برتراند راسل و فلسفه تحليلي اروپا‏

واضح آرشیو وب فارسی:رسالت: برتراند راسل و فلسفه تحليلي اروپا‏
ابراهيم نظرپور

فلسفه تحليلي در مقابل فلسفه قاره اي يا فلسفه اروپايي در پايان قرن نوزدهم با ظهور فلاسفه اي چون برتراند راسل (1970-1872) در اروپا بنيانگذاري شد. ‏

برتراندراسل، فرزند يك خانواده قديمي و معروف انگليسي بود كه نسل هاي متاخر آن معروف به ترويج و تبليغ ليبراليسم بودند. برتراند در محيط اشرافي و كلاسيك يك خانواده مرفه ليبرال عصر ويكتوريا پرورش يافت. او در آغاز حيات فكري خود تمايلات آشكار هگلي داشت و پس از آشنايي با مور به سمت پوزيتيويسم متمايل گرديد.

راسل، بيشتر از مسائل رياضي و فيلسوفان آلماني متأثر بود و مي كوشيد تا با تحليل مفاهيم ايدئاليست‌ها، خطاهاي آن ها را آشكار سازند. ابزار اصلي تحليل وي، منطق بود. او با تحليل دقيق گزاره ها، يا الفاظ و مفاهيم موجود در گزاره ها و تبيين استلزامات منطقي دروني و بيروني گزاره ها، در صدد بودد هر چه در گزاره ها مخفي است، آشكار سازد.

راسل كه رياضيدان برجسته بود كوشيد براي رياضيات مباني منطقي يقيني فراهم كند و به اين نتيجه رسيد كه اين دانش از اصول منطقي سرچشمه گرفته است. او با همكاري استاد مشهور رياضي كمبريج، نورث وايتعهد، كتاب اصول رياضيات را نوشت. اين كتاب باعث شد كه نام راسل به عنوان يكي از بنيانگذاران منطق جديد كه داراي زباني سمبليك و نشانه اي است، تثبيت شود. در اين كتاب اعلام شد كه نه تنها گزاره هاي رياضي را مي توان به زبان منطق در آورد و از اصول منطق استنتاج كرد، بلكه ديگر گزاره‌هاي
علمي و فلسفي را نيز مي توان به چنين زباني بيان كرد و با اين كار معني دقيق آن را سنجيد. بنابراين، راسل منطق را هم براي استوار كردن رياضيات و هم براي پاسخ به بسياري از پرسش‌‌هاي فلسفي لازم دانست. او براي اثبات نادرستي برخي نظريه هاي فلسفي و متافيزيكي در جستجوي خطاي منطقي آن بر مي آمد و با روش تحليل منطقي به نقد آنها مي پرداخت.بر مبناي اين انديشه، ابزار اصلي تحليل فلسفه تحليلي، منطق بود. در فلسفه تحليلي جريانات فكري مختلفي در ارتباط با منطق و فلسفه زبان به وقوع پيوست: اتميسم منطقي، منطق گرايي، فلسفه زبان، پوزيتيويسم منطقي.

راسل در مقايسه با برلين يا پوپر كمتر گرفتار جزميات پوزيتيويستي بود. سير تطور فكري او برخي نوسانات و ترديدها در خصوص پوزيتيويسم را نشان مي دهد. نفوذ و معروفيت راسل بيشتر به دليل گستردگي و كثرت فعاليت هاي قلمي و بسط آراي ليبرالي در قلمروهاي اجتماعي و سياسي است.‏راسل به لحاظ باورهاي اقتصادي تا حدود زيادي متمايل به پيوند زدن برخي گرايش ها و تمايلات كنترل‌گرانه و مداخله گرانه دولت در قلمرو اقتصاديات است و مي توان گفت بيش از ديگر نئوليبرال ها از اقتصاديات ليبراليسم كلاسيك فاصله مي گيرد. راسل به لحاظ انسجام و ژرفاي فلسفي در مقايسه با برلين و آرنت از عمق كمتري برخوردار است. شايد بتوان در مقام مقايسه، برتراندراسل را ولتر روزگار نئوليبراليسم دانست. به لحاظ خلق و خوي فردي نيز از برخي جهات اين دو به هم شبيه هستند. راسل نيز همچون ولتر فردي جنجال آفرين بود و اساساً قلمرو كار خود را بسط آراي ليبرالي در حوزه مسائل اجتماعي و اخلاقي قرار داده بود.‏راسل بويژه در زمينه اخلاقيات از سردمداران ترويج اصول ضد اخلاقي بوده است. در حوزه اخلاقيات، راسل مبشر نوعي هرج و مرج آنارشيك در روابط بين زن و مرد بوده است.

راسل معتقد بود كه احياء و بسط رويه زندگي ليبرالي تنها راه نجات جهان است: «فقط از طريق تجديد حيات تجربه گري و مداراي ليبرالي است كه مي توان جهان را نجات داد.» اما راسل در نظر نگرفته كه خود بحران و گرفتاري عالم كنوني كه راسل نجات از آن را مي جويد، محصول ليبراليسم است و تمدن معاصر غرب به لحاظ كلي محصول تداوم و بسط همان باورهاي ليبراليسم كلاسيك است و بحراني اگر هست، محصول همين ليبراليسم است نه چيز ديگر.‏

سه|ا|شنبه|ا|27|ا|دي|ا|1390

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: رسالت]

[مشاهده در: www.resalat-news.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 235]