بي‌توجهي به آثار تاريخي گنبد سلطانيه در مسير نابودي است

واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین: بي‌توجهي به آثار تاريخي گنبد سلطانيه در مسير نابودي است
جام جم آنلاين: بي توجهي به ميراث فرهنگي و آثار تاريخي استان زنجان كه از ديرباز گريبانگير استان بوده اين روزها بسيار شدت گرفته به گونه اي كه گنبد سلطانيه از يكسو و مردان نمكي از سوي ديگر در مسير نابودي قرار گرفته اند.

به گزارش مهر ، شهر سلطانيه شهري باستاني و يادگاري به جاي مانده از دوره ايلخاني است كه عليرغم آنكه يكي از پايتختهاي دوران خود بوده به دليل برخورد ناصحيح بعضي از مسئولان به رغم داشتن پتانسيلهاي بالقوه به شهري مهجور تبديل شده است.

شهري با جمعيتي بالغ بر هفت هزار نفر كه بهره آن از ميراث گرانبهاي گنبد سلطانيه كه در فهرست آثار جهاني به ثبت رسيده، مي توانست بيش از اين باشد اما اين شهر اين روزها با صدور مجوز احداث 64 واحد تجاري در حريم بنا در معرض خطر جدي قرار گرفته است.بنا به گفته اعضاي شوراي شهر و شهردار سلطانيه به دنبال پيگيريهاي مردم و مسئولان سلطانيه در خصوص تعيين تكليف عرصه ها و حريمهاي ميراثي واقع در شهر سلطانيه و توسعه اين شهر، استاندار وقت زنجان به منظور متمركز كردن نيروها و اعتبارات بخشهاي مختلف موثر در توسعه سلطانيه و جلوگيري از پراكندگي و حذف موازي كاريها دستور تشكيل كميته ساماندهي سلطانيه مشكل از گروه هاي مختلف استاني و محلي را صادر كرد كه در راس آنان شخص استاندار، معاونت امور عمراني، رياست سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري و رياست سازمان مسكن و شهر سازي استان قرار داشتند.

در اولين جلسه اين كميته كه با حضور معاون ميراث فرهنگي سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري كشور در تاريخ هفتم شهريور ماه سال 1386 برگزار شد، مواردي به تصويب رسيد كه بند 2 اين صورتجلسه به شرح ذيل است:

1- مقرر شد ميراث فرهنگي و گردشگري جهت مطالعه و در صورت امكان تجديد نظر در عرصه و حرايم در منطقه ورودي شهر، مسجد جمعه، تپه نور ظرف مدت حداكثر شش ماه از تاريخ اين صورت جلسه انجام دهد.

2- اين مصوبه به خاطر تاثير بسزاي خود در سيماي شهر گرشگر پذير سلطانيه واقع در ورودي شهر كه به جهت پي كني هاي انجام شده در شش سال اخير در اطراف اراضي مسجد، در گذشته به زباله داني تبديل شده و تير آهنهاي زنگ زده ساختمانهاي نيمه كاره سيماي زشتي به آن داده بود، مصوب گرديد.

پس از جلسات متعدد كميته ساماندهي سلطانيه و مطالعات و پيگيريهاي رياست سازمان ميراث فرهنگي در جلسه تاريخ پنجم مرداد ماه سال جاري كميته ساماندهي سلطانيه با حضور استاندار زنجان، امام جمعه وقت سلطانيه و رياست ميراث فرهنگي و ساير اعضاءبرگزار و مجوز تكميل و ساخت واحدهاي تجاري موجود در حريم جاده سلطانيه صادر شد.

با تصويب اين موضوع موجبات سرور مردم سلطانيه فراهم و شهرداري سلطانيه نيز صورتجلسه مربوط به مجوز ساخت و ساز واحدهاي مذكور را صادر كرد.

پس از گذشت پنج ماه رياست پايگاه ميراث فرهنگي سلطانيه طي مصاحبه اي با جرايد اين موضوع را تهديدي بر احتمال حضور گنبد سلطانيه در فهرست ميراث در خطر به دليل ساخت و ساز در حريم درجه يك گنبد دانست.

بر اساس گفته «چون لي هاي» رئيس منطقه اي يونسكو به عنوان يك اصل كلي يونسكو با ساخت و ساز چه در نزديكي مواريث جهاني و چه ميراث ملي و فرهنگي مشكلي ندارد اين در حالي است كه در مجموعه ارسالي به سازمان جهاني يونسكو با عنوان «The dome of soltniyeh. The pastur which became the capital of an Empir » جهت معرفي سايت گنبد سلطانيه در توصيف محدوده مربوط به سايت سلطانيه دو عامل اصلي را اول چمن زار و دوم شامل 15 اثر دانسته كه در هيچ يك اشاره اي به بافت مجموعه مسجد جمعه نشده است (-17p .p 25 ) مضافا اينكه پي كني ها و تير آهنهاي مغازه ها در زمان ثبت گنبد به عنوان جهاني نيز موجود بوده و تاثيري در اثر نداشته است.

بر خلاف اظهارات مندرج در برخي از جرايد تاكنون هيچ اقدامي از طرف ميراث فرهنگي در خصوص پر كردن چاله ها و جمع آوري آجرها انجام نشده است.

فرهنگ فرخي رئيس سازمان ميراث فرهنگي صنايع دستي و گردشگري زنجان با اذعان به اينكه صورتجلسه احداث 64 باب مغازه در حريم شهر تاريخي سلطانيه را امضا كرده است، گفت: من صورتجلسه‌ها را مي‌بينم و بعد امضا مي‌كنم ولي در صورتجلسه‌اي كه من امضا كردم عدد 64 را نديدم! من پشت صورتجلسه‌اي را امضا كردم كه 64 عدد در پشت آن بوده است و من آن را نديدم.

وي در خصوص پيگري شكايت ميراث فرهنگي در مورد مجوز و ساخت و سازهايي كه در سلطانيه صورت مي‌گيرد، افزود: اين بحث هميشه بوده و هست و خواهد بود، چرا كه مردم سلطانيه دوست دارند كه ساخت و ساز داشته باشند و ما هم تلاش داريم با توجه به اينكه حرايمي داريم از برخي ساخت و سازها جلوگيري كنيم.

فرخي در مورد ساخت و سازها و ارتفاع بناهايي كه در شهر سلطانيه و حريم گنبد آن صورت مي‌گيرد، اظهار داشت: هفته آينده طي جلسه‌اي با حضور كارشناسان و معاون سازمان ميراث فرهنگي در تهران برگزار مي‌شود اين امر بررسي مي‌شود تا حريم بي‌طرف و بي‌غرض در سلطانيه ارائه ‌شود.

بررسي گودبرداريهاي منطقه سلطانيه

رئيس سازمان ميراث فرهنگي صنايع دستي و گردشگري زنجان در خصوص گود برداريهاي حريم گنبد سلطانيه افزود: بر اساس بحثهاي صورت گرفته تمام گودبرداريهايي كه در اين منطقه انجام مي‌شود بررسي مي‌شود.

وي با اشاره به اينكه يگان حفاظت سازمان ميراث فرهنگي در اين منطقه حضور دارد، صريح كرد: تمام گودبرداريها بررسي مي‌شود تا در اين زمينه مشكلي به وجود نياد و تاكنون نيز در گودبرداريها مشكلي به وجود نياورده اند.

فرخي گفت: بنده به عنوان يك كارشناس و انسان دنيا ديده اعتقادي به ارتفاع ندارم و احداث ساختمان‌هايي با طبقات بيشتر در كنار بناهاي فرهنگي مشكل ساز نيست.

وي افزود: نظر شخصي من اين است كه اگر بنايي ساخته مي‌شود چرا دو طبقه و سه طبقه ساخته نشود، ما به دنبال چه چيزي هستيم.

مراجعه به نقشه عرصه ها و حرايم گنبد سلطانيه در طرح تكميلي و اصلاح عرصه و حريم شهر تاريخي سلطانيه كه با مديريت و كنترل مهندس محبعلي در تاريخ سوم ارديبهشت ماه سال 84 به تاييد و تصويب معاون رئيس جمهور و رئيس سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري و همچنين معاون حفظ و آثار تاريخي وقت سازمان رسيده نيز نشانگر اين موضوع است كه محل استقرار واحد هاي تجاري حتي خارج از حريم درجه 2 قرار گرفته وهر گونه تخطي در حريم درجه 1 و منظر آسماني و فرهنگي آثار ثبتي مي تواند منجر به پيوستن يك اثر ميراث جهاني به فهرست ميراث در خطر شود.

مشخص مي شود ساخت و ساز در محدوده اي خارج از حريم درجه 1 و حتي خارج از حريم درجه 2 اثر ثبتي گنبد سلطانيه نمي تواند تاثيري بر قرار گرفتن اين اثر در فهرست آثار در خطر ميراث جهاني باشد.

معرفي محدوده اي خارج از حريم درجه 2 اثر ثبتي گنبد سلطانيه به عنوان حريم درجه 1 كه تاثيري بر وارد شدن اثر ثبتي به فهرست ميراث در خطر يونسكو ندارد از طرف كسي كه سابقه 35 ساله در ميراث فرهنگي كشور داشته و طرح تكميلي و اصلاح عرصه و حريم شهر تاريخي سلطانيه را تهيه كرده است جاي بسي تامل و تعجب است و انتظار مي رود برخوردهاي درون سازماني به عنوان ابزاري جهت جلوگيري از توسعه شهر باستاني سلطانيه بكار نرود.

مردان نمكي حسرت رزوهاي كه در معدن مدفون بودند

عمارت دارايي يا به اصلاح موزه كه غير از موزه هر تعريفي را مي شود به آن اطلاق كرد اين روزها ميزبان بازديدكنندگاني است كه وقتي با مردان نمكي روبرو مي شوند تنها چيزي كه همه به آن اذعان مي كنند روند نامطلوب نگهدري از آن است.

مردان نمكي كه از آن‏ها به عنوان مهمترين بقاياي انساني بدست آمده در ايران ياد مي‏شود در وضعيت مناسبي به سر نمي‏برند.

اين موميايي‏هاي نمكي كه قدمت قديمي‏ترين آن‏ها به دوره هخامنشيان مي‏رسد، در محفظه‏ هايي غير استاندارد نگهداري مي‏شوند و اگر چه نمك با گوشت و استخوان آن‏ها در آميخته است اما توليد و رشد باكتري‏ها دردسر شناخته شده ‏اي است كه اكنون گريبان آن‏ها را گرفته است.

مردان نمكي، موميايي‏هاي ارزشمندي هستند كه از معدن نمك چهره آباد واقع در استان زنجان كشف شده‏اند.

اين موميايي‏ها در دو دوره ريزش تونل‏ كه براي برداشت نمك در دوره هخامنشيان و ساسانيان ايجاد شده بود، زير آوارها سنگ نمك مدفون شده‏اند و به اين دليل امروز با بقاياي بافت نرم از قبيل، پوست، گوشت، زبان، و حتي دستگاه گوارشي و اندام دروني انسان كشف شده‏اند.

از اين جهت و به خاطر اهميت مطالعاتي اين اسكلت‏هاي موميايي، از آن‏ها به عنوان مهمترين موميايي‏هاي جهان نيز ياد مي‏شود و به واسطه مطالعات انجام گرفته در دانشگاه‏هاي اروپايي از قبيل دانشگاه يورك و آكسفورد انگلستان، مردان نمكي از مشهورترين و شناخته شده ترين اسكلت هاي موميايي جهان هستند.

اما وضعيت اين موميايي‏هاي جهاني نگران كننده و نامناسب است. شيوه نگهداري از مردان نمكي به نحوي است كه هنوز در محفظه‏هاي موقت هستند و هرچند محفظه مرد نمكي شماره 4 كه مهمترين موميايي را شامل مي ‏شود خيلي مناسب نيست، اما ديگر موميايي‏هاي نمكي در وضعيت بسيار نگران كننده و محفظه‏هاي كاملا غير استاندارد و غير علمي نگهداري مي‏ شوند.

مردان نمكي معدن چهرآباد در صورت مديريت صحيح و اصولي مي توانستند به يكي از مهمترين اولويتها براي بازديكنندگان و علاقمندان به آثار تاريخي شوند ولي متاسفانه ميراث فرهنگي زنجان تهديد و تطميع را بهترين ابزار براي نگهداري از آثار تاريخي و مردان نمكي برگزديده و با دلسوزان با غرض ورزي و تهديد برخورد مي كند.

به هر حال اينكه در جانمايي طرحهاي اجرايي يا تعيين حريم بناهاي تاريخي اشتباهي صورت گيرد موضوعي نيست كه به سادگي بتوان از كنار آن گذشت زيرا مي تواند ميراث تاريخي ملتي را به خطر اندازد. در اين موضوع مسئولان يك بار گفته اند مجوز صدور اين تعداد واحد تجاري خارج از حريم بناست و بار ديگر آنها را در حريم بنا دانسته اند. در مورد مردان نمكي و نحوه نگهداري آنان نيز گزارش ديگري در دست تهيه است كه به مسائل خاص اين آثار باستاني خواهد پرداخت.

به رغم طرح مسائل ياد شده با مسئولان ميراث فرهنگي استان زنجان هيچ يك از مسئولان و كارشناسان اين سازمان حاضر به ارائه توضيح در اين خصوص نشدند و مصاحبه با مهر را ممنوع اعلام كردند، اما مهر موضوع ياد شده را با پيگيري خواهد كرد.

مهر

چهارشنبه|ا|30|ا|بهمن|ا|1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: جام جم آنلاین]

[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 187]