مسجد، مولد زير ساخت‌هاي فرهنگي

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: مسجد، مولد زير ساخت‌هاي فرهنگي
دين- شادي توكليان:
شهرداري تهران در چند سال اخير با تاكيد بر اين كه شهرداري بايد از نهادي صرفا خدماتي به نهادي فرهنگي و اجتماعي تبديل شود و نگاه شهروندان بايد در اين راستا تغيير كند، اقدامات زيادي را انجام داده است.

اين اقدامات با هدف فرهنگسازي و همچنين آشنايي شهروندان با حقوق اجتماعي انجام مي شود و در اين زمينه فعاليت هاي مختلفي درمراكز مختلف شهري و بويژه فرهنگسراها به عنوان نزديك ترين و قابل دسترس‌ترين مكان براي شهروندان هر محله انجام شد. شهروندان با ارائه خدمات در فرهنگسراها آشنا شده اند و كمابيش از خدمات آنها استفاده كرده اند.

اما آنچه به عنوان يكي ديگر از اولويت‌هاي مهم شهرداري تهران، مجدداً مورد توجه قرار گرفت، مسجد محوري است. شهردار تهران مسجد را پايگاهي براي فعاليت‌هاي اجتماعي مي داند و معتقد است شهروندان نبايد فقط براي نمازخواندن به آنجا بروند و محوريت مساجد در مناطق بايد به گونه اي باشد كه حتي راه فرهنگسراها نيز به مساجد ختم شود.

تطابق با نياز‌هاي جامعه

مرتضي طلايي، عضو كميسيون فرهنگي شوراي شهر، معتقد است در زمينه مباحث فرهنگي موضوعات مختلفي مطرح است و اساسا بايد تعريف شود كه وقتي مي گوييم فرهنگ داريم منظورمان چيست، چرا كه برخي داشتن فرهنگ را فقط مجموعه اي از آداب و رسوم مي دانند، در صورتي كه فرهنگ با همه شئونات زندگي ما مرتبط است و انسان را بدون فرهنگ نمي توان تعريف كرد.

وي مي افزايد: اگر بپذيريم كه دامنه فرهنگ از صفر تا صد زندگي انسان ها را در برمي‌گيرد پس بايد قبول كنيم كه ضرورت دارد براي همه نيازها برنامه داشته باشيم و به دنبال آن، سيستم ها و سازمان‌هايي را ايجاد كنيم كه هركدام مكمل يكديگر بوده و به صورت يك پازل، پاسخگوي اين نيازها باشند.

طلايي لازمه اين كار را نيازسنجي براي بخش هاي مختلف جامعه مي داند و مي گويد: در زمينه فرهنگي جامعه، بايد ابتدا شاخص هايي قابل اندازه گيري را تعريف كرد و با بررسي وضع موجود، نيازهاي جامعه را اندازه گيري تا سهم هر بخش در تامين نيازهاي فرهنگي مشخص شود.

به گفته وي با اين روند است كه مي توان سهم مسجد را در تامين نيازهاي فرهنگي تعريف كنيم، چرا كه با اين كار، كاركردهاي مسجد با نيازهاي فرهنگي تطبيق داده مي شود و ويژگي هاي خاص آن در اين زمينه تعريف مي شود.

عضو شوراي اسلامي شهر تهران معتقد است: با توجه به تغييراتي كه در سطح جامعه به وجود آمده است بايد كاركردهاي مساجد نيز متناسب با تغييرات اجتماعي و با توجه به تهاجمات فرهنگي كه با آن روبرو هستيم ارزيابي شود .

وي مسجد را مولد فرهنگي مي داند و مي گويد: مسجد را پايگاهي مي دانيم كه كاركردي همچون مولد دارد و به مسائلي چون جهان بيني و اعتقادات شهروندان مي پردازد و به همين دليل زير ساخت هاي فرهنگي مي تواند در مساجد شكل گيرد.

طلايي ادامه مي دهد: با اين اعتقاد است كه مي توان نگاه جديدي نسبت به كاركرد مسجد داشت و انتظارت جامعه را بر اساس آن از مسجد خواست.وي توجه به مساجد و رويكرد مسجد محوري را از افتخارات شهرداري تهران مي داند و مي افزايد: شهرداري اين كار را وظيفه خود مي داند و هرچه بيشتر در عمران و آبادي مساجد سرمايه گذاري كند، اين اقدامات نيز با روند بهتري در مسجد دنبال مي شود.

وي رسيدگي به مساجد را از وظايف همه شهرداري هاي كشور مي داند و اعتقاد دارد كه هر چند تا كنون در اين زمينه فعاليت هاي زيادي شده است اما با آنچه كه نيازواقعي جامعه در اين زمينه است، فاصله زيادي داريم.

اهميت كاركردهاي متنوع براي مسجد

دكتر معصومه آباد، عضو ديگر شوراي اسلامي شهر تهران، با بيان اين كه مساجد همواره مبناي حركت ها و مشاركت هاي مردمي در جامعه ما بوده است، مي گويد : بايد فضايي ايجاد شود كه مشاركت مردم هم در مسجد و هم در فرهنگسراها به يك شكل باشد و اين فكر تغيير كند كه مسجد فقط محل عبادتي خاص است.

وي مي‌افزايد : براي اين كه فعاليت‌هاي مساجد از حالت فعلي بيشتر شود، بايد كاركردهاي زيادي را براي آن تعريف كنيم تا مردم بهانه هاي مختلف براي ورود به مسجد داشته باشند .

آباد معتقد است مردم بايد به بهانه هاي غير عبادي نيز بتوانند درمسجد گردهم آيند و مسجد اين جايگاه را داشته باشد تا محلي براي مشاركت هاي اجتماعي شهروندان در كنار مسائل عبادي آنان باشد و اين ميسر نمي‌شود جز آن كه تعاريف بيشتري براي حضور مردم در مسجد پيدا كنيم.

به گفته اين عضو شوراي شهر، در حال حاضر به كمك شهرداري، اين جايگاه براي مساجد در برخي مناطق تهران ايجاد شده است ، اما برخي مناطق هنوز با اين روند فاصله دارد .

اهميت معماري در گرايش مردم به مساجد

رئيس كميسيون فرهنگي-اجتماعي شوراي اسلامي شهر تهران نيز از نگاهي ديگر به اين موضوع مي نگرد.او نحوه گرايش مردم به مساجد را در ارتباط مستقيم با نوع معماري مسجد مي داند و معتقد است مسجد بايد در معرض ديد باشد نه اين كه در پاركينگ گم شود.

مسجد جامعي مي گويد: مساجد تاريخي و مساجدي كه همواره نقش مهمي ايفا مي كرده اند، داراي معماري و بناي ويژه اي بوده و نوعي گالري هنري هستند كه از انواع هنرهاي اسلامي وديني، كاشيكاري، خط، گچ‌بري، آيينه كاري و سنگ تركيب شده اند.

وي از نحوه ساخت مساجد امروزي انتقاد مي‌كند و معتقد است كه امروز، مسجد در ميان ماشين‌ها، مغازه‌ها و ساير فضاهاي شهري گم شده و بايد به دنبال مسجد بگرديم، در صورتي كه در گذشته مسجد نقش محوري و كانوني داشته است و در اطراف آن به ترتيب بازار، فضاهاي مسكوني و حكومتي شكل مي گرفته است.

مسجد جامعي با بيان اين كه در شهرهايي مانند يزد و كرمان، معماري مسجد به گونه‌اي است كه كاملا معناي بزرگي خدا را مي توان درك كرد مي افزايد: نحوه معماري امروز مساجد از علل مهمي است كه مردم در مسائل فرهنگي كمتر به سمت مسجد مي‌روند.

مسجد بايد توجه مردم را به خود جلب كند، اما وقتي مساجد در زير زمين هستند و مراكز تجاري و بازار بر روي آن قرار دارد، پس كمتر در معرض ديد قرار مي‌گيرند.رئيس كميسيون فرهنگي اجتماعي ازتشكيل كميسيون ويژه‌اي در اين خصوص خبر مي دهد و مي افزايد: قرار است اين كميسيون در زمينه طراحي و معماري مساجد مشورت دهد تا اين مسائل مورد توجه قرار گيرد.

وي ابراز اميدواري مي كند تا فرهنگ معماري مساجد با اجراي معماري متناسب با فرهنگ آييني و ديني ساماندهي شود و به اين ترتيب كالبد مسجد، خود راه را براي گرايش به مسجد و استفاده از كاركردهاي مختلف آن باز كند.

مسجد متعلق به همه اقشار جامعه است

عليرضا دبير عضو كميسيون فرهنگي شوراي اسلامي شهر تهران نيز حمايت از مسجد را وظيفه همه مردم و ارگان‌ها مي داند و مي گويد: به ياد داشته باشيم كه اگر ما در جنگ پيروز شديم، محور كارمان مسجد بود و همه جوانان از قشرهاي مختلف براي اعزام به جبهه از مسجد اقدام مي كردند.

به گفته وي فرهنگ و كاركردهاي فرهنگي در مساجد نيز مانند آنچه كه در فرهنگسراها انجام مي شود بايد مورد توجه قرار گيرد و براي اين كار بايد اين فضا را ايجاد كنيم كه مسجد فقط محل عبادت قشر خاصي نيست و محل حضور همه مردم است و از سوي ديگر بايد باور داشت كه هرجا خانه خدا محور باشد، شكستي در آن نيست و همه مشكلات حل مي شود .

همشهري جمعه

شنبه|ا|10|ا|اسفند|ا|1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 126]