خاتمه داده شود. به منظور دائمي ساختن اين ترتيبات، برنامه‌‌اي تحت عنوان ساز و كار ثبات اروپايي(ESM) تحت بررسي قرار دارد كه قرار است جانشين برنامه موسوم به EFSF در اواسط ٢٠١٣ شود.

از سوي ديگر، برخي كارشناسان اقتصادي معتقدند كه ارايه اين پيشنهادات به كشورهاي داراي رشد اقتصادي معقول، مفيد به نظر ميرسد، اما در كشورهاي مورد بحث همچون ايرلند، پرتغال و يونان، نرخ رشد تقريبا صفر است و نميتوان اميدي به اين راهحل داشت.

“روسيه امروز” اخيرا در مورد شرايط وخيم همگرايي در اروپا نوشت: به اعتقاد نمايندگان پارلمان آلمان، كمكهاي مالي براي مقابله با بحران در يونان، اروپا را به سمت واگرايي ميبرد. مردم آلمان احساس مي كنند اين ظلم است كه آن‌ها بايد براي كمكهاي مالي به كشورهاي ديگر تحت فشار قرار گيرند.

“كلاوس پيتر ولش” نماينده پارلمان اين كشور اعتقاد دارد كمكها نه به كشورهاي اعطا كننده و نه به كشور گيرنده كمكي نميكند؛ كشورها بايد خودشان به تنهايي، مشكل خود را رفع كنند. وي خاطر نشان كرد: در معاهده اتحاديه اروپا تصريح شده است كه نبايد هيچگونه كمكهاي مالي براي كشورها در نظر گرفت، زيرا بنيانهاي مالي را برهم ميريزد. “ماركت نيوز” به نقل از “اولي رهن” كميسيونر اقتصادي و پولي اتحاديه اروپا نوشت : بحران مالي، اساس اتحاد در اروپا را دچار مخاطره كرده است. وي خاطر نشان كرد: اروپا مجبور است از نظر سياسي اقدامي كند در غير اين صورت خطر انفجار از درون آن را تهديد ميكند. كميسيونر اقتصادي و پولي اتحاديه اروپا هشدار داد: «اين خطر وجود دارد كه دستاوردهاي اتحاديه اروپا از دست برود».

چشم انداز پيش رو
اگر سالهاي گذشته، اقتصاد مهمترين محور و ستون استواري بناي اتحاديه اروپا تلقي ميشد و انتظار ميرفت اين ستون باعث ارتقاي همكاريها ميان كشورها و در نهايت رفع مخاصمات سياسي شود؛ به نظر ميرسد با تداوم بحران، اقتصاد به عاملي مهم براي واگرايي اروپا مبدل شود. دراين نكته ترديدي نيست كه بحران در منطقه يورو اعتماد به اتحاديه اروپا را در ميان افكار عمومي اروپا به ويژه در كشورهاي بزرگ اروپايي كه قسمت اعظم بار مالي اعطاي كمك به كشورهاي بحران زده را تحمل مي‌كنند، كاهش داده است.

اما از سوي ديگر، نبايد فراموش كرد كه همگرايي اروپايي پروژه‌اي است كه توانسته است در طول دهههاي گذشته جايگاه اروپا در نظام بين‌الملل كه با افزايش نقش‌آفريني قدرت‌هاي نوظهور مانند چين و هند روبه‌روست، ارتقا بخشد. مسئلهاي كه (توان رقابت با اقتصادهاي نوظهور چين و هند) به نظر ميرسد خارج از توان انفرادي دولتهاي اروپايي باشد. از اين‌رو، نجات يورو در سرلوحه اقدامات رهبران اروپايي قرار گرفته است و باوجود مشكلات موجود، آن‌ها چاره‌اي جز حفظ فرايند همگرايي و تقويت و تعميق آن ندارند.

ياسر نورعلي وند/
منبع : رصد
انتهاي متن/

چهارشنبه|ا|5|ا|بهمن|ا|1390

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فارس]

[مشاهده در: www.farsnews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 218]