در نقد و بررسي يك دوسالانه‌، «قطعا تمام توان دو سال عكاسي ايران را به ديوار نبرده‌ايم»

واضح آرشیو وب فارسی:ايسنا: در نقد و بررسي يك دوسالانه‌، «قطعا تمام توان دو سال عكاسي ايران را به ديوار نبرده‌ايم»

خبرگزاري دانشجويان ايران - تهران
سرويس: فرهنگ و هنر - هنرهاي تجسمي

هيات داوران يازدهمين دوسالانه‌ي ملي عكس ايران در جمع عكاسان به تجزيه، تحليل و پرسش و پاسخ درباره‌ي اين دوره‌ي دوسالانه پرداختند.

به گزارش خبرنگار هنرهاي تجسمي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، شامگاه شنبه 28 دي‌ماه نشست تجزيه و تحليل يازدهمين دوسالانه‌ي ملي عكس ايران با حضور جمعي از عكاسان و دانشجويان در سينما تك موزه هنرهاي معاصر برگزار شد.

در آغاز اين مراسم كه اجراي آن برعهده‌ي حسن نمك‌دوست تهراني يكي از اعضاي شوراي سياست‌گذاري اين دوره از دوسالانه‌ي عكس بود، هيئت داوران بررسي خود را از آثار انتخاب‌شده ارايه كردند.

كيارنگ علايي يكي از اعضاي هيئت داوران با اشاره به اين دوره گفت: تجربه‌ي داوري در جشنواره‌ها نيازمند يك بسترسازي در كشور است، هرچند كه هر جشنواره‌اي نهايتا يك برد و يك باخت را در بر مي‌گيرد و از آن‌جا كه هنر عكاسي طي دو دهه اخير از عمر خود به هنر سهل‌الوصولي بدل شده است، لذا بيش از 98 درصد آثاري كه به جشنواره‌هاي عكس راه پيدا مي‌كنند، از سوي هيئت داوران رد مي‌شود.

او ادامه داد: همواره اين چرايي بزرگ براي شركت‌كنندگان وجود دارد كه چرا درهاي جشنواره برروي اين حجم زياد از آثار بسته شده است؟! و هميشه اين چالش براي پاسخ‌گويي از سوي داوران در جهت توجيه اين انتخاب ديده مي‌شود، اما با تمام اين اوصاف به اعتقاد من اين دوسالانه در قياس با دوره‌هاي قبلي خود موفق‌تر بود و به شخصه عكس‌هاي انتخاب‌شده را دوست داشتم، اما باز هم بايد دوسالانه و آثار آن را با پتانسيل موجود جامعه عكاسي، زمان برگزاري و شرايط عكاسي در دوره‌ي حاضر سنجيد كه در اين صورت شايد اين‌كارها برآيند صادقانه‌اي از عكاسي دوسال اخير ايران باشد.

شهريار توكلي ديگر عضو هيئت داوران نيز اضافه كرد: اگر به عنوان بيننده‌اي كه بعد از داوري آثار آن‌ها را برروي ديوارها ديده‌ام دست به قضاوت بزنم، لذا احساس مي‌كنم كه انتخاب ما در بخش مجموعه عكس‌ها بهتر صورت گرفته زيرا در اين بخش هيئت داوران با اشتراك رأي و دقت نظر بيشتر آثار را مورد ارزيابي قرار دادند، درحالي‌كه در بخش تك‌عكس‌ها اختلاف‌نظر بيشتري ميان هيئت داوران وجود داشت.

مهران مهاجر نيز به عنوان ديگر عضو اين هيئت به نبود عكس‌هاي متناوب در حوزه مستندنگاري اشاره كرد و گفت: يكي از ضعف‌هاي جدي دوسالانه‌ي يازدهم ضعيف‌بودن شاخه مستندنگاري بود، درحالي‌كه به زعم بنده اين حوزه يكي از پيكره‌هاي اصلي عكاسي محسوب مي‌شود.

او ادامه داد: كم‌رنگ‌بودن اين شاخه در آثار عكاسان شركت‌كننده بيش از هرچيز به محدوديت‌هاي اجتماعي كشور برمي‌گردد، چه بسا كه عكاسان ما امكان فعاليت‌ آزادانه در عرصه‌هاي اجتماعي را ندارند و در شرايطي كه امكان نقد اجتماعي وجود ندارد، قطعا شاخه‌ي مستندنگاري نيز كم‌رنگ مي‌شود.

حميد كشميرشكن ديگر عضو اين هيئت نيز تصريح كرد: موضوع كلي نمايشگاه يازدهم بحث عكاسي خلاقه بود و به زعم بنده كه طي سال‌هاي اخير در حوزه‌ي هنر معاصر فعاليت داشته‌ام، اين خلاقيت به نگاه امروزي و معاصر جامعه برمي‌گردد و متأسفانه برخي از نمونه‌هاي خوبي كه انتخاب شدند دچار مميزي شد و البته بخشي از آثار نمايشگاه متأثر از نگاه‌هاي معاصر و خلاقه‌ي دوسالانه‌هاي پيشين بود.

به گزارش ايسنا، در بخش بعدي اين مراسم و بعد از سخنان هيئت داوران تماشاگران توضيحات و سوالات خود را مطرح كردند.

حسن غفاري يكي از عكاسان فعال با اعتراض به آثار انتخاب شده در دوسالانه‌ي يازدهم گفت: گويا هيئت داوران در زمان انتخاب آثار در حيات خلوت‌شان قدم مي‌زدند و با دلمشغولي‌هاي خود عكس‌هايي را از در و ديوار و پنجره انتخاب كردند، پس اين سوال مطرح مي‌شود كه آيا بعد از دوسال تمام توانمندي جامعه‌ي عكاسي ايران همين عكس‌هاي دروديوار است و گويا دل‌مشغولي و فضاي شخصي هيئت داوران براي انتخاب اين عكس‌ها حاكم بوده است و چه بسا كه اگر هيئت داوران از اين فضا خارج مي‌شدند قطعا انتخاب‌هاي بهتري صورت مي‌گرفت.

او اضافه كرد: به اعتقاد بنده هيئت داوران بدون تعريف از اين شاخه‌ي عكاسي دست به انتخاب عكس‌ها زدند به گونه‌اي كه تمام عكس‌هاي دوسالانه‌ي يازدهم در يك بي‌تعريفي انتخاب شده است و آيا عكس بهتري نرسيده بود كه بيشتر عكس‌هاي انتخاب‌شده شبيه به يكديگر بود؟

غفاري تصريح كرد: وقتي مجموعه‌ي عكس‌هاي نمايشگاه را مي‌بينيم اين‌طور به نظر مي‌رسد كه اين هفت داور با هم هم‌پيمان شدند تا عكس‌هاي اين‌چنيني را انتخاب كنند، به طوري‌كه دوسالانه‌ي يازدهم پرداخت وسيعي به مجموعه‌هاي «عكس در عكس» و «فونت در عكس» داشته است.

يكي ديگر از حاضران نيز در اعتراض به عدم حضور عكاسان شهرستاني در آثار اين دوسالانه گفت: وقتي درباره‌ي دوسالانه‌ي عكس ايران صحبت مي‌شود، توقع مي‌رود كه از هر استان نماينده‌اي حضور داشته باشد درحالي‌كه ما در ميان عكس‌ها تنها چند شهر بزرگ را در ليست برگزيدگان مي‌بينيم و كم‌توجهي و كم‌لطفي از سوي هيئت داوران به شهرهاي كوچك صورت گرفته است.

يكي ديگر از حاضران نيز گفت: بيش از 70 درصد عكس‌ها بي‌عنوان بودند و اين‌طور به نظر مي‌رسد كه عكس‌هاي انتخاب‌شده ذهنيت نداشتند، از سوي ديگر چاپ همه‌ي عكس‌ها در قطع‌هاي يكسان يكي از آسيب‌هاي جدي اين بينال بود.

يكي ديگر از حاضران نيز عنوان كرد: متأسفانه در سياست‌هاي دوسالانه‌ي عكس مشخص نيست كه چه عكسي و با چه رويكردي بايد وارد دوسالانه شود و معلوم نيست كه دوسالانه‌ي عكس چه برايند نگاهي را دنبال مي‌كند و اي‌كاش سياست‌گذاران اين دوسالانه شبهات موجود را براي جامعه‌ي عكاسي برطرف كنند.

به گزارش ايسنا، ديگر تماشاگر حاضر در اين مراسم نيز با تأكيد بر اين‌كه در دوسالانه‌هاي موجود هيچ‌گاه به يك اجماع نظر نمي‌رسند گفت: معلوم نيست كه در دوسالانه‌ي امسال جايگاه عكاسي مولف كجا بود و چرا داوري‌ها به لحاظ تصويري صورت گرفته و ضعف فني عكس‌ها مورد بررسي قرار نگرفته بود.

فرزاد هاشمي يكي ديگر از اعضاي هيئت داوران در پاسخ به بخشي از سوالات و اعتراضات مطرح‌شده گفت: نبايد فراموش كنيم كه به دليل مشكلات اجتماعي كه عكاسان با آن روبه‌رو هستند و محدوديت‌هايي كه اين هنرمندان را احاطه كرده است آن‌ها رو به فضاهاي داخلي و شخصي خود آوردند و چه بسا عكس‌هاي انتخاب‌شده ناشي از همين محدوديت عكاسان باشد.

او ادامه داد: قطعا ما تمام توان دوسال عكاسي ايران را به ديوار نبرده‌ايم، بلكه عكس‌هاي حاضر مجموعه‌اي از بهترين‌هايي بود كه به دست ما رسيد و با نظر و تك‌رأي هر داور مورد ارزيابي قرار گرفت. پس شرايط موجود عكس‌هاي رسيده و نگاه داوران ماحصل آثار يازدهمين دوسالانه‌ي عكس است و تمام عكس‌ها از مجموع رأي‌هاي مثبت داوران انتخاب شده است پس اگر شما فكر مي‌كنيد كه گنجايش عكاسي ايران خيلي بيشتر از اين بوده بايد عكس‌هايي كه به دست ما رسيده بود را مي‌ديديد و ارزيابي مي‌كرديد.

كيارنگ علايي نيز در پاسخ به اين گفته‌ها اضافه كرد: شوراي سياست‌گذاري بهترين تعريف را با عنوان

«خلاقه» براي دوسالانه‌ي يازدهم تعريف كرد تا از اين مسير جايگاه توليدات معاصر را براي جامعه‌ي عكاسان باز بگذارد. قطعا هيچ‌كدام از هيئت داوران نيز ارادات خاصي به عكس‌ها نداشتند اما با تأكيد بر بيان بصري عكس‌ها دست به انتخاب زدند و اگر اين تعداد عكس بر ديوارهاي نگارخانه‌ها جاي گرفته است قطعا اين عكس‌ها بيان بصري قوي‌تري در قياس با ساير عكس‌ها داشته‌اند.

او در پاسخ به گفته‌هاي غفاري نيز اضافه كرد: تجربه‌ي جمعي داوران امسال بيشتر از آن است كه براي قضاوت آثار نتوانند از حيات‌خلوت شخصي خود خارج شوند و قضاوت عادلانه‌اي را انجام دهند، پس هر آن‌چه كه در هر بخشي خوب بود به دست ما رسيد و انتخاب شد و در غير اين‌صورت عكس‌ها بيان تصويري خوبي نداشتند.

او همچنين درباره‌ي عدم حضور شهرستاني‌ها در بينال يازدهم گفت: تمامي عكس‌ها با كد داوري شده و هيچ‌كدام از عكس‌ها با نگاه شهرستاني و يا تهراني قضاوت نشده است.

از سوي ديگر فراموش نكنيد كه معيار انتخاب ما ظرفيت ديوارهاي صبا و يا ديگر تالارها نبوده بلكه با وجود امكان 200 عكس ما تنها 130 تك‌عكس را كه رقمي كم‌تر از حداقل بود را انتخاب كرديم.

مهاجر نيز تصريح كرد: اگر به اين يازده دوره دوسالانه عكس نگاه كنيم، متأسفانه هيچ سياست مدوني را نمي‌بينيم از اين رو هيچ تفاوتي ميان بينال يازدهم و نهم وجود ندارد و قطعا اين دوسالانه بازتاب دوسال عكاسي ايران نيست.

يكي ديگر از حاضران نيز در ادامه‌ي اين بحث اضافه كرد: جامعه‌ي ما و عكاسي ما كه متأثر از آن است در شرايط محدودي به سر مي‌برد به طوري كه يك دوره «مرده‌گرافي» و يا «فقيرگرافي» در عكس‌ها ديده مي‌شد و در دوره‌ي حاضر پرده‌گرافي و ديوارگرافي ديده مي‌شود، پس مي‌توان اين‌طور برداشت كرد كه عكس‌هاي دوسالانه‌ي يازدهم وضعيت جامعه‌ي عكاسي را نشان مي‌دهد و بايد يك كار روان‌شناسي و جامعه‌شناسي برروي آن صورت بگيرد. درواقع مي‌توان اين‌طور بررسي كرد كه عكس‌هاي حاضر بحران روحي جامعه‌ي عكاسي را نشان مي‌دهد.

توكلي نيز در بخش ديگري تصريح كرد: به اعتقاد بنده براي انتخاب بهتر عكس‌ها بايد استعدادهاي عكاسي در طول اين دوسال شناخته شود و هنرمندان و مفاهيم كاري آن‌ها انتخاب شود.

به گزارش ايسنا، در بخش ديگري از اين نشست اسماعيل عباسي دبير دوسالانه يازدهم درباره‌ي دلايل مميزي آثار و حذف آن‌ها از نمايشگاه توضيح داد: بعد از انتخاب آثار تعدادي از آن‌ها مورد مميزي قرار گرفت كه البته با دلايل و اصرار ما براي حضور اين عكس‌ها تعدادي از آن‌ها بازگردانده شد در هر حال نبايد فراموش كرد كه شرايط جامعه و واقعيت‌هاي موجود به گونه‌اي است كه برخلاف نظر شخصي ما باز هم تعدادي از عكس‌ها مورد سانسور قرار مي‌گيرد و اختلاف‌نظرها از آن‌جا شروع مي‌شود كه تفاوت محدوده‌ها مشخص نشود. البته اين درحالي بود كه ما گمان مي‌كرديم در شهر يزد به دليل فضاي مذهبي دچار مشكلات بيشتري شويم درحالي‌كه برعكس در اين شهر به دليل نگاه باز مسوولان اين اتفاق نيافتاد، پس مي‌بينيد كه معيارها و نگاه‌ها متفاوت است و مديريت‌ها نيز متفاوت عمل مي‌كنند.

نيلوفر معترف ديگر عضو هيئت داوران نيز با اشاره به سختي‌هاي داوري آثار در هر جشنواره گفت: اساسا از داوري‌كردن منزجر هستم، زيرا از شما مي‌خواهند تا سليقه‌ي شخصي، پيش‌داوري و شناخت خود را كنار بگذاريد و دست به داوري آثار بزنيد. اما تا به حال تا اين اندازه نسبت به حضور خود در مقام داور در دوسالانه پشيمان نبودم و متأسفانه اين حجم اصرار شما نسبت به باقي‌ماندن سنت و طرفداري و دفاع از آن را درك نمي‌كنم و فراموش نكنيد كه در اين دوسالانه هيچ عكسي تنها با يك رأي بالا نرفت بلكه هرعكس حداقل سه رأي داشت و با حداكثر رأي انتخاب شد.

هاشمي نيز در ادامه گفت: عكاسي يك هنر تند است كه به طور مستقيم با مخاطب حرف مي‌زند و وقتي كه هنرمند از يك پرده و يا ديوار عكاسي مي‌كند درواقع روي به يك عكاسي نرم مي‌آورد و شايد عكس‌هاي دوسالانه يازدهم را بتوان از اين منظر هم بررسي كرد، اما به اعتقاد بنده مادامي كه انجمن ملي عكاسي شكل نگيرد و ما خودمان دست به سياست‌گذاري نزنيم اين مشكلات و بحث‌ها وجود دارد و اي‌كاش شما تمام عكس‌هايي را كه به دوسالانه آمده بود مي‌ديديد و فكر نمي‌كرديد كه داوري ما مشكل دارد.

كيارنگ علايي نيز توضيح داد: در برخي نقدها خواندم كه جلسات داوري را با نسبت‌هاي رياضي قياس كرده‌اند درحالي‌كه در داوري عكس نمي‌توان چنين عمل كرد، چه بسا كه ما عكس‌هايي را ديديم كه با يك نگاه در كسر ثانيه رد شدند و براي انتخاب عكس‌هايي ساعت‌ها بحث و گفت‌وگو داشتيم.

در بخش پاياني اين نشست اسماعيل عباسي در يك جمع‌بندي نهايي نسبت به نظرات مطرح‌شده گفت: متأسفانه بحث مميزي خيلي بزرگ شد، اما اگر فكر مي‌كنيد با ورود عكس‌هاي سانسورشده به نمايشگاه اتفاق متفاوتي در بينال يازدهم مي‌افتاد و اين دوسالانه نجات مي‌يافت، اشتباه مي‌كنيد.

او اضافه كرد: در شهر يزد عكس‌ها در همان قطع و اندازه‌اي كه عكاسان ارايه كرده بودند نصب شدند ولي در تهران به دليل مشكلات زياد و به اشتباه و ناچار مجبور شديم، عكس‌ها را در يك اندازه چاپ كنيم. جابه‌جايي عكس‌ها نيز كه اشاره شد در روز اول به دليل عدم ارسال تعدادي از عكس‌ها بود.

او همچنين درباره‌ي عنوان نداشتن عكس‌ها توضيح داد: اين مقوله را بايد از جامعه‌ي عكاسان پرسيد كه چرا بيشتر عكس‌هايي كه به دست ما رسيد بدون عنوان بود؟ مجموعه‌ي عكس‌ها هيچ بيانيه‌ و حرفي نداشت و شرح عكس براي آن‌ها ديده نمي‌شد، حتي در بخش مجموعه عكس‌ها ترتيب هم لحاظ نشده بود.

او در پايان گفت: اميدوارم كه مديريت موزه ثابت بماند و برنامه‌ي دوسالانه يازدهم مورد آسيب‌شناسي و ارزيابي قرار بگيرد اما فراموش نكنيد كه بدون برپايي اين دوسالانه و بدون اين عكس‌ها قطعا عكاسي ما متحول نمي‌شود و اين سوال و جواب‌ها در نشست فعلي باعث تحول عكاسي ما و ايجاد حركت مثبتي در شما مي‌شود.

در پايان اين مراسم پرسش‌نامه‌هايي براي ارزيابي دوسالانه‌ي يازدهم در اختيار تماشاگران قرار گرفت كه قرار است نتايج آن طي گزارشي ارايه شود.

انتهاي پيام
يکشنبه 29 دي 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايسنا]

[مشاهده در: www.isna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 163]