آنها بزرگسالان كوچك نيستند

واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: آنها بزرگسالان كوچك نيستند

كودكان، از لحاظ جسمي كوچك‌تر از بزرگسالان هستند، از لحاظ هيجاني نابالغ و از لحاظ اجتماعي و شناختي، هنوز در مراحل اوليه رشد قرار دارند. سال‌هاي رشد اوليه، در سازگاري بعدي اهميت دارند و وجود مشكلات در خلال اين سال‌ها، زمينه‌ ناسازگاري در سال‌هاي بعدي را فراهم مي‌كند.

مشكلات رواني در كودكي، حتي اگر موقت و گذرا باشد، احتمال دارد كه پيامدهاي جدي در برداشته باشد؛ زيرا ممكن است كه يادگيري و رشد كودك را مختل كند. از جمله اين قبيل مشكلات، استرس پس از سانحه است كه به دنبال وقوع يك رويداد آسيب‌زاي شديد (زلزله، تصادف و...) بروز مي‌كند.

استرس پس از سانحه، سندرمي است كه پس از مشاهده، درگير شدن، تجربه مستقيم يا شنيدن يك عامل استرس‌زا و آسيب‌زاي شديد روي مي‌‌دهد، كه مي‌تواند منجر به مرگ واقعي يا تهديد به مرگ و يا وقوع يك سانحه جدي باشد.

كودكان نسبت به اين تجربه‌ها احساس ترس و درماندگي مي‌كنند ولي اغلب با رفتارهاي آشفته و حاكي از بيقراري واكنش نشان مي‌دهند و مدام تلاش مي‌كنند از يادآوري رويداد و سانحه اجتناب كنند.

كودكان اين حوادث را به اشكال مختلف تجربه مي‌كنند. ممكن است كودكي مستقيما در معرض حادثه‌اي همچون سوء‌‌استفاده جنسي، تصادف، سوانح طبيعي و... قرار گرفته باشد يا درباره وقوع اين حوادث از ديگران شنيده باشد.

به طور كلي افرادي كه چنين رويدادهايي را تجربه مي‌كنند حتي در مورد كودكان، بيشتر از اين كه ما بتوانيم تجربه آنها را تصور كنيم و احساسات آنها را درك كنيم كه در آن لحظه چه احساسي داشته‌اند، از آن واقعه رنج مي‌برند.

همين امر وجه تمايز استرس پس از سانحه با ساير حوادث زندگي است. بنابراين تلاش در جهت درك وضعيت فردي كه استرس پس از سانحه را تجربه كرده، كار چندان ساده‌اي نيست. واكنش‌ به اين حوادث به هر شكلي كه اتفاق افتاده باشد متفاوت است.

الگوي آسيب‌پذيري به استرس از كنش متقابل فعال بين آمادگي‌هاي ارثي و ديگر عوامل بيولوژيكي متفاوت در واكنش به استرس‌هاي روزمره متولد مي‌شود.اما تاثير اين وقايع روي كودكان به فاكتورهاي مختلفي از جمله نوع حادثه، شدت، محيطي كه حادثه در آن اتفاق افتاده، تداوم و تسلسل وقايع، سني كه كودك در معرض چنين حادثه‌اي قرار گرفته و احتمالا بي‌دفاع بوده است، رويدادهاي آسيب‌زاي قبلي، طي كردن دوران پس از حادثه، نحوه دلبستگي كودك به مادر يا مراقبان اوليه بستگي دارد.

كودكاني كه در محيط خانواده خود در معرض خشونت و ضرب و جرح قرار دارند، حتي خشونت‌هايي كه منجر به مرگ يكي از اعضاي خانواده مي‌شود؛ بيشتر مستعد آشكار كردن نشانه‌هاي استرس پس از سانحه هستند.

همچنين در كودكاني كه در محيط زندگي شاهد طلاق والدين يا جدايي همراه با مشاجرات طولاني آنها ‌باشند، يا توجه به شرايط زندگي قبل و پس از طلاق، احتمال بروز اين نشانه‌ها افزايش مي‌يابد.

طبق نظر متخصصان اكثر كودكان پيش‌دبستاني، براي سازگاري مجدد بعد از طلاق، به يك دوره 2 تا سه ساله نياز دارند، آنها ممكن است پرخاشگري و افسردگي، نافرماني و مشكلات ارتباطي با همسالان ظاهر سازند.

به‌طور كلي كودكان زير 11 سال در برابر نشانگان استرس پس از سانحه، آسيب‌پذيري بيشتري نشان مي‌دهند.

در اين ميان خردسالان ممكن است علايمي از قبيل تاخير در رشد زبان و ناتواني يادگيري و گفتاري بيشتري بروز مي‌دهند.

نشانه استرس پس از سانحه ممكن است خود به خود پس از مدتي كاهش يابد، اما مجدداً ماه‌ها يا سال‌ها بعد از وقوع سانحه آشكار شود. در اين مدت عوامل مختلفي از قبيل سابقه خانوادگي، تجربيات دوران كودكي، ويژگي‌هاي شخصيتي و ناراحتي‌هاي رواني پيشين مي‌تواند در بروز و تشديد نشانگان مؤثر باشد.

* علائم استرس پس از سانحه در كودكان

1) ناآرامي و بي‌قراري، رفتارهاي پرخاشگرانه، احساس‌ بيزاري از ديگران.

2) گوشه‌گيري و مشكلات در روابط بين فردي، به سختي انس گرفتن با ديگران (به ويژه وقتي كودك مورد سوء استفاده جنسي يا جسمي قرار گرفته باشد)

3) احساس گناه و شرمزدگي، بي‌احساسي و فقر هيجاني كه از طريق جمع كردن خود و انقباض عضلات صورت مي‌گيرد

4) واپس‌روي‌هاي رشدي (بازگشت به رفتارهاي اوليه كودكان، شب‌ادراري مكيدن شست و...)

5) رفتارهاي تهييجي و برانگيختگي بيش از حد (حالت گوش به زنگ بودن كه به محض مواجه شدن با محرك تنش‌زا شوكه مي‌شود.)

6) اختلال خواب، كابوس و خواب‌هاي ترسناك (روياهاي هولناك بدون محتواي مشخص)

7) اجتناب از افكار و احساسات و حتي اماكني كه وقايع ناخوشايند را براي كودكان ياد‌آوري مي‌كند

8) تكرار خاطره‌هاي آسيب‌زا از قبيل مزاحمت ،ايجاد ترس و... در ذهن كودكان

9) تمايل به بازي‌هاي تكراري پيرامون حادثه‌اي كه تجربه كردند

10) دشواري‌هاي يادگيري، مشكلات در تمركز و تكاليف درسي

* درمان و توصيه‌ها

فرآيند درمان كودكان مبتلا به PTSD يا استرس پس از سانحه تلفيقي از دو رويكرد شناختي رفتاري شامل: آموزش نحوه مواجه مؤثر با ترس‌ها و اجتناب از اماكن يا افرادي كه وقايع را يادآوري مي‌كند، است. همچنين استفاده از تكنيك آرام بخش و پذيرش احساسات كودكان در كاهش نشانگان استرس پس از سانحه مؤثر است.

والدين چنين كودكاني بايد پس از مشاهده علايم فوق كه بيش از يك ماه تداوم مي‌يابد و منجر به اختلال در عملكرد كلي كودكان (تحصيلي، رفتاري و...) مي‌شود، نسبت به درمان آن اقدام كنند.

ترجمه و گردآوري:امين ميرموسوي - كارشناس‌ارشد مشاوره و راهنمايي - تبيان

شنبه 14 دي 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: اطلاعات]

[مشاهده در: www.ettelaat.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 135]