صنعت گردشگرى نماد روشن از يك بازار پررونق

واضح آرشیو وب فارسی:حيات نو: صنعت گردشگرى نماد روشن از يك بازار پررونق
سعيد‌كاكا‌آقا‌‌زاده - ايران به لحاظ جاذبه‌هاى تاريخى و فرهنگى و چه به لحاظ شرايط اقليمى مى‌تواند در صدر كشورهاى توريست‌پذير دنيا قرار گيرد. با اين حال سهم ايران از اين صنعت بسيار اندك است، اين بخش در داخل نيز سهم بسيار ناچيزى از توليد ناخالص ملى را به خود اختصاص مى‌دهد (چيزى در حدود يك درصد) هر چند اين توفيق ناچيز از جهات مختلفى قابل بررسى است. به طورى كه بعضى از كارشناسان علمى نبودن و به روز نبودن صنعت توريسم در ايران را يكى از دلايل اصلى اين ركود مى‌دانند ضمن آنكه مشكل بعدى در زمينه شفاف‌سازى در قوانين و ارتباط اين بخش با بخش‌‌هاى ديگر است تا بتوانيم به گردشگر يك مجموعه كامل از خدمات و سرويس رفاهى ارائه كنيم كه اين موضوع نيز نياز به هماهنگى با بخش‌ها و سازمان‌هاى مختلف دارد. همچنين در طى سال‌هاى اخير به دليل ناهماهنگى بين سازمان‌ها و دستگاه‌هاى ذى‌ربط باعث شده بود تا تصميم‌گيرى در زمينه توسعه گردشگرى به درستى اتخاذ نشود به همين منظور نياز به تغيير نگرش به اين صنعت هميشه احساس مى‌شد. گرچه مشكل گردشگرى در كشور تنها مربوط به متوليان مستقيم اين صنعت نمى‌شود زيرا آنچه مسلم است هنوز به لحاظ فرهنگى جامعه آمادگى پذيرش توريسم را ندارد و اين واقعيتى است كه اغلب كارشناسان به آن معترفند. از طرفى مى‌توان دليل ناتوانى جذب توريست در ايران را مشكل فرهنگى دانست به طورى كه برخى حضور توريست در كشور را باعث پديد آمدن و دامن زدن به تهاجم فرهنگى مى‌‌دانند، طبيعى است كه با چنين ديدگاهى اين صنعت با رونق چشمگيرى مواجه نشود. از سوى ديگر با توجه به جذب توريسم به دليل كسب درآمدهاى ارزى از اين طريق و تشويق مردم كشورمان به ايرانگردى مى‌تواند باعث حركت اقتصادى و پويايى اقتصاد شود.

اما واقعا جايگاه اين صنعت در جلب توريسم تاچه حد است و از آنجايى كه رونق بهبود توريسم ارتباط مستقيمى با شرايط اقتصادى و ميزان رشد شاخص‌هاى اقتصادى دارد تاكنون چه اقداماتى صورت گرفته است.

تعريف مفهوم گردشگري

براساس يك مفهوم كلى همه كسانى كه از محيط معمولى خود خارج شده و به قصد تفريح و استراحت و كسب و كار براى مدتى كه كمتر از 24ساعت و بيشتر از يك سال پيوسته نباشد در محيط جديد اقامت كنند، گردشگر به شمار مى‌روند. همچنين كسانى كه به قصد كار به مفهوم استخدام و دريافت دستمزد در محيط جديد مهاجرت يا پناهندگى از محيط معمول خود خارج مى‌شوند، گردشگر قلمداد نشده و از پوشش اين تعريف خارج مى‌شوند. بر پايه چنين تعريفى كسانى كه به قصد انجام ماموريت كارى شركت در سمينار و همايش بازاريابى محصول و حتى به صورت ترانزيت از كشورى عبور كنند «گردشگر» به شمار رفته و در آمار گردشگران منظور مى‌شوند. بدين ترتيب گردشگران طيف گسترده‌اى از مسافران را در بر مى‌گيرند كه براساس قصد از سفر قابل تفكيك و دسته‌بندى مى‌باشند و اين ويژگى (قصد از سفر ) معيار اصلى براى شناسايى آنها به عنوان «گردشگر» و جدا كردن آنها از غيرگردشگر است.

هم‌اكنون گردشگرى به سه دسته تقسيم مى‌شود. گردشگرى ورودي: مربوط به گردشگران غيرمستقيم ورودى از مرزهاى كشور را دربر مى‌گيرد. گردشگر داخلي: گردشگران مقيم كشور را كه در محدوده مرزهاى ملى به گردشگرى مى‌پردازند شامل مى‌شود. گردشگر خروجي: در برگيرنده گردشگران مقيم است كه براى بازديد از مرزهاى كشور خارج مى‌شوند و از جمع‌بندى تعداد شاخص‌هاى اين سه گروه گردشگران مى‌توان تاثير آن را بر اقتصاد كشورمان مشخص كنيم.

فعاليت‌هاى گردشگرى آژانس‌هاى مسافرتى در اقتدار دفاتر دولتى و…

در حال حاضر بيش از 2000 دفتر خدمات مسافرتى و جهانگردى در سراسر كشور، 800 دفتر در تهران فعاليت دارند و اين در حالى است كه حدود 38 درصد اين دفاتر دولتى يا وابسته به دولت هستند و به طور كلى بسيارى از فعاليت‌هاى گردشگر در چنبره انحصار اين بخش است و هنوز به درستى مشخص نيست از بين 85 درصد مسافرت‌هايى كه از طريق اين دفاتر صورت مى‌گيرد، چه سهمى مى‌توان براى بخش خصوصى قائل شد. هم اكنون بسيارى از آژانس‌هاى مسافرتى از نحوه فعاليت اين‌گونه دفاتر احساس نارضايتى كرده و خاطرنشان مى‌كنند؛ در اختيار داشتن سهم بيشترى از خدمات گردشگرى و بخصوص توريسم زيارتى تنها در دست افراد و يا سازمان‌هاى خاصى مانند حج و زيارت و... نه تنها باعث بى‌رونقى ديگر آژانس‌هاى مسافرتى شده، بلكه اكثر آنها در آستانه ورشكستگى نيز قرار گرفته‌اند.

از سوى ديگر، بسيارى از كشورها با سرمايه‌گذاري، تبليغات و بازاريابى براى جلب توريسم در سطح جهانى اقدامات زيادى انجام مى‌دهند. از اين رو توانسته‌اند بازارهاى مناسبى نيز براى خود به وجود آورند. اما ما در اين ارتباط چه كارهايى مى‌بايست انجام مى‌داديم تا در اين رقابت‌ موفق‌تر عمل مى‌كرديم زيرا وقتى به تبليغات روزنامه‌ها توجه كنيم آنچه كه ديده مى‌شود بيشتر برنامه‌هاى گشت و بازديد در قالب تورهاى مختلف از كشورها و يا شهرهاى تركيه، هندوستان، مالزي، سنگاپور، گرجستان، اوكراين و... است به طورى كه امروزه آنتاليا و دوبى بخشى از رونق خود را مديون گردشگران مشتاق ايرانى هستند، اما در ميان اين همه تبليغات كمتر نشانه‌اى از برنامه‌هاى گشت داخلى به چشم مى‌خورد و تقريبا هيچ گونه تبليغى درباره سفر به نقاط پرجاذبه كشورمان مانند؛ تخت جمشيد، باغ ماهان، جنگل ابر، روستاى كندوان، تخت سليمان، خانه‌هاى سنگى ميمند و هزاران جاذبه‌هاى زيبا و ديدنى كشورمان نيست.

نگاهى به آمارهاى گردشگران

در حالى كه دولت با ايجاد توسعه گردشگرى در آرزوى جذب سالانه 20 ميليون گردشگر خارجى در چشم‌انداز برنامه‌هاى 20 ساله است و همچنين در نظر دارد تا در سال 1388 تعداد گردشگران خارجى را به حدود چهار ميليون نفر برساند؛ اما سهم ايران از درآمد حاصل از گردشگران خارجى كمتر از 500 ميليون دلار بوده است. در واقع سهم ايرانى از گردشگرى خارجى نسبت به سهم جهانى تنها به سه درصد رسيده است.

از سوى ديگر، در سال گذشته 700 هزار نفر به عنوان توريسم به ايران سفر كرده‌اند و در مقابل حدود سه ميليون ايرانى به خارج از كشور رفته‌اند. بنابر آمارهاى اعلام شده تعداد كسانى كه از ايران به مقصد ديگر كشورها سفر مى‌كنند به شرح ذيل است: گردشگران ايرانى در سال 2008 كه به كشور مالزى سفر كرده‌اند با 2/98 درصد رشد به 44 هزار و 177 نفر رسيده‌اند ضمن آنكه هيچ گونه آمارى از ورود گردشگران مالزى به ايران در دست نيست. همچنين در سال 2007 ورود گردشگران ايرانى به سنگاپور 52 درصد رشد داشته است. علاوه بر اين تنها ورود 14 ميليون گردشگر در همان سال درآمدى نزديك به 9 ميليارد دلار عايد سنگاپور كرده است. براساس آمار وزارت فرهنگ و گردشگرى تركيه، در هفت ماهه اول 2008 بيش از 640 هزار ايرانى از تركيه ديدن كرده‌اند. به طورى كه در سه ماهه دوم سال جارى درآمد حاصل از كل گردشگران كه به اين كشور سفر كرده‌اند بالغ بر چهار ميليارد و 700 ميليون دلار بوده كه در اين بين سه ميليارد و 95 ميليون دلار آن از گردشگران خارجى و مابقى آن مربوط به گردشگران داخلى است. در ضمن سالانه در قبال هرهزار نفر ترك 291 توريست خارجى به اين كشور سفر مى‌كنند كه درآمد سرانه‌اى بالغ بر 261 دلار نصيب اين كشور مى‌شود. از سوى ديگر، سالانه بيش از يك ميليون و 200 هزار ايرانى به شهرهاى مختلف امارات متحده عربى نظير كويت، بحرين، قطر، ابوظبى و بخصوص دوبى سفر مى‌كنند، اما آمار سفر شهروندان اماراتى به ايران سالانه به كمتر از 50 هزار نفر مى‌رسد. افزون بر اين كشور سوريه به دليل جذب توريسم زيارتى توانسته است طى سال‌هاى اخير از رشد مناسبى در اين زمينه برخوردار باشد به طورى كه تنها در سال گذشته نزديك به چهار ميليون گردشگر به اين كشور سفر كرده‌اند كه بيشترين حجم توريسم اين كشور مربوط به كشورهاى عربى و سپس ايران و تركيه بوده است. همچنين سوريه در بين كشورهاى منطقه از نظر تعداد توريست‌هاى خارجى در مقام پايين‌تر از تركيه و بالاتر از ايران قرار دارد. در اين بين اگر مسافرت به ديگر كشورهاى جهان را نيز به اين آمارها اضافه كنيم آنگاه مى‌توان درآمدهاى ايجاد شده از ورود گردشگران و هزينه به بار آمده از خروج گردشگران را با يكديگر مقايسه و فرآيند آن را در اقتصاد ملى ارزيابى كرد.
يکشنبه 6 بهمن 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: حيات نو]

[مشاهده در: www.hayateno.ws]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 198]