سرنوشت زباله و بازيافت در تهران دگرگون شده است

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: سرنوشت زباله و بازيافت در تهران دگرگون شده است
محيط زيست > بازيافت - بازيافت هم در تهران تاريخي است و قدمتي ديرينه دارد. از سال1286‌شمسي تا به امروز، دوره‌هاي متفاوتي را گذرانده، مديران زيادي را به خود ديده و با سيستم‌هاي مختلفي اجرا شده است.

اما قديمي‌ترين آن كه امروز نيز هنوز آثارش باقي‌مانده در جنوبي‌ترين بخش تهران منتظر است تا تبديل به موزه بازيافت شود.به گزارش شهرنوشت، نخستين مركز بازيافت پسماند آلي در جنوبي‌ترين منطقه تهران است؛ مخازني كه مدت‌هاست غيرفعال‌شده و به گفته عليرضا جهانبگلو، معاون امور مناطق سازمان پسماند، قرار است تبديل به موزه شود تا دانشجويان از آن بازديد كنند؛ مخازني هستند عظيم‌الجثه در سوله‌اي به مساحت 1830متر با ديواره‌هاي اكسيد شده كه خانه روباه‌ها و مرغ‌هاي مينا شده‌اند.بيرون از سوله بازيافت بوته گل و درخت آنقدر فراوان است كه تصور اينكه روزي اينجا مركز اجتماع زباله بوده مشكل به‌نظر مي‌رسد. به گفته جهانبگلو، اين مخازن از حدود سال1351 تا 1362 فعال بوده‌اند، اما بعد مسئولان به اين نتيجه رسيدند كه استفاده از اين مخازن مقرون به‌‌صرفه نيست، پس آنها را غيرفعال كردند.

در آن زمان اين مخازن از كشور انگلستان وارد شدند؛ دستگاه‌هايي كه منطبق با فرهنگ مردم آن كشور ساخته شده بودند. تحقيق‌ها نشان داده است كه تنها 30درصد زباله توليدي مردم انگلستان ‌تر است، بنابراين آنها هنگام بازيافت زباله‌هاي خود با اين دستگاه، به اجبار با آبپاش‌هاي مخصوص زباله‌هايشان را خيس مي‌كردند، اما در ايران عكس اين موضوع اتفاق مي‌افتد.

آنقدر مقدار زباله ‌تر ايراني‌ها زياد است كه باعث تخريب اين دستگاه‌ها مي‌شود، پس لازم شد دستگاه‌هاي ديگري تهيه شود و مراكز بازيافت نيز تغيير كنند. از زمان تشكيل اداره بلديه در شهر تهران در سال 1286، جمع‌آوري زباله و نظارت شهر يكي از وظايف اصلي آن اداره بود.

در آن سال‌ها زباله‌ها توسط كارگران جمع‌آوري و در محل‌هايي در سطح شهر تلنبار شده و سپس به وسيله اسب و قاطر به حومه شهر منتقل و تخليه مي‌شدند. در سال‌هاي بعد وسيله انتقال زباله به گاري تبديل شد كه توسط اسب يا قاطر كشيده مي‌شد.با ورود خودرو و كاميون، كاميون‌هايي براي حمل زباله به كار گرفته شدند. گرچه تخليه و دفن زباله كم و بيش در اطراف تهران ادامه داشت اما از سال 1355 تهران داراي 2 مركز دفن اصلي شد كه يكي مركز دفن آبعلي در شمال شرق تهران بود و ديگري ابتداي جاده قديم قم قرار داشت.

در سال1349شهرداري تهران براي بهينه‌سازي‌ مديريت زباله، احداث كارخانه‌اي را به منظور بازيافت پسماندهاي آلي و تبديل آنها به كمپوست در دستور كار خود قرار داد. اين كارخانه با ظرفيت پذيرش روزانه 500تن زباله احداث و در سال1351 راه‌اندازي شد.

براي مديريت اجرا و راهبري اين كارخانه تشكيلاتي ايجاد شد كه بعدا به اداره كود گياهي تبديل و مديريت بازيافت و دفن زباله در تهران را عهده دارد شد.مركز دفن آبعلي در سال1368، به علت برخي عوارض زيست‌محيطي تعطيل شد و از آن تاريخ، مركز دفن زباله‌هاي شهر تهران منحصر به مركز دفن كهريزك شد كه به مركز دفن آرادكوه تغيير نام يافت و مركز دفن آبعلي منحصر به دفع پسماندهاي ساختماني و عمراني شد. از سال1368 چهارديواري‌هايي كه در سطح شهر براي انباشت زباله در نظر گرفته شده بودند به تدريج به 14 ايستگاه انتقال تبديل شدند.

در اين روش جديد زباله‌ها به‌وسيله خودروهاي باربر سبك جمع‌آوري و به ايستگاه‌هاي انتقال، حمل و در ايستگاه‌هاي مذكور در كاميون‌هاي بزرگ «سمي تريلر» تخليه مي‌شوند و سپس سمي تريلر‌ها زباله‌ها را به مركز پردازش و دفن زباله منتقل مي‌كنند.

به اين ترتيب تحولي در سيستم جمع‌آوري و حمل زباله ايجاد شد. در سال1372 احداث يك كارخانه بازيافت مواد عالي و توليد كمپوست در دستور كار قرار گرفت كه عمليات احداث آن در سال1377 به پايان رسيد و راه اندازي شد.

زباله‌كاو‌ها، نخستين همكاران غيررسمي بازيافت

اجداد زباله‌كاوها سال‌ها پيش از انقلاب به ايران آمدند و در بيرجند ساكن شدند. آنها سال‌ها پيش به تهران آمدند تا تنها در ازاي مبلغي اندك در ماه، زباله‌ها را تفكيك كنند. زباله‌كاو‌ها تنها كساني نبودند كه شخصا مواد قابل بازيافت را جمع مي‌كردند.

آواي نمكي‌ها را به خاطر داريد؟ همان‌هايي كه صبح خيلي زود همراه با گاري‌دستي خود يا سوار بر يك وانت بار مي‌آمدند، در مناطق شهر مستقر مي‌شدند، فرياد مي‌زدند: «نمكيه» و در ازاي نان‌خشك به مشتريان خود نمك مي‌دادند. خانه بيشتر آنها در حلبي‌آباد تهران بود.

نواي «آهن قراضه، آلومينيوم كهنه، مس كهنه مي‌خريم» را چطور؟ حتما آنها را هم به خاطر داريد، اينها نخستين گروه از افرادي بودند كه شخصا مواد قابل بازيافت را با شيوه‌هاي مختلف جمع آوري مي‌كردند و به مراكز بازيافت مي‌رساندند. سال‌ها بعد شهرداري به اين نتيجه رسيد كه مي‌تواند از اين افراد در مسير فرهنگسازي‌ استفاده كند، بنابراين اواخر دهه60 آنها را ساماندهي كرد و با طرح كيسه زباله آبي و زرد آنها را به در خانه‌هاي ما فرستاد؛ اما اين طرح نتيجه لازم را نداد.

اين بار شهرداري طرح تفكيك از مبدا را آغاز كرد و موتور سه‌چرخه جاي گاري قديمي نمكي‌ها را گرفت تا همان آدم‌ها اين دفعه با شكل و شمايلي ديگر پسماندهاي خشك را جمع كنند كه به گفته مسئولان اين بخش، در حال حاضر بيشتر اين افراد كه تحت پوشش شركت‌هاي خصوصي فعاليت‌ مي كنند، بيمه هستند و حداقل حقوق ماهانه‌اي كه وزارت كار تعيين كرده را دريافت مي‌كنند.

سرنوشت زباله‌ها

مديرعامل سازمان پسماند درباره سرنوشت زباله‌ها پس از جمع‌آوري مي‌گويد: از آنجا كه 2 نوع زباله،‌ يعني تر و خشك وجود دارد و همه شهروندان زباله‌هاي خود را از مبدا تفكيك نمي‌كنند، زباله‌هاي ‌تر پس از رسيدن به كهريزك وارد خطوط پردازش شده و زباله‌هاي خشك ارزشمند از آن جدا مي‌شود، سپس زباله ‌تر باقيمانده به سايت تخمير رفته هوادهي شده و تبديل به كمپوست درشت دانه مي‌شوند.

سيدمحمد فياض ادامه مي‌دهد: كمپوست درشت دانه در آنجا به خطوط پالايش كه كمپوست را به درجه يك و درجه 2 تبديل مي‌كند وارد مي‌شود و درصورت وجود مشتري به مصارف كشاورزي مي‌رسد.

به گفته او سرنوشت زباله خشكي كه از مبدا تفكيك شد، متفاوت است. زباله خشك يا از در خانه‌ها جمع آوري مي‌شود يا به ايستگاه‌هاي بازيافت كه در سطح نواحي وجود دارد داده مي‌شود و يا كنار خيابان رها شده و معمولا مورد هجوم زباله‌كاوها قرار مي‌گيرد كه در نهايت باز هم به سيستم بازيافت باز‌مي‌گردد.

فياض ادامه مي‌دهد: بعد از جمع‌آوري زباله خشك اين زباله‌ها به ايستگاه‌هاي مياني در هر منطقه شهرداري منتقل مي‌شوند كه در آنجا انواع آنها اعم از شيشه، پلاستيك و كاغذ از هم تفكيك‌شده، بسته‌بندي مي‌شوند و درصورت وجود مشتري به كارخانه‌هايي كه براي توليدات خود از مواد اوليه بازيافتي استفاده مي‌كنند فرستاده مي‌شوند.

آرادكوه كجاست؟

اين مركز در جنوب شهر كهريزك و ابتداي جاده تهران- قم واقع شده است. اين مركز با مساحتي نزديك به 1400هكتار از سال1335 پذيراي پسماند شهر تهران است. با توجه به آمارهاي موجود هر روز به‌طور متوسط 7هزار و 400تن پسماند وارد اين مركز مي‌شود. زباله‌هاي وارد شده به اين مركز، پس از وزن‌شدن يا براي طرح‌هاي پردازش پسماند و توليد كمپوست به واحد‌هاي بازيافت و پردازش مجتمع آرادكوه هدايت شده و يا به تراشه‌هاي مركز دفن منتقل و دفن مي‌شوند.

چهارشنبه|ا|28|ا|دي|ا|1390

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 850]