بررسي دوره ‌هاي سينماي دفاع مقدس (1380ـ1360)

واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: بررسي دوره ‌هاي سينماي دفاع مقدس (1380ـ1360)

دوگونه سينماي دفاع مقدس

سينماي دفاع مقدس در سال 1363 به آميزه‌اي از دو گونة سينماي جنگي كه از شروع جنگ تحميلي در سينماي ايران تجربه شده بود، تبديل شد. اين سينما در سال 1373 صاحب دو فيلم پرفروش شد كه نمايش مجدد يكي از آنها پس از گذشت 15 سال از زمان توليد آن، هنوز در تعدادي از سينماهاي تهران و شهرستان‌ها ادامه دارد.

عقاب‌ها به كارگرداني ساموئل خاچيكيان، از چند چهرة شناخته شدة سينماي قبل از انقلاب بهره مي‌گرفت و همين‌طور با تكيه بر تجربه‌هاي خاچيكيان در سينماي حادثه‌اي و دلهره‌آور و جاذبه‌هاي جنگ هوايي، مخاطبان متعددي را جذب خود مي‌كرد. با آنكه خاچيكيان در اولين فيلم جدي خود در سينماي بعد از انقلاب، بيشتر از صحنه‌هاي آرشيوي براي تدوين صحنه‌هاي جنگ و بمباران هوايي استفاده كرد و خودش با صراحت اعلام كرد كه: «فيلم عقاب‌ها روي ميز تدوين ساخته شد»، ولي با اين همه مقايسة نواقص عقاب‌ها با ضعف‌هاي كيفي فاحش بسياري از فيلم‌هاي جنگي و حادثه‌اي آن سال‌ها، كه هيچ‌گونه جذابيتي هم براي تماشاگر نداشتند، باعث شد كه خيلي‌ها نواقص فيلم را در پرداخت لحظات جنگ هوايي ناديده گرفته و از آن استقبال كنند.

عقاب‌ها در تاريخ سينماي ايران و در عرصة سينماي دفاع مقدس به لحاظ ركوردشكني در جذب تماشاگر پديده است. پديده‌اي كه در سال‌هاي بعد بسياري از فيلمسازان سينماي دفاع مقدس را به دستمايه قراردادن جنگ‌هاي هوايي و مأموريتهاي مشابه ترغيب كرد كه البته هيچكدام نتوانستند موفقيت تجاري عقاب‌ها را به دست آورند.

در سال 63 فيلم پايگاه جهنمي ساختة اكبر صادقي هم كه براساس همان فرمول آشناي مأموريت چند نفره براي فتح يك پايگاه و حادثه‌پردازي صرف ساخته شده بود، با استقبال تماشاگران روبه‌رو شد و اين بار فيلمي كه به نظر اندكي خوش‌ساخت‌تر از نمونه‌هاي مشابه قبلي خود بود، نقش خود را در پايين آوردن سطح سليقة مخاطبان فيلمهاي حادثه‌اي و جنگي ايفاء كرد. اما در كنار اين دو فيلم كه نمونه‌هاي تكامل يافته‌تر يكي از دو گونه سينماي مورد بحثمان بود، سه فيلم ميان مدت ما ايستاده‌ايم، عقود و سرباز كوچك به دور از قواعد سينماي حرفه‌اي و با ساختار و نيروي انساني نيمه حرفه‌اي جلوي دوربين رفتند كه باز هم مانند نمونه‌هاي مشابه خود، تكيه شان بر تهيه‌كنندة دولتي بود؛ تهيه‌كننده‌اي كه دغدغة گيشه نداشت و امكاناتش را در اختيار نيروي جوان سينما مي‌گذاشت.

اُفت كمي

موفقيت عقاب‌ها و پايگاه جهنمي در سال 63 به رغم تصور صاحب‌نظران امور اقتصادي سينما، بخش خصوصي را در سال‌هاي بعد به سوي توليد فيلم‌هاي مشابه سوق نداد و اصلاً سينماي دفاع مقدس را دراين سال با افت كميِ نگران‌كننده‌اي روبه‌رو كرد و فقط دو فيلم بلمي به سوي ساحل و پلاك در كارنامة اين سينما ثبت شد. دو فيلمي كه باز هم تعلق به دو نوع نگاه متفاوت به سينماي دفاع مقدس بود.

ملاقلي‌پور در فيلم بلمي به سوي ساحل كه دومين تجربة سينمايي او هم به‌شمار مي‌آمد شخصيت‌هاي واقعي‌تر جنگ تحميلي را باز هم با استفاده از امكانات بخش دولتي و قصه‌اي جذاب‌تر در فيلم خود جاي مي‌دهد.

بلمي به سوي ساحل در مقايسه با تجربه‌هاي مشابه در سينماي دولتي، حرفه‌اي‌تر ساخته شده بود و اگرچه نمي‌توانست اولين فيلم جدي و قابل بحث سينماي دفاع مقدس تلقي شود، اما در نوع خود فيلم درخور اعتنايي بود.

در اين سال، فيلم پلاك باز هم روي ديگر سكة سينماي جنگ را در سينماي بخش خصوصي نشان داد. بخشي كه دغدغه‌هاي «صنعت» سينما لحظه‌اي رهايش نمي‌كرد و همة ايده‌ها و طرح‌هاي ارائه شده به آن، پس از عبور از صافي گيشه، روي نوار سلولوئيد ثبت مي‌شد.

پلاك در كارنامة سينماي جنگ، فيلمي تقليدي و صرفاً حادثه‌اي به شمار مي‌آيد كه بيشترين تكيه‌اش بر نمايش خشونت مفرط با استفاده از آلات و ادوات به ظاهر جنگي مانند تبر، تير و كمان و... است.

پنجشنبه 26 دي 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: اطلاعات]

[مشاهده در: www.ettelaat.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 153]