سوزن دوزي زنان بلوچ، هنري منحصر به فرد اما نيازمند حمايت

واضح آرشیو وب فارسی:ايرنا: سوزن دوزي زنان بلوچ، هنري منحصر به فرد اما نيازمند حمايت
زاهدان - نقش و نگاره هاي جامه هاي زنانه بلوچي با بهره گيري از ساده ترين ابزار همچون پارچه، نخ و سوزن، ذوق و خلاقيت و هنر بي بديل زنان اين ديار را به نمايش مي گذارد و نظر هر بيننده اي را به خود جذب مي كند.

ه گزارش خبرنگار ايرنا، اشكال هندسي كه در رنگ هاي متنوع بر لباس زنان محلي و بومي سيستاني و بلوچستاني سوزن دوزي شده ، نقش سجاده اي را در ذهن تصوير مي كند كه به عيان، اعتقاد و باورهاي مردمان قديم اين سرزمين مبني بر قداست زن در نظر جلوه گر مي شود.
افزون بر اين، مردان و زنان اين خطه كويري با پوشيدن لباس هاي سنتي و حفظ اصالت هاي گذشتگان خود بجد ثابت كرده اند كه براي صيانت از ميراث فرهنگي كهن اين سرزمين پايبند به آداب و رسوم پيشينيان خويش هستند.
صنايع دستي رايج در اين ديار كه از روزگاران قديم همچنان به ارث مانده هم تامين كننده نيازهاي خانواده و هم راهي براي امرار معاش محسوب مي شود.
در اين ميان برخي هنرهاي سنتي و دستي بيشتر از ساير صنايع راه خود را در بازار گشوده است و مشتاقان افزون تري دارند.
سوزن دوزي كه در سيستان و بلوچستان بيشتر با نام بلوچ دوزي مشهور است، هنري زيبا و جذاب محسوب مي شود كه به ياري دستان هنرمند و ماهر زنان و دختران بر پارچه شكل مي گيرد و بعضا به فراخور اوضاع اقتصادي خانواده، تنها راه معيشتي برخي زنان اين استان به شمار مي رود.
اهميت سوزن دوزي در زندگي روزمره مردم اين سامان بدان حد است كه دختران از سنين بسيار پايين، نقش ها و طرح هاي اين هنر ارزنده كه قدمتي هزار ساله دارد را توسط مادران مي آموزند و از تهيه پارچه تا دوخت و تزيين پوشاك و تهيه كارهاي سوزن دوزي شده براي آراستن خانه را بر عهده مي گيرند.
هنر سوزن دوزي در تار و پود زندگي عشيره اي و شهري زنان اين منطقه رخنه كرده است و فقير و غني، كوچك و بزرگ از طرح هاي بلوچ دوزي براي آراستن جامه خود بهره مي گيرند.
پوشاك زنان بلوچ از يك پيراهن بلند و شلوار گشادي تشكيل مي شود كه سوزن دوزي بر روي پيش سينه و سر آستين پيراهن و همچنين حاشيه پاچه شلوار خودنمايي مي كند.
سوزن دوزي زن بلوچ در صدها طرح و نقشه بر روي لباس، از جمله صنايع دستي مهم ايران زمين به شمار مي رود و منحصر به فرد بودن اين هنر زيبا شهرت جهاني يافته است.
متاسفانه اين هنر دستي نيز از آسيب زندگي ماشيني بي نصيب نبوده و از چند سال پيش با ورود چرخ هاي صنعتي ، سوزن دوزي به صورت ماشيني و با توليد انبوه و عرضه در بازار، باعث ركود توليدهاي دستي شده و نسل جوان نيز علاقه چنداني به اين هنر نشان نمي دهد و كساني نيز كه به دوختن اشتغال دارند انگيزه خود را تنها امرار معاش و تامين مخارج زندگي مي دانند.
اين هنر ارزنده، سند هويت و پشتوانه زنان بلوچ است و برخي از آنان كه امروزه از اين صنعت به لحاظ معيشتي بهره مي گيرند، مقابل دشواري ها و طولاني بودن كار، دستمزد ناچيزي دريافت مي كنند.
يكي از سوزن دوزان بلوچ در اين باره گفت: دلالان محلي يك لباس زنانه بلوچي پركار با پارچه مرغوب كه دوختن آن سه ماه به طول مي انجامد را به نرخ 100 هزار تومان مي خرند و آن را به دو برابر قيمت مي فروشند.
"مهرناز ريگي" افزود: مشتريان اين دلالان خانواده هاي مرفه هستند كه اين نوع لباس را به قيمت بالايي خريداري مي كنند، در حالي كه واسطه گران و دلالان لباس بلوچ دوزي مدعي اند كه سود چنداني از دلالي عايد شان نمي شود.
او اظهار داشت: كارهاي سوزن دوزي ماشيني كه فاقد نقش هاي بلوچي هستند نيز به سبب قيمت پايين، در بازار خريدار زيادي دارد و بيشتر خانواده ها با بضاعت مالي متوسط، فقط براي مجالس و مهماني هاي خاص، حاضر به خريدن كار دست مي شوند.
هنرمند سوزن دوز ديگري نيز گفت: واردات بي رويه سوزن دوزي پاكستاني، هندي و افغاني كه بيشتر آنها نيز صنعتي است و در بازار به وفور يافت مي شود، بازار صنايع دستي زنان اين منطقه را كساد كرده است.
"بهناز سالاري" بيان كرد: فقدان پارچه مناسب با كيفيت بالاي نخ، تار و پود مشخص و يافتن مشتري دغدغه هميشگي سوزن دوزان اين منطقه است.
او ادعا كرد:زنان سوز دوز استان از سوي نهادهاي دولتي حمايت چنداني نمي شوند و اينگونه نهادها مواد اوليه به ويژه پارچه مناسب را در اختيار آنان قرار نمي دهد و نيز از مدت ها قبل سفارش كار بلوچ دوزي از سوي سازمان ميراث فرهنگي متوقف شده است.
رئيس سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري سيستان و بلوچستان نيز در اين باره اظهار داشت: در گذشته سياست هاي كلي سازمان صنايع دستي بر مبناي تصدي توليد و عرضه محصولات در بازار بوده است.
"حسنعلي شهركي" افزود: در دهه 70اين نهاد به 11 شركت تقسيم شد كه اين شركت ها به منظور كسب درآمد و تامين هزينه هاي جانبي خود، دامنه فعاليتشان را گسترش دادند و صنايع دستي زنان روستايي را خريداري و براي فروش در بازار عرضه مي كردند.
او بيان كرد: در پايان سال 1377 دولت اقدام به انحلال اين شركت ها كرد و رويكرد اين سازمان در راستاي آموزش و ترويج صنايع دستي در كشور تغيير يافت.
وي گفت: با ادغام اين نهاد با سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري ايران در سال 1385، مراكز آموزشي فعاليت خود را گسترش دادند و با صدور گواهينامه معتبر براي هنرجويان، زمينه راه اندازي كارگاهها، تعاونيها و اتحاديه ها به منظور توليد انبوه و توسعه صنايع دستي در كشور را فراهم كردند.
او اضافه كرد: از سال 1377 كه توليد پارچه هاي مناسب بلوچ دوزي و واردات آنها به استان توسط كارخانه نساجي مازندران كاهش يافت و نيز توليدات كارخانه بافت بلوچ ايرانشهر متوقف شد، سوزن دوزان اين منطقه نيز در تهيه مواد اوليه خود دچار مشكل شدند.
وي علت كاهش و توقف توليد پارچه توسط اين واحدهاي توليدي را كمبود متقاضي براي آن عنوان كرد.
شهركي خاطر نشان كرد: سازمان ميراث فرهنگي و صنايع دستي وظيفه آموزش، ارائه تسهيلات به صنعتگران، تبليغات و بازاريابي را بر عهده دارد و تامين مواد اوليه، سفارش، توليد و عرضه آن در بازار از وظايف تعاونيها، اتحاديه ها و صنعتگران است.
وي افزود: اگر كارگاه يا تعاوني خواهان پارچه مناسب بلوچ دوزي يا هر نوع مواد اوليه ديگري باشد، سازمان ميراث فرهنگي هماهنگي هاي لازم را در اين زمينه با واحدهاي توليدي انجام يا مواد اوليه موجود در انبارها را در اختيار صنعتگراني كه توانايي لازم براي تامين آن را ندارند، قرار مي دهد.
او اظهار داشت: اكنون ارائه آموزش هاي پيشرفته صنايع دستي در همه نقاط استان، افزايش توليدات تعاوني ها، ايجاد كارگاهها، راه اندازي فروشگاه از طريق اتحاديه ها و پرداخت تسهيلات به صنعتگران، به طور جدي در حال پيگيري است.
وي اضافه كرد: متاسفانه امسال بانكها در زمينه پرداخت تسهيلات همكاري لازم را با اين سازمان نداشتند در حاليكه اگر دولت در زمينه صنايع دستي سرمايه گذاري كند به تبع آن زندگي مردم اين منطقه به طور كلي تغيير يافته و براي هزاران نفر شغل ايجاد خواهد شد.
او ادامه داد: پرداخت تسهيلات به صنعتگر در مقابل توليد بالا و راه اندازي كارگاه، زمينه لازم را براي بازاريابي و فروش صنايع دستي در داخل و خارج از كشور فراهم مي كند.
شهركي بيان كرد: هر سال سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري نمايشگاههايي را در نقاط مختلف كشور برگزار مي كند تا صنعتگران بدون دخالت واسطه گران و دلالان با شركت در اين نمايشگاهها نسبت به يافتن مشتري و فروش توليدات خود به قيمت اصلي اقدام كنند.
وي افزود: متاسفانه دانش آموختگان صنايع دستي، با خريد كارهاي ارائه شده در نمايشگاهها و فروش آنها از طريق اينترنت به ساير كشورها، درآمد هنگفتي به دست مي آورند در حاليكه صنعتگران از اين مهم غافل مانده اند و حتي از شركت در نمايشگاهها سر باز مي زنند.
او تاكيد كرد: بازگشايي نمايشگاه فقط به منظور حمايت از صنعتگر است تا از فرصت به دست آمده، نهايت بهره را برده و مشتري مورد نظر را براي توليدات خود بيابد.
وي درباره كسادي بازار بلوچ دوزي در سيستان و بلوچستان گفت: توليدات كشورهاي پاكستان، هندوستان و به ويژه كارهاي دستي افغانها در بازار زاهدان به سبب قيمت پايين تر آنها در مقايسه با توليدات صنعتگران استان فروش بالاتري را به خود اختصاص داده است.
او اظهار داشت: نرخ سوزن دوزي بلوچي اين منطقه بسيار بالاست و بسياري از خانواده ها توان خريد آنها را ندارند، لذا صنعتگران بايد توليدات سوزن دوزي را متناسب با نوع كار با قيمتهاي مختلف در بازار عرضه كنند.
رئيس سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري سيستان و بلوچستان گفت: در اين منطقه سرمايه گذاري در زمينه هر نوع صنعت دستي نيازمند حمايت دولت است و ارائه تسهيلات بانكي بهتر است به صورت قرض الحسنه و بدون دريافت سود باشد.
وي تاكيد كرد: براي رونق و تقويت هنر سوزن دوزي استان، بايد ارتباط بين صنعتگران و بازار تقويت شود كه متاسفانه هنوز هنرمندان اين منطقه شناخت و تبحر كافي در زمينه بازاريابي و يافتن مشتري را كسب نكرده اند.
او اضافه كرد: تاكنون صنايع دستي اين منطقه به ويژه سوزن دوزي و سفال كلپورگان بسته بندي مناسبي كه در جذب مشتري موثر باشد، نداشته است.
وي ادامه داد: اين سازمان در راستاي رونق و تقويت صنايع دستي استان، بسته بنديهاي مناسبي را براي آنها طراحي كرده كه به طور رايگان در اختيار صنعتگران قرار خواهد گرفت.
شهركي بيان كرد: صنايع دستي استان به ويژه سوزن دوزي از كيفيت بسيار بالايي برخوردار است لذا براي رونق آنها بايد در زمينه تنوع توليد، قيمت و جامعه متقاضي از جمله خريدار و يا سرمايه دار تحقيق و بررسي بيشتري انجام گيرد كه اين مهم در دراز مدت تحقق خواهد يافت.
او بيمه هنرمندان صنايع دستي را از جمله اقدامات بسيار مهم دولت نهم در زمينه تقويت و حمايت صنعتگران برشمرد.
وي گفت: با عنايت رئيس جمهوري و ارائه طرح بيمه صنعتگران به مجلس شوراي اسلامي ، 100 نفر از زنان سوزن دوز استان طي دو مرحله به معاونت هنرهاي دستي و صنعتي تهران معرفي شده اند.
او افزود: تاكنون تنها "مهتاب نوروزي" زن سوزن دوز برجسته و مشهور كشور كه در "قاسم آباد" ايرانشهر زندگي مي كند، زير پوشش بيمه تامين اجتماعي قرار گرفته است.
رئيس سازمان ميراث فرهنگي، گردشگري و صنايع دستي سيستان و بلوچستان اظهار اميدواري كرد كه با تصويب بيمه صنعتگران توسط مجلس همه زنان سوزن دوز استان از مزاياي بيمه بهره مند شوند. ك/4
7315/ 653/569/659

شنبه|ا|10|ا|اسفند|ا|1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 2424]