حماسه حسيني از ديدگاه استاد شهيد مطهري/قسمت 6

واضح آرشیو وب فارسی:ايرنا: حماسه حسيني از ديدگاه استاد شهيد مطهري/قسمت 6
كتاب " حماسه حسيني" مجموعه‏اي است مشتمل بر سخنراني‏ها و يادداشت‏هاي استاد مطهري درباره واقعه كربلا كه به مناسبت آغاز ماه محرم به تدريج توسط گروه پژوهش هاي خبري منتشر مي شود.

جلسه اول: دو چهره حادثه كربلا
بسم الله الرحمن الرحيم
الحمدلله رب‏العالمين باري‏الخلائق اجمعين و الصلوه و السلام علي عبد الله‏ ?و رسوله و حبيبه و صفيه ، سيدنا و نبينا و مولانا ابي‏القاسم محمد ?صلي‏الله‏عليه و آله و سلم و علي آله الطيبين الطاهرين المعصومين .
اعوذ بالله من الشيطان الرجيم : « يا قوم ان كان كبر عليكم مقامي و ?تذكيري بايات الله فعلي الله توكلت فاجمعوا امركم و شركائكم ثم لايكن‏ ?امركم عليكم غمه ثم اقضوا الي و لا تنظرون .
موضوع بحث ، حماسه‏حسيني است . اول بايد كلمه حماسه را كه در زبان‏ ?فارسي زياد استعمال مي‏شود ، براي شما توضيح بدهم .
كلمه حماسه به معني شدت و صلابت است ، و گاه به معني شجاعت و حميت‏ ?استعمال مي‏شود . علماي شعر شناس ، منظومه‏هاي شعري را از نظر محتوي يعني‏
از نظر نوع معني و هدف شعر به اقسامي ?تقسيم مي‏كنند : بعضي از منظومه‏ها را منظومه‏هاي غنائي ، بعضي را منظومه‏هاي‏ ?حماسي و بعضي را منظومه‏هاي وعظي و اندرزي ، بعضي را منظومه‏هاي رثايي و ?بعضي ديگر را منظومه‏هاي مدحي مي‏گويند ، ديوان و غزليات حافظ ، غزليات‏ ?سعدي و ديوان شمس تبريزي ، منظومه‏هاي‏غنايي است ، يعني اگر چه هدف در ?اينها عرفان است ، ولي لااقل از نظر تشبيب ، زبان عاشقانه است ، سخن از ?حسن و بي‏اعتنائي محبوب است ، سخن از درد فراق و درازي شب‏فراق و كوتاهي‏ ?ايام‏وصال است .
فكر بلبل همه آن است كه گل شد يارش
گل در انديشه ، كه چون عشوه كند ?در كارش
دلربائي همه آن نيست كه عاشق بكشند
خواجه آن است كه باشد غم‏ ?خدمتكارش
?اين يك شعر غنائي است ، گر چه در آخر به يك معني عرفاني بسيار لطيف‏ ?و عالي مي‏رسد و حافظ هميشه اين‏طور است . در آخر همين شعر مي‏گويد : ?
صوفي سرخوش از اين دست كه كج كرده كلاه
بدو جام دگر آشفته شود ?دستارش
?اشعارغنائي زياد است. شعر رثايي يا مرثيه كه براي بزرگان دين و ساير بزرگان دنيا و كساني كه‏ ?منشأ خير و بركتي بوده‏اند ، گفته شده است ، نوع ديگر شعر است .?
برامكه كه منقرض شدند ، شعرايي كه از دستگاه آنها استفاده مي‏كردند ?قصايدي در رثاي آنها گفتند . خود همين حافظ ، فرزندجوانش كه مي‏ميرد با ?همان زبان مخصوص خودش مرثيه مي‏گويد :
?بلبلي خون‏جگر خورد و گلي حاصل كرد
بادغيرت به صدش حال پريشان دل‏ ?كرد .
طوطي‏اي را به هواي شكري دل خوش بود
ناگهش سيل‏فنا نقش امل باطل كرد
آه و فرياد كه از چشم حسود مه و مهر
در لحد ماه كمان ابروي من منزل كرد
اشعار رثايي زياد است . مدح و ستايش هم كه الي‏ماشاءالله ، خصوصا تملق‏ ?و چاپلوسي !
اشعار حماسي اشعار ديگري است ، كه معمولا فقط آهنگ خاصي را مي‏پذيرد . ?شعرحماسي ، شعري است كه از آن بوئي از غيرت و شجاعت و مردانگي مي‏آيد ، ?شعري است كه روح را تحريك مي‏كند و به هيجان مي‏آورد ، مثلا :
تن مرده و گريه دوستان
به از زنده و طعنه دشمنان
مرا عار آيد از اين زندگي
كه سالار باشم كنم بندگي
اين تقسيم بندي اختصاص به شعر ندارد ، نثر هم همين‏طور است ، نثرهاي‏ ?حماسي داريم ، نثرهاي غنائي داريم ، نثرهاي رثايي داريم ، انواع نثرها ?داريم .
در جنگ صفين در اولين برخوردي كه ميان سپاه علي عليه‏السلام?و سپاه معاويه مي‏شود ، علي ( ع ) روي حساب‏خودش حاضر نيست كه شروع‏?
كننده جنگ?باشد و تمام كوشش اين است كه تا حد ممكن مشكلات و اختلافات‏?
را حل بكند ، بلكه?بتواند معاويه و يارانش را به اصطلاح روبراه بكند ،?
ولي يك وقت متوجه مي‏شود كه?آنها پيشدستي كرده‏اند و شريعه ، يعني جائي‏?
كه مي‏شود از فرات آب برداشت را?گرفته‏اند . علي عليه‏السلام سعي مي‏كند با?
مذاكره مسئله را حل كند ، و پيغام?مي‏دهد كه هنوز بناي جنگ نيست و?
مي‏خواهيم مذاكره كنيم بلكه مسئله با مذاكره حل?بشود . ولي طرف مقابل‏?
قبول نكرد ، بنابراين يا اصحابش بايد از تشنگي از پا در?بيايند و يا?
بايد جنگيد. جنگي كه دشمن شروع كرده است???
در " نهج البلاغه???است كه علي عليه‏السلام در مقابل جمعيت ، ناراحت‏?
و عصباني از اينكار مي‏ايستد?و يك خطبه چندسطري مي‏خواند ، مي‏فرمايد???
«?قد استطعموكم القتال » اينها?گرسنه جنگند و از شما غذا مي‏خواهند?
اما از دم شمشير ، « فاقروا علي مذلة ، و?تأخير محلة ، او رووا السيوف‏?
من الدماء ترووا من الماء لشكريانم???نمي‏گويم برويد بجنگيد ،?
برويد يكي از اين دو راه را انتخاب كنيد : يا تن به?ذلت بدهيد كه آب‏?
را ببرند و شما نگاه كنيد ، يا اينكه اين تيغها را از خون اين?ناكسان‏?
سيراب كنيد تا خودتان سيراب شويد???
?فالموت في حياتكم مقهورين ، و?الحياش في موتكم قاهرين ?
زندگي اين است كه بميريد ولي فائق باشيد و مردن?اين است كه زنده‏???باشيد ، ولي توسري‏خور . علي عليه‏السلام با اين سخنان آنچنان هيجان ايجاد??كرد?كه در كمتر از دو ساعت ، دشمن را بكلي از كنار شريعه فرات دور??كردند كه ديگر?دشمن از تشنگي له‏له مي‏زد . ولي علي عليه‏السلام به سپاهيان‏?
خود گفت شما هر?روز اجازه بدهيد كه بيايند و آب بردارند . لشكريان‏??گفتند آنها به ما آب ندادند?، پس ما هم به آنها آب نمي‏دهيم ، ولي علي‏?(ع ) فرمود : خير ، اين يك كار غير?انساني است ، آب يك چيزي است كه‏?
هر جانداري حق دارد از آن استفاده بكند ، به?آنها آب بدهيد???
پس معلوم شد سخن مي‏تواند سخن حماسي باشد و سخن حماسي يعني?سخني كه در?
آن بوئي از غيرت و شجاعت و مردانگي باشد ، بوئي از ايستادگي و?مقاومت‏??باشد . اگر شعر يا نثري داراي اين خصوصيات باشد ، آن را حماسي مي‏گويند???
سرگذشتها و حادثه‏ها و تاريخچه‏ها هم اقسامي دارند . حادثه‏هايي داريم‏??غنائي ، حادثه‏هائي داريم اندرزي ، حادثه‏هايي داريم رثايي و حادثه‏هائي‏?
داريم حماسي . يك سرگذشت تمامش فقط غناست ، بوي غنا مي‏دهد ، عشق است‏?،
?مجلات را شايد كم و بيش مي‏خوانيد ، در اينها چه حكايت واقعي ، چه‏??افسانه ، چه?مخلوطي از واقعيت و افسانه ، همه‏اش داستان غنائي است???
حالا اين همه داستان?غنائي به گوش اين ملت برود چي از آب در مي‏آيد ، من‏?
نمي‏دانم ????داستانهاي رثايي و?به اصطلاح تراژديها هم زياد است . صفحات حوادث روزنامه‏ها را اگر بخوانيد اغلب از اين‏جور قضايا مي‏بينيد . داستانهاي اندرزي هم داستانهائي‏ هستند كه در آنها پندواندرز است . " داستان راستان " همه‏اش‏ ?داستانهاي اندرزي است . حتي شخصيتها هم اقسامي دارند ، بعضي از شخصيتها ?، شخصيت حماسي هستند و روحشان حماسه است . بعضي روحشان غنائي است ، ?بعضي روحشان اساسا رثايي است ، آه و ناله است ، بعضي شكل روحشان شكل‏ ?پندواندرز و موعظه است .
حالا كه به طور اجمالي معني حماسه را فهميديم ، مي‏توانيم در اطراف‏ ?حماسه حسيني بحث بكنيم .
آيا حسين‏بن‏علي ( عليهماالسلام ) حادثه حماسي دارد يا ندارد ؟ آيا شخصيت‏ ?حسين‏بن‏علي ( عليهماالسلام ) يك شخصيت حماسي هست يا نيست ؟ ما بايد ?شخصيت حسين‏بن‏علي ( عليهماالسلام ) را كه براي ما يك شخصيت انساني است‏ ?بشناسيم . اين مرد كه ما هر سال به نام او وقتها صرف مي‏كنيم ، پولها خرج‏ ?مي‏كنيم، روزها تعطيل مي‏كنيم ، بايد خصوصياتش براي ما شناخته شود و از ?جمله خصوصيات او همين است كه آيا حسين عليه‏السلام يك شخصيت حماسي هست‏ ?يا نه ؟ آيا ما بايد با وجود حسين ( ع ) و سرگذشت او يك احساس حماسي‏ ?داشته باشيم ، يا يك احساس تراژدي ، مصيبت ، رثا و نفله ‏شدن؟ ?در اينجا لازم است مختصري توضيح بدهم :
شخصيتهاي حماسي كه اغلب در منظومه‏هاي حماسي از آنها ياد شده است ، ?جنبه نژادي و قومي دارند و اين اعم است از شخصيتهاي افسانه‏اي مثل رستم و ?اسفنديار و يا شخصيتهاي واقعي مثل جلال الدين خوارزمشاه در تاريخ ايران . ?غالبا قهرمانان يك قوم اعم از واقعي و افسانه‏اي ، از آن نظر كه انتساب‏ ?به آن قوم دارند ، احساسات آن مردم را تحريك مي‏كنند . اصولا قهرمان‏ ?دوستي و قهرمان پرستي جزء سرشت بشر است . مخصوصا وقتي كه قهرمان ، ?تعلقي هم به انسان داشته باشد كه انسان بخواهد به او افتخار كند . اين‏ ?قهرمان هاي كشتي كه موفقيتي به دست مي‏آورند ، براستي مردم براي آنها ?ابراز احساسات مي‏كنند ، يا قهرماني كه هالتر بلند كرده و ركورد را شكسته‏ ?و مثلا سه كيلو بيشتر از ركورد جهاني بالا برده است ، چقدر تاج ‏گل نثارش‏
مي‏كنند? ، و يا براي كسي كه كشتي گرفته و با يك فن ، حريف خود را ضربه‏ ?فني كرده است ، براستي ابراز احساسات مي‏كنند .
اينها به خاطر اين است كه قهرمان‏دوستي و قهرمان‏پرستي در سرشت بشر ?است و ضمنا او از قهرمان ملت و قوم خودش تجليل مي‏كند نه از قهرمان‏ ?ديگري . در كشتيهاي بين‏المللي افراد هر ملت چه آنهائي كه آنجا حاضرند و ?چه آنهائي كه از راديوها گوش مي‏كنند، احساساتشان متوجه هموطنان خودشان‏ ?است كه افتخاري براي وطن و قوم خودشان كسب كنند. ما وقتي داستان رستم و ?اسفنديار و افراسياب و اين‏طور چيزها را مي‏خوانيم، چون مي‏گويند افراسياب‏ ?از ماوراءالنهر و از يك ملت ديگري بوده و رستم از ملت ايران بوده است‏ ?، قهرا دلمان مي‏خواهد كه هميشه تفوق مال رستم باشد ، و افسانه‏ساز هم‏ ?داستانها و افسانه‏ها را چنان ساخته است كه با ذائقه ما جور در بيايد ، ?يعني هميشه آن طرف مغلوب و محكوم و اين طرف غالب و قاهر باشد . اين‏ ?حماسه ها ، حماسه‏هاي قومي است ، يعني اختصاص به يك قوم و نژاد معين و ?يك آب‏وخاك معين دارد.
اما مطلب در مورد حسين عليه‏السلام غير از اين است. حسين ( ع ) يك‏ ?شخصيت حماسي است اما نه آنطور كه جلال‏الدين خوارزمشاه يك شخصيت حماسي‏ ?است و نه آنطور كه رستم افسانه‏اي يك شخصيت حماسي است. حسين ( ع ) ?يك شخصيت حماسي است، اما حماسه انسانيت، حماسه بشريت، نه حماسه‏ ?قوميت. سخن حسين(ع) ، عمل حسين ( ع ) ، حادثه حسين ( ع ) ، روح حسين‏ ?( ع ) ، همه چيز حسين ( ع ) هيجان است ، تحريك است ، درس است ، ?القاء نيروست ، اما چه‏جور القاء نيروئي ؟ چه‏جور درسي ؟ آيا از آن جهت‏ ?كه مثلا به يك قوم بخصوص منتسب است ؟! يا از آن جهت كه شرقي است ؟ ?يا از آن جهت كه مثلا عرب است و غير عرب نيست ؟! يا به قول بعضي از ?ايرانيها از آن جهت كه مثلا زنش ايراني است ؟!
اساسا در وجود حسين ( ع ) يك چنين حماسه‏هائي نمي‏تواند وجود داشته باشد و علت شناخته نشدن حسين ( ع ) هم همين است. چون حماسه او بالاتر و ?ما فوق اينگونه حماسه‏هاست ، كمتر افراد مي‏توانند او را بشناسند . حالا ?ببينيم كه واقعا چطور است؟ شما?در جهان يك شخصيت حماسي مانند شخصيت حسين‏ بن‏علي ( عليهماالسلام ) از نظر ?شدت حماسي بودن و از نظر علو و ارتفاع حماسه يعني جنبه‏هاي انساني نه‏ ?جنبه قومي‏ وملي پيدا نخواهيد كرد. حسين ( ع ) سرود انسانيت است ، نشيد ?انسانيت است و به همين دليل نظير ندارد ، و به جرأت عرض مي‏كنم كه نظير ندارد . شما در دنيا حماسه‏اي مانند حماسه حسين بن‏علي ( عليهماالسلام‏ ?) پيدا نخواهيد كرد، چه از نظر قدرت و قوت حماسه و چه از نظر علو و ?ارتفاع و انساني بودن آن . و متاسفانه ما مردم اين حماسه را نشناخته‏ايم .
حادثه عاشورا و تاريخچه كربلا دو صفحه دارد، يك صفحه سفيد و نوراني و ?يك صفحه تاريك ، سياه و ظلماني كه هر دو صفحه‏اش يا بي ‏نظير است و يا ?كم نظير. اما صفحه سياه و تاريكش از آن نظر سياه و تاريك است كه در ?آن فقط جنايت بي‏نظير و يا كم نظير مي‏بينيم . ?
يك وقت حساب كردم و ظاهرا در حدود بيست‏ و يك نوع پستي و لئامت در ?اين جنايت ديدم و خيال هم نمي‏كنم در دنيا چنين جنايتي پيدا بشود كه تا ?اين اندازه تنوع داشته باشد . البته در تاريخچه جنگهاي صليبي ، جنايتهاي‏ ?اروپائيها خيلي عجيب است و اينكه جرأت نمي‏كنم كه بگويم حادثه كربلا از ?نظر زيادي جنايت نظير ندارد ، چون توجه من يكي به جنگهاي صليبي و ?جنايتهايي است كه مسيحيان در آن مرتكب شدند و يكي هم به جنايتهايي است‏ ?كه همين اروپائيها در اندلس‏اسلامي مرتكب شدند كه آنهم عجيب است . ?تاريخ‏اندلس مرحوم‏آيتي را كه دانشگاه چاپ كرده است بخوانيد ، كتابي‏ است بسيار??تحقيقي و آموزنده .
در اين كتاب نوشته است : اروپائيها به صد هزار زن ‏ومرد و بچه اجازه‏ ?دادند كه هر جا مي‏خواهند بروند ، بعد كه اينها راه افتادند ، پشيمان شدند ?و شايد هم از اول حقه زدند كه اجازه حركت دادند . به هر حال تمام اين‏ ?صدهزار نفر را كشتند و سر بريدند . شرقي هرگز از نظر جنايت به غربي‏ ?نمي‏رسد . شما اگر در تمام تاريخ مشرق‏زمين بگرديد ، دو جنايت را حتي در ?دستگاه اموي پيدا نمي‏كنيد ، يكي آتش زدن زنده‏زنده ، و ديگري قتل عام‏ ??كردن زنان، ولي در تاريخ مغرب‏ زمين اين دو نوع جنايت فراوان ديده مي‏شود?. زن كشتن در تاريخ مغرب‏زمين يك امر شايعي است . هنوز هم باور نكنيد ?كه اينها روح انساني داشته باشند . آنچه در ويتنام صورت مي‏گيرد ادامه‏
روحيه جنگهاي صليبي و جنگهاي اندلس آنها است. اين كار كه چند صدهزار ?نفر را زنده زنده در كوره آتش بگذارند ولو اين افراد جاني هم باشند ، ?كار مشرق‏زميني نيست و از عهده مشرق زميني چنين جنايتي برنمي‏آيد. اين‏ ?كار فقط از عهده مغرب زميني قرن بيستم برمي‏آيد.
اين جنايت كه در صحراي سينا دهها هزار سرباز را آب و نان ندهند تا از ?گرسنگي بميرند براي اينكه اگر اسير بگيرند بايد به آنها نان بدهند ، فقط ?مال غربي است . شرقي اين جور جنايت نمي‏كند . يهودي فلسطيني صد درجه‏ ?شريفتر از يهودي غربي است . اگر مردم فلسطين يهوديهاي ملي اهل همان‏ ?فلسطين بودند كه اين جنايتها واقع نمي‏شد. اين جنايتها همه مال يهودي‏ ?غربي است . به هر حال من جرات??نمي‏كنم بگويم جنايتي مثل جنايت كربلا در دنيا وجود نداشته است ، ولي‏ ?مي‏توانم بگويم در مشرق زمين وجود نداشته است .
از اين نظر حادثه كربلا يك جنايت و يك تراژدي است ، يك مصيبت است‏ ?، يك رثاء است . اين صفحه را كه نگاه مي‏كنيم ، در آن ، كشتن بيگناه‏ ?مي‏بينيم ، كشتن جوان مي‏بينيم ، كشتن شيرخوار مي‏بينيم ، اسب بر بدن مرده‏ ?تاختن مي‏بينيم ، آب ندادن به يك انسان مي‏بينيم ، زن و بچه را شلاق زدن‏ مي‏بينيم ، اسير را بر شتر بي جهاز سوار كردن مي‏بينيم . از اين نظر ?قهرمان‏حادثه كيست ؟ واضح است وقتي كه حادثه را از جنبه جنايي نگاه كنيم‏ ?، آن كه مي‏خورد قهرمان نيست ، آن بيچاره مظلوم است . قهرمان حادثه در ?اين نگاه يزيد بن‏معاويه است ، عبيدالله ‏بن‏زياد است ، عمرسعد است، شمربن ‏ذي‏الجوشن است، خولي است و يك عده ديگر. لذا وقتي كه صفحه سياه???شمر نيست . در آنجا ، قهرمان حسين ( ع ) است . در آن صفحه ، ديگر ?جنايت نيست ، تراژدي نيست ، بلكه حماسه است ، افتخار و نورانيت است‏?، تجلي حقيقت و انسانيت است ، تجلي حق‏پرستي است . آن صفحه را كه نگاه‏ ?كنيم ، مي‏گوئيم بشريت حق دارد به خودش ببالد . اما وقتي صفحه سياهش را ?مطالعه مي‏كنيم مي‏بينيم كه بشريت سر افكنده است و خودش را مصداق آن آيه‏ ?مي‏بيند كه مي‏فرمايد : « قالوا اتجعل فيها من يفسد فيها و يسفك الدماء و نحن نسبح بحمدك و نقدس لك» مسلما جبرئيل ‏امين در مقابل اعلام خدا ?كه فرمود : « اني جاعل في الارض خليفة » سؤالي نمي‏كند ، بلكه آن‏ ?دسته از فرشتگان كه فقط صفحه سياه بشريت را مي‏ديدند و صفحه ديگر آن را ?نمي‏ديدند ، از خدا اين سؤال را مي‏كردند كه آيا مي‏خواهي كساني را در زمين‏ ?قرار دهي كه فساد كنند و خونها بريزند ؟ و خدا در جواب آنها فرمود :?« اني اعلم ما لا تعلمون » من مي‏دانم چيزي را كه شما نمي‏دانيد. ?آن صفحه، صفحه‏اي است كه ملك اعتراض مي‏كند، بشر سرافكنده است و ?اين صفحه، صفحه‏اي است كه بشريت به آن افتخار مي‏كند . چرا بايد حادثه‏ ?كربلا را هميشه از نظر صفحه سياهش مطالعه كنيم؟ و چرا بايد هميشه‏ ?جنايت هاي كربلا گفته شود ؟ چرا هميشه بايد حسين ‏بن ?علي ( ع ) از آن جنبه اي كه مورد جنايت جانيان است مورد مطالعه ما قرار?
بگيرد؟?چرا شعارهائي كه به نام حسين‏ بن‏علي (عليهم االسلام) مي‏دهيم و?
مي‏نويسيم، از?صفحه تاريك عاشورا گرفته شود؟ چرا ما صفحه نوراني اين‏?
داستان را كمتر مطالعه?مي‏كنيم، در حالي كه جنبه حماسي اين داستان صد?
برابر بر جنبه جنائي آن مي‏چربد??و نورانيت اين حادثه بر تاريكي آن خيلي‏?
مي‏چربد پس بايد اعتراف كنيم كه يكي?از جاني هاي بر حسين بن علي (عليهما?
السلام) ما هستيم كه از اين تاريخچه فقط?يك صفحه‏اش را مي‏خوانيم، و?
صفحه ديگرش را نمي‏خوانيم. جانيهاي بر امام‏حسين? (ع) آنهائي هستند كه‏?
اين تاريخچه را از نظر هدف منحرف كرده و مي‏كنند???
حسين ( ع ) را يك روز كشتند و سر او را از بدن جدا كردند ، اما حسين??
(ع)?كه فقط اين تن نيست، حسين (ع) كه مثل من و شما نيست ، حسين (ع)‏?
يك مكتب?است و بعد از مرگش زنده‏تر مي‏شود . دستگاه بني‏اميه خيال كرد?
كه حسين ( ع ) را?كشت و تمام شد ، ولي بعد فهميد كه مرده حسين ( ع ) از?
زنده حسين ( ع ) مزاحمتر?است، تربت حسين ( ع ) كعبه صاحبدلان است???
زينب هم به يزيد همين را گفت. گفت?اشتباه كردي، «كد كيدك واسع‏?
سعيك ، ناصب جهدك فوالله لا تمحواذ كرنا ، و لا?تميت وحينا» ، هر نقشه‏اي كه داري بكار ببر ولي مطمئن باش تو نمي‏تواني?برادر مرا بكشي و?
بميراني ، برادر من زندگيش طور ديگر است ، او نمرد، بلكه?زنده‏تر شد???
در آن وقت مرثيه گوها مثل مرثيه گوهاي حالا نبودند. "كميت???مرثيه‏گو?
بود ، " دعبل خزائي " مرثيه گو بود. همان دعبل ‏خزائي كه گفت?پنجاه ‏سال‏?
است كه من دار خودم را بدوش كشيده‏ام. او طوري مرثيه مي‏گفت كه?تخت‏?
خلفاي??خود متوكل يك سرمغنيه? (سر مغنيه يعني يك خانم خواننده رقاصه كه ساير رقاصه ها را تهيه مي كند و رييس آنهاست.) دارد ، يك وقتي با او كار داشت و سراغ‏ ?او را گرفت ، گفتند نيست . گفت كجاست ؟ گفتند به مسافرت رفته است .
بعد از مدتي كه آمد ، متوكل از او سؤال كرد كجا رفته بودي ؟ جواب داد ?براي زيارت به مكه رفته بودم ، متوكل گفت الان كه وقت زيارت مكه نيست‏ ?، نه ماه ذي‏الحجه است كه وقت حج باشد ، و نه ماه رجب است كه وقت‏ ?عمره باشد ، و اصرار كرد كه بايد بگوئي كجا رفته بودي ، بالاخره معلوم شد ?اين زن به زيارت حسين‏بن‏علي ( عليهماالسلام ) رفته بود كه متوكل آتش‏ ?گرفت ، فهميد نام حسين ( ع ) را نمي‏شود فراموشاند .?
من نمي‏دانم كدام جاني يا جانيهائي ، جنايت را به شكل ديگري بر حسين بن‏??علي?(عليهماالسلام) وارد كردند، و آن اينكه هدف حسين‏بن علي?(عليهماالسلام ) را?مورد تحريف قرار دادند و همان چرندي را كه مسيحيها در?
مورد مسيح گفتند درباره?حسين ( ع ) گفتند كه حسين ( ع ) كشته شد براي‏?
آنكه بارگناه امت را به دوش?بگيرد، براي اينكه ما گناه بكنيم و?
خيالمان راحت باشد ، حسين ( ع ) كشته شد?براي اينكه گنهكار تا آن زمان‏?
كم بود ، بيشتر بشود . لذا بعد از اين انحراف?چاره‏اي نبود جز اينكه ما?
فقط صفحه سياه و تاريك اين حادثه را بخوانيم ، فقط?رثاء و مرثيه ببينيم‏?،
من نمي‏گويم آن صفحه تاريك را نبايد ديد بلكه بايد آن?را ديد و خواند ،?
اما اين مرثيه هميشه بايد مخلوط با حماسه باشد . اينكه?گفته‏اند رثاء?
حسين‏بن‏علي (عليهما السلام) بايد هميشه زنده بماند، حقيقتي?است و از?
خود پيغمبر ( ص ) گرفته‏اند و ائمه‏اطهار ( عليهم السلام ) نيز به آن?توصيه‏?
كرده‏اند. اين رثاء و مصيبت نبايد فراموش بشود. اين ذكري، اين‏?
يادآوري نبايد فراموش بشود و بايد اشك مردم را هميشه بگيريد، اما در?
رثاي?يك قهرمان. پس اول بايد قهرمان بودنش براي شما مشخص بشود و بعد?
در رثاي قهرمان?بگرييد، و گرنه رثاي يك آدم نفله شده بيچاره بي‏دست و?
پاي مظلوم كه ديگر گريه?ندارد، و گريه ملتي براي او معني ندارد. در?
رثاي قهرمان بگرييد براي اينكه?احساسات قهرماني پيدا بكنيد، براي اينكه‏?
پرتوي از روح قهرمان در روح شما پيدا?شود و شما هم تا اندازه‏اي نسبت به‏?
حق و حقيقت غيرت پيدا كنيد ، شما هم?عدالتخواه بشويد ، شما هم با ظلم و?
ظالم نبرد بكنيد ، شما هم آزاديخواه باشيد ،?براي آزادي احترام قائل‏?
باشيد ، شما هم سرتان بشود كه عزت نفس ?يعني چه ؟ شرف و انسانيت يعني چه ؟ كرامت يعني چه ؟ اگر صفحه نوراني‏ ?تاريخ حسيني را ما خوانديم ، آن وقت از جنبه رثائيش مي‏توانيم استفاده‏ ?بكنيم و گرنه بيهوده است. خيال مي‏كنيم حسين‏بن‏علي
(عليهماالسلام) در آن‏ ?دنيا منتظر است كه مردم برايش دلسوزي كنند يا العياذبالله حضرت زهرا ?عليهاالسلام بعد از هزار و سيصد سال ، آنهم در جوار رحمت الهي ، منتظر ?است كه چهار تا آدم فكسني براي او گريه بكنند تا تسلي خاطر پيدا كنند !
چند سال پيش در كتابي ديدم كه نويسنده مقايسه‏اي ميان حسين‏بن‏علي ( ?عليهماالسلام ) و عيسي مسيح كرده بود ، نوشته بود كه عمل مسيحيها بر عمل‏ ?مسلمين ( شيعيان ) ترجيح دارد ، زيرا آنها روز شهادت عيسي‏مسيح را جشن‏ ?مي‏گيرند و شادماني مي‏كنند، ولي اينها در روز شهادت حسين‏ بن‏علي ( عليهماالسلام ) مرثيه‏خواني و گريه مي‏كنند. عمل آنها بر عمل اينها ترجيح‏ ?دارد ، زيرا آنها شهادت را براي عيسي‏مسيح موفقيت مي‏دانند نه شكست ، و چون موفقيت مي‏دانند شادماني مي‏كنند . اما مسلمين شهادت را شكست‏ مي‏دانند و چون شكست مي‏دانند گريه مي‏كنند . خوشا به حال ملتي كه شهادت‏ را موفقيت بشمارد و جشن بگيرد و بدا به حال ملتي كه شهادت را شكست‏
بداند و به خاطر آن مرثيه خواني بكند .
جواب اين است كه اولا دنياي مسيحي كه اين شهادت را جشن مي‏گيرد ، روي‏ همان اعتقاد خرافي است كه مي‏گويد عيسي كشته شد تا بارگناه ما بريزد ، و چون به خيال خودش سبكبال شده و استخوانش سبك شده آن را جشن مي‏گيرد ، در حقيقت او جشن سبكي استخوان ناگهاني‏اي كه بر من خورد ، يك ذره مورد كراهت من نيست ، من افتخار ?مي‏كنم و آرزوي چنين روزي را داشتم ، به خدا قسم مثل من مثل آن عاشقي است‏ كه به معشوق خود رسيده باشد . به قول شاعر :
ديدار يار غائب ، داني چه ذوق دارد
ابري كه در بيابان بر تشنه‏اي‏ ببارد
مثل من در حال اين ضربت خوردن مثل همان مردمي است كه در شبهاي تاريك‏ ?دنبال آب مي‏گردند و ناگهان به آب مي‏رسند .
دوش وقت سحر از غصه نجاتم دادند
اندر آن ظلمت شب ، آب حياتم‏ دادند
اين از نظر شخصي و فردي ، اما اسلام يك طرف ديگر هم دارد ، قضايا را ?هميشه از جنبه شخصي مطالعه نمي‏كند ، از جنبه اجتماعي هم مطالعه مي‏كند .
حادثه عاشورا از جنبه اجتماعي و نسبت به كساني كه مرتكب آن شدند ، مظهر?يك انحطاط در جامعه اسلامي بود ، لذا دائما بايد يادآوري بشود كه ديگر ?چنين كاري را مرتكب نشوند . اين همان " آخي " است كه يك ملت مي‏گويد ?: ما مسلمانها چنين كاري كرديم ؟ ! لعنت به كساني كه چنين كاري كردند ، پس ديگر چنين كاري نكنيم . ثانيا اين موضوع براي صيقل دادن احساسات‏ ?اسلامي و انساني است ، اما بشرط اينكه ما اين را درست درك بكنيم .
امروز روزي نيست كه آدم سرش را زير آب بكند . ما بايد در اوضاع مذهبي‏ ?خودمان رفرم ايجاد كنيم . البته نه در مذهب بلكه در كار خودمان ، اشتباهات ما كه به مذهب مربوط نيست.
يکشنبه 15 دي 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 487]