دانته؛ بنيانگذار زبان ايتاليايي جديد

واضح آرشیو وب فارسی:رسالت: دانته؛ بنيانگذار زبان ايتاليايي جديد
دانته؛ بنيانگذار زبان ايتاليايي جديد
حجت الله رضويان
دانته (1321 - 1265) شاعر معروف ايتاليايي و يكي از مشاهير ادبيات در عالم و معرف خاص ادبيات فرانسه از مفسرين اوضاع قرون وسطي و نويسنده كتاب معروف كمدي الهي است. دانته متولد فلورانس و شاگرد برونتو لاتيني بوده در پاريس و اكسفورد نيز تحصيل كرده بود.
در ميان نظريه پردازاني كه پس از توماس آكويناسي با تكيه بر انديشه سياسي ارسطويي راه او را دنبال كردند، دانته، شاعر ايتاليايي، شايان توجه است. دانته بيشتر به عنوان شاعر كمدي الهي و بنيانگذار زبان ايتاليايي جديد شهرت دارد. علاوه بر آن در تاريخ انديشه سياسي به عنوان نظريه پرداز سياست عرفي جديد و نويسنده رساله‌اي با عنوان درباره پادشاهي نيز از اهميت ويژه‌اي برخوردار است. در 1292 كتابي به نام زندگي نوين در باب داستان عشق خودش به نظم درآورد. دانته كتابي به نام سلطنت نگاشته و عقايدي سياسي در دفاع از لزوم استقلال امپراتور در برابر پاپ ابراز داشته است.
دانته در كتاب خود خصومتي شديد نسبت به حقوقدانان شرع يا متشرعين و قانونگذاران كليسا و تمايلات ايشان به اينكه فرامين پاپ را پايه ايمان مذهبي قرار دهند ابراز داشته و سپس جمله ‌هاي مورد انتقاد كليسا را از كتاب مقدس در باب قدرت كليسا نسبت به زمامداران دنيوي مورد بحث قرار داده است. دانته بدين نتيجه
مي رسد كه تملك قدرت دنيوي در اصل و اساس با حالت و طبيعت و خاصيت كليسا و روحانيت كه سلطنت آن در اين جهان نيست، تضاد و منافات دارد.
به عقيده دانته، اراده الهي در مشاجرات و جنگ‌ ها منعكس است و در اين مورد مي گويد: امپراتوري روم پنجمين مجاهده تاريخ است، براي تشكيل امپراتوري جهان، و تنها امپراتوري روم موفق به نيل به اين هدف گشته، دولت روم با عقب زدن رقبايي كه مدعي انجام اين كار بزرگ بودند و هم به واسطه فتوحات خود و غلبه بر حريفان، ثابت كرد كه از طرف خداوند مقدر گرديده و مأموريت يافته است كه بر جهان حكومت كند.
علاوه بر آن، دانته شهروند فلورانس و نظريه پرداز نظام سياسي آن شهر و يكي از نخستين نظريه پردازان فرمانروايي عرفي در اين شهر بود. در واقع انديشه سياسي دانته را بايد يكي از وجوه تاريخ ‌نويسي او به شمار آورد، زيرا دانته، به عنوان شهروند فلورانس، در دهه‌ هايي كه تنش ميان مدافعان مرجعيت كليسا و هواداران فرمانروايي عرفي پادشاهي كه بتواند همه سرزمين ايتاليا را در زير پرچم واحدي متحد كند، شدت پيدا كرده بود، رساله‌اي در توضيح اساس «ملك دنيا» نوشت. دانته كه از هواداران امپراتوري بود، در سه دفتر رساله خود، مطلب اساسي انديشه سياسي امپراتوري و كليسا را بررسي نموده است.
دانته صلح و آرامش و نيز آزادي و عدالت را غايت حيات اجتماعي انسان مي داند و بر آن است كه اين جمله جز در سايه پادشاهي مقتدر نمي تواند جامه عمل بپوشد. منظور دانته از پادشاهي كه ملك دنيا به او تفويض شده، مَلِكِ علي الاطلاق يا پادشاهي است كه بر نوع بشر فرمانروايي دارد و تنها چنين پادشاهي مي تواند خيري را كه خداوند براي بندگان خود خواسته است، تأمين كند.
از نظر انديشه سياسي دفتر سوم رساله‌ پادشاهي مهم‌ ترين بخش آن است. دانته، در آغاز رساله، در رد ادعاي خلافت پيشواي مسيحيان و به هواداري از پادشاهي عرفي، بنا بر رسوم خطابي زمان، بر اين نكته تأكيد دارد كه نوشته‌ هاي او حاصل تأمل و شب زنده‌ داري ‌هاي نويسنده و مشحون از حقايقي است كه ديگران به دريافت آن حقايق نايل نشده‌اند، در حالي كه در ميان حقايق سودمند، اما پنهان، شناخت مُلك دنيا نه تنها سودمندترين، بلكه پوشيده ‌ترين آنهاست و كسي نيز بر اين راه نرفته است.
دانته در توضيح پادشاه‌هاي عرفي يا ملك دنيا مي نويسد: منظور از مُلك دنيا (temporalis monarchia) كه شاهنشاهي (imperium) نيز خوانده مي شود، فرمانروايي يگانه بر همه مردماني است كه در زمان يا دنيا زندگي مي كنند يا فرمانروايي در ميان هر چيز يا بر چيزهايي است كه زمان ضابطه سنجش آنهاست. مُلك دنيا در نزد دانته، در واقع پادشاه است.
پادشاه در انديشه سياسي دانته انساني نيست كه در واقعيت بر تخت نشسته باشد، بلكه به عنوان فيضي الهي در بيرون و بالاتر از مرزهاي بشريت قرار دارد و ضامن آزادي و امنيت و اجراي عدالت است. فرمانرواي دانته به ملت خاصي وابسته نيست، بلكه به همه اقوام تعلق دارد و تجسم قانون و عدالت به شمار مي رود. به اين اعتبار، دولت نيز نه «دولت ملي» قومي خاص، بلكه دولتي جهاني است كه امپراتوري رم باستان نمونه‌اي از آن بوده است و همه دولت ‌ها، شهرها و اجتماعات تنها در درون همين دولت جهاني مي توانند همه توانايي ‌هاي بالقوه خود را تحقق بخشند.
دانته با اقتدا به نظريه حقيقت دوگانه، به دو گونه سعادت و لاجرم، دو رهبري متمايز، يعني مرجعيت معنوي كليسا و قدرت دنيوي پادشاه، اعتقاد دارد. تأكيد بردوگانگي اقتدار سياسي و مرجعيت روحاني كه دانته با اقتدا به نظريه پردازان ابن رشد مآب لاتيني حقيقت دوگانه و بر پايه تفسيري از نص كتاب مقدس در رساله خود مي آورد، براي تحول آتي انديشه سياسي داراي اهميت ويژه‌اي است و يكي از عمده‌ترين مراحل تدوين نظريه سياسي عرفي به شمار
مي رود. دانته در كمدي الهي به عنوان شهروند فلورانس، از هواداران دولت – شهرهاي ايتاليايي به شمار مي آمده، اما او نمونه امپراتوري رمي را ابزاري براي تحقق بخشيدن به وحدت سياسي ايتاليا و پايان دادن به سيطره كليسا مي دانسته است.
دانته در كمدي الهي، هوادار نظريه دولت – شهر فلورانس بود، در حالي كه در رساله درباره پادشاهي كه پيش از آن نوشته شده، از پادشاهي جهاني دفاع كرده است.
تأكيد وافري كه دانته بر مسئله حكمراني پادشاه در جامعه داشته است، او را از تعريف و بيان ويژگي‌ هاي اين پادشاه غافل ساخته است، در واقع وي هرگز به خصوصيات شخصي كه تحت نام پادشاه، سعادت حقيقي اجتماع را تأمين مي كند، نپرداخته است و اينكه چگونه و با استفاده از چه ابزارهايي مي تواند موفقيت و رشد جامعه را بهبود بخشد. از طرف ديگر ، تأكيد وافر بر مسائل سياسي، او را از پرداختن به اخلاقيات و مسائل اعتقادي مرتبط با سياست كه اصلي لازم و مهم است، بازداشته است و اين نقطه‌ ضعفي در فلسفه سياسي دانته مي باشد.

منابع:
تاريخ انديشه سياسي جديد در اروپا (از نوزايش تا انقلاب فرانسه)، جلد نخست، سيد جواد طباطبايي، تهران: نشر نگاه معاصر، 1382.
فرهنگ علوم سياسي، غلامرضا علي بابايي، كتاب پنجم شخصيت هاي سياسي، تهران: نشر ويس، 1368

سه|ا|شنبه|ا|13|ا|دي|ا|1390

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: رسالت]

[مشاهده در: www.resalat-news.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 197]