گزارش خبري - تحليلي مهر/فرش لري، جا مانده در خاطرات مردمان لر

واضح آرشیو وب فارسی:مهر: گزارش خبري - تحليلي مهر/فرش لري، جا مانده در خاطرات مردمان لر
خرم آباد - خبرگزاري مهر: اذهان مردم لرستان و ديگر لرزبانان پر است از نقش و نگاره هايي كه زنان لر روزي با عشق از دلاوريهاي مردان اين سرزمين بر تار و پود قاليهاي لري نگارگري مي كردند و امروز با گذشت سالها از آن روزها ديگر خبري از آن نقشهاي ناب بر پهنه قاليهاي لري نيست.

به گزارش خبرنگار مهر در خرم آباد، سنت هاي موجود در بين لرها، يادآور تاريخ بافته هاي اين قوم است، مثلاً آنان ابزار كوچك چوبي (سك) را براي بافت فرش به كار مي برند كه در واقع مادر ابزار فلزي در عهد مفرغ و متعلق به دوره اي است كه همه ابزارها چوبي بود، يعني پيش از كشف فلز، كه اين امر خود نشان از كهنگي بافته هاي لري دارد و مي تواند به شناختن سنت هاي كهن و مستقل ايشان در زمينه فنون، مواد اوليه، ابزارها و حتي طرح ها كمك كند.

نگاهي به تاريخچه بافته هاي لري

از سوي ديگر بايستي در نظر داشت هنگامي كه از بافته هاي لري سخن به ميان مي آيد منظور تنها جغرافياي امروزي لرستان نيست زيرا بسياري از تيره هاي گوناگون اين قوم در مناطق مختلف از جمله چهارمحال و بختياري، بخشي از استان فارس، بخشي از ايلام، بخشي از همدان و خوزستان همچنين استان كهكيلويه و بويراحمد را در بر مي گيرد.

لرهائي كه در چهارمحال و بختياري زندگي مي كنند و در قالي بافي معروفند؛ قالي، گليم و انواع ديگري از بافته هاي عشايري را توليد مي كرده اند كه وريس (مالبند) معروفترين آنها است.

مردمي كه در لرستان و ايلام زندگي مي كنند و قالي، گليم و جاجيم و غيره مي بافتند، اما اكنون تنها در بخش شمالي آن، اطراف بروجرد، الشتر و روستاهاي شمال آنها قالي مي بافند. با توجه به اينكه آنها همسايه نهاوند، ملاير و سرابند هستند، قالي آنان به هم شبيه است و در قسمت جنوبي لرستان نيز تنها نوعي جاجيم توليد مي شود كه باشته نام دارد.

جمعيت سرزميني كه كهكيلويه و بويراحمد ناميده مي شود و بيش از همه گبه و انواع ديگر فرش مي بافته اند، اما كنون تنها به بافت گبه مي پردازند و مردمي كه در غرب فارس و همسايگي بويراحمد زندگي مي كنند، قالي، گبه، گليم وريس و انواع ديگر مي بافته اند كه اكنون با قشقايي ها و مردم بومي منطقه در آميخته اند.

بنابراين فرش لري مفهوم عام دارد كه به طور عمده در غرب و مركز ايران توليد مي شده و با تحولات جديد جمعيتي و روال زندگي بخشي متحول و بخشي متروك شده است. همين امر به پيچيدگي وضع بافته هاي لري كمك كرده است به طوري كه بخشي از فرهنگ فرش لري را بايد در ميان عشاير همسايه و از جمله قشقائي ها يافت.

قالي هاي دست بافت لري نه تنها در مركز استان لرستان بلكه در بازارهاي مناطق همجوار همچون همدان، اراك، اصفهان و كرمانشاه نيز عرضه مي شود. اين قالي ها با وجود طرح هاي ساده و بي بديل زمخت تر و ابتدائي تر از طرح هاي قالي هاي ديگر مناطق هستند ولي در عوض با طرحهاي ساده و اكثراً زيبايي كه اغالب درسبكهاي هندسي و شاخه شكسته مجسم مي شوند طرفداران پر و پا قرصي در ميان معماران و دكوراتيوهاي اروپائي براي خود پيدا كرده اند.

طرحهاي لري از تنوع زيادي برخوردارند كه بافنده ها آنها را با كمك ذهن خلاق خود مي آفريدند و با رنگهاي متنوع و مناسبي كه انتخاب مي كردند، دنيايي از زيبايي را خلق مي كردند.

و اما در مورد رنگ بافته هاي لري بايد گفت كه پشم ها در مناطق ذكر شده بيشتر به رنگ هايي مانند قرمز روناسي، آبي نيلي، سرمه اي، بژ، سفيد نخودي، زرد ارغواني و سبز ديده مي شوند.

در ادامه بايد اشاره كرد كه خرم آباد مركز استان لرستان واقع بر مسير تهران به اهواز يك مركز مهم براي داد و ستد بافته هاي ايلات مستقر در اين منطقه بوده است. از مشخصات ويژه فرش هاي خرم آباد بافت ضخيم و پشمالو و رنگهاي تيره آنها در مايه هاي آبي، قهوه اي، قرمز، ارغواني و خاكستري است و بافندگان لرستان در بافت فرش هاي خود به طرح بته اي سر تا سري تمايل زيادي نشان مي دهند.

با تمام توصيفي كه از فرش لري ارائه شد، امروزه فرشهايي كه در لرستان بافته مي شود، از نوع فرشهاي رايج در سراسر كشور است و اكثراً نقشه، مواد و ابزار آن از شهرستانهاي همجوار تهيه مي شود. اما در مناطق خاصي از استان، يعني اطراف بروجرد و الشتر و بعضي روستاهاي شمال لرستان، گاهي فرشهاي بومي بافته مي شود، اما تعداد آنها بسيار كم و حتي انگشت شمار است.

كليه منابع و ابزارهاي فرش لري خاص مناطق لرنشين است

رئيس سازمان بازرگاني استان لرستان در اين رابطه در گفتگو با خبرنگار مهر در خرم آباد با تشريح ويژگي هاي منحصر به فرد فرش لري، عنوان كرد: كل مواد مصرفي در فرش لري در منطقه توليد مي شده است به طوريكه فرش لري را مي تواند يك فرش تمام محلي و بومي خاص منطقه لرنشين ايران دانست.

حجت الله بيرانوند با بيان اينكه نخ، رنگ و حتي چوب مورد استفاده براي دار قالي لري در لرستان مختص به همين منطقه است، ادامه داد: نقشه هاي فرش هاي لري كه به طور عمده ذهني بافت بودند بر اساس جغرافياي خاص لرستان و ويژگي هاي زندگي مردم اين ديار از جمله دامپروري، طبيعت بكر و صحنه هاي شكار را در بر مي گيرد.

وي با تاكيد بر اينكه فرش لري در لرستان ريشه اي به وسعت تاريخ و تمدن مردم اين سرزمين دارد، يادآور شد: در زمان هاي گذشته در همه خانه هاي لرستاني ها دار قالي وجود داشت و زنان خانه دار بخشي از وقت خود را صرف بافت قالي مي كردند.

اين مسئول با تاكيد بر اينكه صنعت فرش بافي در لرستان داراي سابقه و قدمتي ديرين است، يادآور شد: فرش لري در ميان ساير دست بافته هاي مردم ايران بروز و ظهور بيشتري داشته است.

تغيير سليقه بازار مصرف، فرش لري را منزوي كرده است/ صادرات فرش لري به آمريكا

رئيس سازمان بازرگاني استان لرستان در بخش ديگري از سخنان خود با اشاره به جايگاه امروزي فرش لري، خاطرنشان كرد: با توجه به تغيير ذائقه مصرف كنندگان فرش و تغيير سليقه بازارهاي جهاني صادركنندگان در سيستم جديد ديگر روي فرش لري مانور نمي دهند.

بيرانوند با يادآوري اينكه نقشه فرش لري ذهني باف بوده و در سيستم جديد ديگر به كار نمي آيد، عنوان كرد: امروز در زمينه صادرات فرش بايد مطابق سليقه و نياز بازار مصرف به پيش رفت.

وي با بيان اينكه امروزه فرش لري را تنها در نمايشگاه ها و موزه ها مي توان يافت، يادآور شد: عرضه انبوه فرش لري به بازارهاي جهاني مورد اقبال مصرف كنندگان و درخواست بازار مصرف نيست.

اين مسئول با تاكيد بر اينكه بازار مصرف فرش لري امروزه محدود است، خاطرنشان كرد: البته فرش لري مورد توجه برخي از خريداران در كشور آمريكا است و هنوز صادرات اين فرش در سطح محدود به اين كشور در دستور كار قرار دارد.

بيرانوند با اشاره به برنامه هاي سازمان بازرگاني براي احيا و تقويت فرش لري، بيان داشت: با توجه به اينكه حيات و بقاي يك صنعت در گرو تامين خواستهاي بازار مصرف آن است بايد به سمت نقشه هايي رفت كه امروز در بازار اقبال خاص خود را دارد.

وي برگزاري دوره هاي آموزشي به بافي براي بافندگان را يكي از برنامه هاي در دست اجراي اين سازمان عنوان كرد و افزود: بايد بافندگان فرش را با سلايق كشورهاي خريدار و وضعيت نيازهاي بازار مصرف آشنا كرد.

رئيس سازمان بازرگاني استان لرستان با اشاره به نظارت هاي اين سازمان به منظور رفع ايرادات بافت فرش در كارگاه هاي خانگي، يادآور شد: همچنين اين سازمان با ارائه تسهيلات و بيمه فرش بافان از اين قشر حمايتهاي لازم را به عمل مي آورد.

بيرانوند با اشاره به طرح گسترش كارگاه هاي متمركز و مجتمع هاي غيرمتمركز در صنعت فرش، ادامه داد: در حال حاضر 165 كارگاه متمركز و 400 دار قالي در مناطق مختلف لرستان در قالب 7 مجتمع غيرمتمركز در زمينه فرش بافي در اين استان مشغول به فعاليت اند.

وي همچنين با اشاره به اينكه يكي از مشكلاتي كه در زمينه فرش بافي در لرستان با آن مواجه بوديم فعاليت فرش بافان بدون توجه به نياز بازار بود، از آغاز طرح نظارت بر كارگاههاي خانگي خبر داد.

به هر حال به رغم اينكه امروز فرش لري در بازارهاي جهاني از اقبال مورد نظر برخوردار نيست ولي بايد احيا و تقويت فرش لري به عنوان يكي از ميراث هاي ماندگار مردمان لرزبان در دستور كار قرار گيرد تا روزي تنها شاهد ديدن نقوش منحصر به فرد اين بافته مردمان لر در تاريخ بجا مانده از اين سرزمين نباشيم.

دوشنبه|ا|12|ا|اسفند|ا|1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: مهر]

[مشاهده در: www.mehrnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 191]