فناوري، بهتر از سگ‌هاي راهنما

واضح آرشیو وب فارسی:خبر آنلاين: فناوري، بهتر از سگ‌هاي راهنما

فناوري - مهندس نابيناي گوگل، نابينايان را به دنياي فناوري‌هاي نوين راه مي‌دهد

تي.وي.رامان پسر كتاب‌خواني بود كه در كودكي علاقه زيادي به رياضيات و حل معما داشت. هرچند بيماري آب سياه در 14 سالگي بينايي‌اش را از او گرفت ولي چيزي از علاقه‌اش كاسته نشد. تنها چيزي كه عوض شد، نقش فناوري و نو‌آوري‌هاي شخصي در دنبال كردن فعاليت‌هاي مورد علاقه‌اش بود.

اين مهندس هندي كه روزگاري براي درس خواندن در يك دانشگاه صنعتي، محتاج دوستاني بود كه داوطلبانه كتاب‌هاي درسي را برايش به صداي بلند بخوانند؛ امروز نه‌تنها به‌عنوان يكي از دانشمندان علوم كامپيوتري در سيليكون‌ولي و يكي از مهندسان گوگل مورد احترام ديگران است كه به‌طور مستقل نيز مي‌تواند زندگي خود را بدون كمك ديگران اداره كند.

بدين‌منظور، رامان مجموعه ابزارهايي ساخته است كه كار با فناوري‌هايي را كه براي افراد نابينا طراحي نشده‌اند، ممكن مي‌كند. اين ابداعات محدوده وسيعي را شامل مي‌شوند، از يك مكعب روبيك پوشيده شده با حروف بريل گرفته تا نرم‌افزاري كه فرمول‌هاي پيچيده رياضي را به صداي بلند مي‌خواند و رامان، آن را در قالب رساله دكتري در دانشگاه كرنل ابداع كرد. وي همچنين توانسته است نسخه‌اي از سرويس جستجوي گوگل را براي كاربران نابينا طراحي كند.

رامان 43 ساله اكنون مشغول كار روي ابزار مكانيكي جديدي است كه مي‌تواند زندگي آسان‌تري براي نابينايان به همراه داشته باشد، يك گوشي همراه با نمايش‌گر لمسي!

نگاهت را عوض كن
پل شرودر، نايب‌رييس امور برنامه و سياست‌گذاري بنياد آمريكايي نابينايان كه تحقيقات فناوري‌هاي مرتبط با نابينايان و كم‌بينايان را اداره مي‌كند، مي‌گويد: «آن‌چه رامان انجام مي‌دهد، شگفت‌انگيز است. او متفكري پيشرو در زمينه مسائل دسترسي به فناوري است و توانايي بي‌نظيري براي خلق و تغيير فناوري‌ها جهت برآورده كردن نيازهايش دارد.»

بعضي از نو‌آوري‌هاي آقاي رامان، استفاده از ابزارهاي الكترونيكي و خدمات اينترنت را نه تنها براي نابينايان، كه براي همه آسان‌تر ساخته است. راز موفقيت رامان، چگونگي نگاه او به مشكلات است. او به جاي اين‌كه بپرسد چگونه فرد نابينا مي‌تواند با دستگاه كاركند؛ ترجيح مي‌دهد اين سوال را بپرسد:« چگونه وقتي كاربر به صفحه نمايش نگاه نمي‌كند، بايد با اين دستگاه كار كند؟»

چنين سيستم‌هايي مي‌توانند براي رانندگان يا ديگر افرادي كه از كار كردن با تلفن همراه بدون نگاه كردن به آن سود مي‌برند، مفيد باشند. آن‌ها همچنين به متولدين دوران انفجار جمعيت (دو دهه پس از جنگ جهاني دوم) كه بينايي خود را به تدريج و با افزايش سن از دست مي‌دهند، كمك مي‌كنند به استفاده از فناوري‌هايي كه به آنها عادت كرده‌اند، ادامه دهند.

«كارهاي آقاي رامان بازتاب‌دهنده اين حقيقت است كه بيشتر نوآوري‌ها در ابتدا براي افراد ناتوان و معلول طراحي شده‌اند و سپس براي استفاده عموم مردم رواج يافته‌اند.» اين اعتقاد لري گلدبرگ است كه سرپرستي مركز ملي رسانه‌هاي قابل استفاده ‌WGBH را بر عهده دارد. فعاليت‌هاي اين ايستگاه رسانه‌اي عمومي در بوستون شامل حذف برآمدگي لبه پياده‌روها براي عبور ويلچر، ساخت برنامه براي ايستگاه‌هاي تلويزيوني و توسعه فناوري تشخيص نوري حروف است كه در نرم‌افزارهاي بهينه‌شده براي خواندن كتاب‌هاي چاپي به صداي بلند استفاده مي‌شود؛ هرچند كه اين فناوري هم‌اكنون در بسياري از نرم‌افزارهاي رايانه‌اي كاربرد دارد.

اما بهينه كردن تلفن‌هاي همراه با نمايش‌گر لمسي چالش بزرگي براي نابينايان به‌نظر مي‌رسد، به خصوص اين‌كه روي صفحه شيشه‌اي آنها هيچ دكمه‌اي براي هدايت انگشتان وجود ندارد. ولي رامان معتقد است با تنظيم درست، گوشي‌هاي داراي نمايش‌گر لمسي كه خيلي از آنها هم‌اينك به فناوري جي.پي.اس مجهزند، مي‌توانند به نابينايان كمك كنند تا دنيا را هدايت كنند. او مي‌گويد: «چقدر بايد با باورهايتان كلنجار برويد تا بفهميد كه يك روز تلفن همراه شما مي‌تواند بگويد: مستقيم برو، دويست متر جلوتر به تقاطع الف و ب مي‌رسي. اين امر قطعا قابل انجام است.»

چرا به فكر نابينايان نيستيد؟
سال‌هاست فعالان حقوق نابينايان اعتراض دارند كه شركت‌هاي بزرگ براي اين‌كه محصولاتشان براي همگان قابل استفاده باشد، فعاليت‌هاي خيلي كمي انجام داده‌اند. علي‌رغم اين‌كه اينترنت فرصت‌هاي زيادي براي نابينايان فراهم كرده، اما حضور در دنياي مجازي براي نابينايان كماكان پر از موانع و مشكلات است. نرم‌افزار پيچيده خواندن صفحه نمايش نيز كه متن‌ها و صفحه‌هاي اينترنت را به كلام تبديل مي‌كند، قيمتي بالاي 1000 دلار دارد؛ ولي حتي با چنين نرم‌افزاري نيز گشت و گذار در خيلي از سايت‌ها بسيار سخت خواهد ‌بود.

سال گذشته فدراسيون ملي نابينايان در جريان يك دادخواهي برجسته به توافقي حقوقي با شركتي دست يافت كه فعالان سايت، استفاده از آن را براي نابينايان غيرممكن يافته بودند. در اين توافق شركت خرده‌فروش موافقت كرد كه سايتش را براي نابينايان قابل ‌استفاده كند. فدراسيون توانسته الزام قابل استفاده بودن سايت‌ها را براي نابينايان به دست آورد و اكنون فقط سايت‌هايي را تاييد مي‌كند كه صددرصد براي همه قابل استفاده باشد.

اما يك مشكل اينجاست كه فناوري غالبا بسيار سريع‌تر از راهنماياني پيشرفت مي‌كند كه اطمينان مي‌دهند وب‌سايت‌ها با نرم‌افزارهاي خواننده نمايشگر سازگارند. در ماه دسامبر ، يك گروه استانداردهاي اينترنتي به‌نام كنسرسيوم شبكه جهاني تارنماها، ويرايش دوم از راهنماي قابل استفاده‌سازي سايت‌هاي اينترنتي را ارائه كرد. ويرايش قبلي در سال 1999 ارائه شده بود، يعني زماني كه سايت‌ها به‌جاي كاربري‌هاي چندرسانه‌اي كنوني فقط شامل صفحات ايستا و غالبا متني مي‌شدند.

دردسرهاي وب براي نابينايان
مشكلات وب براي نابينايان به شكل‌هاي متفاوتي ظاهر مي‌شود. يكي از آن‌ها captcha است، بخش امنيتي متشكل از زنجيره‌اي از حروف و ارقام كج و معوج كه كاربر بايد پيش ‌از تكميل ثبت‌نام براي يك سرويس جديد، آن‌ها را بخواند و دوباره تايپ كند. فقط تعداد كمي از وب‌سايت‌ها كپ‌چاي صوتي دارند.

برخي صفحات طراحي ضعيفي دارند؛ مانند سايت‌هاي تجارت الكترونيك. در اين صفحات، كليد بررسي يك تصوير بدون عنوان است و تنها كساني مي‌توانند آن‌را پيدا كنند كه نمايش‌گر را مي‌بينند، ولي نرم‌افزار آن‌را از يك عكس معمولي تشخيص نمي‌دهد.

به گفته اريك بريج، مدير امور حقوقي و خدمات دولتي شوراي آمريكايي نابينايان، درصد عظيمي از صنايع وارد اين مقوله‌ نشده‌اند كه امكان دسترسي به محصولاتشان را براي جامعه نابينايان نيز فراهم كنند. آقاي بريج و وكلاي ديگر درحال پيگيري اين موضوع هستند كه قابليت دسترسي نابينايان به فناوري بايد در خود فناوري‌ها ديده شود، نه اين‌كه به عنوان گزينه‌اي اضافي بر آن افزوده شود.

افراد با ناتوانايي‌هاي ديگر نيز مشكلات مشابهي با اينترنت دارند. آقاي گلدبرگ در اين مورد مي‌گويد: «در بين ناشنوايان نيز ناراحتي‌هاي زيادي به‌دليل حجم بسيار بالاي ويديوهاي بدون زيرنويس به چشم مي‌خورد.»

راه‌حل‌هاي گوگلي
رامان كه پيش‌از پيوستن به گوگل در سال 2005، براي شركت Adobe و هم‌چنين مدتي به عنوان پژوهش‌گر براي آي.بي.ام كار مي‌كرد، از نزديك با مشكلات قابليت استفاده از دنياي مجازي درگير بوده است، هم به‌صورت فردي و هم به‌صورت حرفه‌اي. در سال 2006، او ويرايش جديدي از موتور جستجوي گوگل را ارايه داد كه به وب‌سايت‌هاي سازگار با نرم‌افزارهاي خواندن صفحه نمايش اولويت مي‌داد. او مي‌گويد: شما نمي‌توانستيد حتي يك وب‌سايت بيابيد كه كاملا با راهنماي قابل استفاده بودن منطبق باشد، ولي اين سيستم مي‌توانست وب‌سايت‌هايي را كه با اين نرم‌افزارها سازگارترند و به خوبي با آن كار مي‌كنند، شناسايي كند.

اين سرويس آن‌قدر كه او اميد داشت، گسترده نيست؛ اما تاثيرگذار بوده است. متصديان خيلي از وب‌سايت‌ها كه سايت‌هايشان در موتور جستجوي گوگل جايگاه والايي كسب نمي‌كردند، از رامان مي‌پرسيدند كه چگونه مي‌توانند جايگاه بالاتري پيدا كنند و بدين ترتيب، قابليت سازگاري با آن نرم‌افزارها به سايتشان افزوده مي‌شد.

اين سرويس شامل يك بزرگ‌كننده صفحه نمايش است كه نتايج جستجوي خاصي را بزرگ مي‌كند. به گفته آقاي رامان، اين قابليت براي كمك به آن دسته از كاربراني است كه ديد ضعيفي دارند، ولي مي‌توانند براي جامعه هدف خيلي بزرگتري مناسب باشد، مخصوصا بر روي گوشي‌هاي همراه و وسايل الكترونيكي ديگري كه صفحه نمايش كوچكي دارند.

براي استفاده شخصي، او يك سيستم بهينه شده شخصي را ابداع كرده كه با از سر راه برداشتن هر چيزي كه ممكن است سرعت فعاليت‌هايش را كاهش دهد، دسترسي موثرتري به نيازهايش روي كامپيوتر و همچنين اينترنت فراهم مي‌كند. براي مثال، سيستم مستقيما به روي متن مقاله‌اي كه او معمولا روي سايت خبري مي‌خواند، مي‌رود و لينك‌ها و ويژگي‌هاي ديگري را كه معمولا روي صفحات وب ديده مي‌شوند، حذف مي‌كند.

همين اواخر، رامان مشغول كار روي يك مقاله تحقيقي درباره ساختار آينده وب بود. يك مانيتور روي ميز كارش هست كه معمولا خاموش است، مگر اين‌كه او بخواهد به يك همكار يا بازديدكننده چيزي را نشان بدهد. او روي كي‌بوردش چيزي تايپ كرد؛ سرش را اندكي چرخاند و به آن‌چه نرم‌افزار خواندن صفحه نمايش از طريق دو هدفون بيسيم برايش مي‌خواند، گوش سپرد.

مهارت پردازش سريع اطلاعات
نرم‌افزار خواندن صفحه نمايش او روي سرعتي سه برابر حالت عادي تنظيم شده‌است كه براي يك گوش ناآشنا كاملا نامفهوم است؛ ولي براي آقاي رامان كه معمولا يك عينك آفتابي بزرگ به چشم دارد، اين به معناي خواندن با سرعتي در حد يك انسان برخوردار از نعمت بينايي است.

پردازش سريع اطلاعات، مهارتي است كه او در طي ساليان دراز به دست آورده است. يك كليپ ويديويي يوتيوب، او را در حالي نشان مي‌دهد كه مكعب روبيك بريل را در 23 ثانيه حل مي‌كند. وقتي او چيزي تايپ نمي‌كند، قطعات كاغذ را با سرعتي حيرت‌آور تا مي‌زند و آن‌ها را به اشكال كوچك هندسي شبيه اريگامي، مثلا درناهاي كاغذي ژاپني تبديل مي‌كند.

در شركت گوگل، او از يك اتاق كار مشترك با چارلز چان 25 ساله و همچنين هابل، سگ راهنمايش، استفاده مي‌كند.

آقاي چان كه البته چشمانش مشكلي ندارند، يك نرم‌افزار رايگان خواندن صفحه نمايش را براي فايرفاكس نوشته است. اين دو همكار با كمك يكديگر، 2 شرت‌كات تازه به كي‌بورد اضافه كرده‌اند كه به نابينايان و كم‌بينايان كمك مي‌كند به سرعت در ميان نتايج جستجوي گوگل مسيريابي كنند. آنها هم‌چنين ابزارهايي تدوين كرده‌اند كه كاربري‌هاي سطح بالاي تحت وب را مانند اي‌ميل و وبلاگ با نرم‌افزار خواندن صفحه نمايش سازگار مي‌كند.

اما امروز بيش‌تر تلاش‌هايشان روي نمايش‌گرهاي لمسي گوشي همراه متمركز شده است. آقاي رامان مي‌گويد: «چيزي كه بيش از همه توجه مرا به خود جلب كرده، اين است كه همه چيز به سمت دنياي همراه مي‌رود، چراكه يك تغيير دهنده واقعي زندگي است.»

گوشي‌هاي همراه لمسي براي نابينايان
رامان براي نمايش پيشرفت كارشان، گوشي همراه لمسي مدل G1 خود را كه به نرم‌افزار اندرويد گوگل مجهز است، از جيبش در‌آورد. او و آقاي چان به تازگي نرم‌افزاري روي آن نصب كرده‌اند كه تا حد زيادي مانند يك خواننده صفحه نمايش رايانه كار مي‌كند. آنها روي روشي كار مي‌كنند كه به افراد نابينا يا هر كسي كه به نمايش‌گر نمي‌نگرد، اجازه مي‌دهد متن اعداد يا دستورات را وارد كنند.

اين طرح، مكمل سيستم‌هاي تشخيص صدا خواهد بود كه هميشه قابل اطمينان نيستند و به خصوص در محيط‌‌هاي پر سروصدا به‌خوبي كار نمي‌كنند.

از آن‌جا كه او نمي‌تواند به طور دقيق يك دكمه را روي نمايش‌گر لمسي فشار دهد، آقاي رامان شماره‌گير جديدي ابداع كرده كه بر اساس موقعيت‌هاي متناسب كار مي‌كند. اولين جايي را كه او فشار دهد، به‌عنوان محل دكمه 5 كه مركز يك شماره‌گير معمولي است، در نظر مي‌گيرد. براي گرفتن شماره‌هاي ديگر، او انگشتانش را در جهت متناظر حركت مي‌دهد؛ مثلا براي 1 ، يك واحد به بالا و يك واحد به چپ مي‌رود. اگر اشتباهي مرتكب شود، او مي‌تواند آن رقم را به سادگي و با تكان‌دادن گوشي پاك كند، چراكه اين گوشي به تكان حساس است.

رامان و چان روش‌هاي ديگري را نيز آزمايش مي‌كنند. البته هيچ‌يك از اين روش‌ها تاكنون عرضه نشده‌اند، ولي آقاي رامان كه هم‌اكنون از گوشيG1 به عنوان گوشي همراه اصلي‌اش استفاده مي‌برد، اميدوار است كه به زودي آنها را رايگان در دسترس همگان قرار دهد. امروزه نرم‌افزارهاي كمي براي خواندن صفحه نمايش گوشي‌هاي همراه وجود دارند كه قيمتي به اندازه خود گوشي‌هاي همراه دارند.

به گفته آقاي رامان، فناوري‌اي كه واقعا مي‌تواند زندگي را عوض كند، گوشي همراهي است كه مي‌تواند علايم را از طريق دوربينش بخواند؛ ولي هنوز چند سالي تا آن زمان مانده است. هم‌اينك بعضي دستگاه‌ها مي‌توانند بدين روش، مطالب متني را بخوانند؛ ولي چون كاربران نابينا نمي‌دانند علايم در كجا قرار دارند، نمي‌توانند دوربين را روي آن بگذارند يا به طور مناسب از آن فيلم‌برداري كنند. اما وقتي تراشه‌ها به اندازه كافي قدرتمند شوند، مي‌توانند جاي يك علامت را تشخيص دهند و متن آن ‌را بخوانند.

رامان مي‌گويد: «اين چيزها اتفاق خواهند افتاد و حتي افراد بينا نيز از آن استفاده خواهند كرد. اگر شما فناوري‌اي در اختيار داشته باشيد كه بتواند علايم راهنمايي خياباني را كه در آن رانندگي مي‌كنيد، بخواند؛ براي همه سودمند خواهد بود. مثلا اگر در كشوري بيگانه رانندگي مي‌كرديد، چنين سيستمي خواهد توانست علايم را ترجمه كند.»

نو‌آوري‌هاي آقاي رامان مدت‌هاست راه خود را به ميليون‌ها رايانه شخصي باز كرده است. در دهه نود، وقتي در ادوب مشغول به كار بود، او كمك كرد تا فرمت پي.دي.اف براي نرم‌افزارهاي خواندن صفحه نمايش قابل استفاده شود. چنين توانايي‌اي براي استفاده دولت فدرال از فرمت پي.دي.اف الزامي بود و نهايتا به اين ختم شد كه به عنوان يك فرمت استاندارد براي متون الكترونيكي معرفي شود.
جان وارناك، رييس هيات‌موسس ادوب در اين باره مي‌گويد: «اين موضوع هم براي ما به ‌عنوان يك موسسه تجاري و هم براي نابينايان بسيار مهم بود».

آقاي رامان مي‌پندارد هنگامي بيشترين تاثير را روي ديگر مهندسان مي‌گذارد كه آنها را به قابل استفاده كردن محصولاتشان براي نابينايان ترغيب كند و از آن مهم‌تر، وقتي است كه بتواند آنها را متقاعد كند كه مسايل جالبي در اين زمينه وجود دارند كه نياز به راه‌حل دارند. او مي‌گويد: «اگر بتوانم 10 مهندس ديگر را براي كار درباره قابل استفاده كردن محصولات براي نابينايان جذب كنم، پيروزي بزرگي براي من خواهد بود.»

مترجم: مجيد جويا - نيويورك تايمز - 4 ژانويه

Print چاپ مطلب
شنبه 21 دي 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبر آنلاين]

[مشاهده در: www.khabaronline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 180]