جستاري بر‌ رشته مطالعات جوانان-بخش دوم حكايت علوم فرمايشي و ...

واضح آرشیو وب فارسی:شبكه خبر دانشجو: جستاري بر‌ رشته مطالعات جوانان-بخش دوم حكايت علوم فرمايشي و ...
به نظر مي‌رسد رشته مطالعات جوانان در ايران بيش از هر چيز از دل نهادهاي اداري و موافقتنامه‌ها و امضاهاي بوروكراتيك بيرون آمده و از بالا سفارش شده است تا اينكه برآمده از متن خود اجتماع باشد كه همين امر...

گروه علمي «خبرگزاري دانشجو»، الهه شعباني، دانشجوي كارشناسي ارشد جامعه شناسي جوانان دانشگاه تهران؛ در يادداشت پيشين مقدمه اي در باب ضرورت پرداختن به مسائل جوانان مطرح كرديم و سپس با اشاره به تاسيس رشته مطالعات جوانان به طرح سوالاتي در باب اين رشته پرداختيم.

در اين مقاله برآنيم آشنايي بيشتري با چگونگي پايه گذاري اين رشته و مهمترين واحدهاي درسي آن پيدا كنيم. آشنايي با پروسه احداث يك رشته دانشگاهي مي تواند ديد ما براي نقد و بررسي آن رشته را گسترش دهد، البته اين نيز خود مسئله مهمي است كه نياز به تاسيس رشته مطالعات جوانان از طرف مسئولين از چه زماني احساس شد و تا چه حد برنامه ريزي ها و مقدمه چيني هايي كه براي آن انجام شده، آگاهانه و از پيش تعيين شده بوده اند.

مطالعات جوانان محصول موافقتنامه اي است كه سال 84 ميان سازمان ملي جوانان و دانشگاه تهران امضا شد و سازمان ملي جوانان نيز در راستاي فعاليت دو نهاد شوراي عالي جوانان و مركز ملي جوانان اواخر دهه 70 تاسيس شد كه اين دو نهاد هم از اوايل دهه 70 كار خود را آغاز كرده بودند.

سال 85 نيز مركز مطالعات اجتماعي فرهنگي جوانان در دانشكده علوم اجتماعي كار خود را آغاز كرد كه سال 86 بخشي از موسسه مطالعات و تحقيقات اجتماعي شد و سپس سال 88 به طور مستقل به فعاليت خود ادامه داد؛ فعاليت هايي چون اجراي طرح هاي پژوهشي، برگزاري همايش ها و انتشار نشريات. مركزي تحت عنوان"مطالعات جوانان و مناسبات بين نسلي" نيز با محوريت موضوع نسل ها از سال 84 آغاز به كار كرده است.

در ادامه در سال 87 مركز مطالعات و تحقيقات جوانان در دانشگاه مازندران در بابلسر آغاز به كار كرد و پايه گذاري دو گروه مطالعات اقتصادي جوانان در دانشكده ي علوم اقتصادي و رشته مطالعات اجتماعي جوانان در دانشكده علوم اجتماعي و انساني را در برنامه كار خود قرار داد كه اين رشته از سال 89 كار خود را آغاز كرد.

سال 89 با ادغام دو سازمان ملي جوانان و تربيت بدني، شاهد تاسيس وزارت ورزش و جوانان بوديم و سال جاري نيز حوزه علميه ي قم از پذيرش دانشجو در رشته مطالعات جوانان در مقطع دكتري خبر داده است كه اين دوره با همكاري سازمان ملي جوانان به صورت دو سال آموزشي و يك سال پژوهشي (براي انجام پايان نامه) راه اندازي شده است.

با اين مقدمه راجع به تاسيس نهادها و سازمان ها و حتي وزارتخانه هايي كه عنوان جوانان را يدك مي كشند، در مي يابيم اهميت مسئله جوانان به محض رسيدن كشور به آرامش پس از جنگ مورد توجه مسئولين قرار گرفته است و هنوز هم به قوت خود باقيست، البته غير قابل پيش بيني است كه با پي بردن مسئولين به اهميت بيش از پيش جوانان، چه نهادي قرار است پس از وزارتخانه براي رسيدگي به مسائل ايشان تاسيس شود.

اينطور كه پيگيري هاي ما نشان مي دهد، براي تاسيس مطالعات جوان بر خلاف مطالعات زنان كه تنها چهار سال زودتر از آن پايه گذاري شد، هيچ مصوبه اي از طرف شوراي عالي برنامه ريزي وزارت آموزش و پرورش وجود ندارد تا توضيح دهد چرايي و چگونگي تاسيس مطالعات جوانان را و اينكه با كدام انگيزه قرار است به چه سمتي پيش برود و كدام موضوعات و اهداف را الويت ببخشد، البته اگر اهداف مطالعات جوانان را هم دنباله رو سازمان ملي جوانان بدانيم، بايد بگوييم ظاهرا محوري ترين هدف اين رشته بايد مسئله ازدواج باشد.

در مورد دروس اين رشته بايد گفت مثل بقيه رشته ها از دو بخش دروس پايه و اختصاصي تشكيل شده كه دروس پايه دربرگيرنده ي تئوري هاي جامعه شناسي و روش تحقيق (كمي و كيفي) است.

مهمترين دروس تخصصي آن هم از اين قرار است؛ بررسي مسائل اجتماعي جوانان (با محوريت اشتغال، از دواج و تحصيل) -جامعه شناسي هويت-جامعه شناسي فرهنگ جواني (فرهنگ و خرده فرهنگ هاي جوانان) -تغييرات فرهنگي و مناسبات بين نسلي-جامعه شناسي اوقات فراغت-جامعه شناسي جنسيت-جامعه شناسي ورزش-جامعه شناسي بهداشت و مهارت هاي زندگي-جامعه شناسي رفتارهاي پر خطر (بهداشت رواني و اجتماعي)، جامعه ي اطلاعاتي و جوانان (با محوريت بحث كاربران اينترنت) و جنبش هاي اجتماعي و جوانان.

بي شك اين ليست مي تواند تا ناكجا ادامه پيدا كند و در برگيرنده دروس متعددي شود ليك نگاهي اجمالي به واحدهاي تدريس شده در اين چند سال نشان مي دهد كه اين دروس هميشه به يك اندازه مورد توجه نبوده اند و دائم جايگزيني هايي در دروس وجود داشته است كه خيلي مشخص نيست چه فاكتورهايي در اين گزينش ها دخيل بوده اند.

از يك طرف اين نكته به ذهن متبادر مي شود كه انگار هماهنگي خاصي ميان اين دروس مشاهده نمي شود و به سختي بتوان يك سير مطالعاتي خاصي براي آنها در نظر گرفت و از طرف ديگر به نظر مي رسد بار تئوريك اين دروس بر صبغه عملي آنها سنگيني مي كند؛ بنابراين همچنان اين سوال در ذهن باقيست كه نسخه دانشگاهي آن همه نهاد و اداره قرار است صرفا كار تئوريك كند و خوراك فكري سازمان ها را فراهم آورد يا خود نيز به ارائه راهكار بپردازد.

بيشتر از 50 سال است كه مطالعات جوانان با بيش از 100 عنوان مختلف در دانشگاه هاي غرب تدريس مي شود و چنانچه شكل گيري اين رشته را حاصل جنبش هاي اجتماعي جوانان و دانشجويان در دهه شصت بدانيم اين سوال براي ما پيش مي آيد كه مطالعات جوانان در ايران محصول كدام جنبش و يا حركت اجتماعي است؟! به نظر مي رسد اين رشته بيش از هر چيز از دل نهادهاي اداري و موافقتنامه ها و امضاهاي بوروكراتيك بيرون آمده و از بالا سفارش شده است تا اينكه برآمده از متن خود اجتماع باشد كه همين امر سوالات بسياري را پيش روي ما در باب ماهيت و فلسفه اين رشته قرار مي دهد.

دوشنبه|ا|19|ا|دي|ا|1390

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: شبكه خبر دانشجو]

[مشاهده در: www.snn.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 154]