زندگينامه: خواجه نصيرالدين طوسي (581- 653)

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: زندگينامه: خواجه نصيرالدين طوسي (581- 653)
حكمت‌و فلسفه- همشهري آنلاين:
محمد بن حسن جهرودي طوسي مشهور به خواجه نصيرالدين طوسي در تاريخ 15 جمادي الاول سال 598 هجري قمري در طوس به دنيا آمد

او به تحصيل دانش علاقه زيادي داشت و از دوران جواني در علوم رياضي و نجوم و حكمت سرآمد شد و از دانشمندان معروف زمان خود گرديد.

طوسي يكي از سرشناس‌ترين و با نفوذترين چهره‌هاي تاريخ اسلام است. علوم ديني و علوم عملي را زير نظر پدرش و منطق و حكمت را نزد خالويش، بابا افضل ايوبي كاشاني آموخت. تحصيلاتش را در نيشابور به اتمام رساند و در آنجا به عنوان دانشمندي برجسته شهرت يافت.

علامه حلّي كه يكي از شاگردان خواجه نصيرالدين طوسي است درباره وي مي‌گويد: خواجه نصيرالدين طوسي افضل عصر ما بود و از علوم عقليه و نقليه مصنفات بسيار داشت. او اشرف كساني است كه ما آنها را درك كرده‌ايم.

وي در سال 611 در مقابل پيشروي مغولان به يكي از قلعه‌هاي ناصرالدين محتشم فرمانرواي اسماعيلي پناه برد. اين كار به وي امكان داد كه برخي از آثار مهم اخلاقي، منطقي، فلسفي و رياضي خود از جمله مشهورترين كتابش «اخلاق ناصري» را به رشته تحرير درآورد.

وقتي كه هولاكو به فرمانروايي اسماعيليان در سال 635 پايان داد طوسي را در خدمت خود نگاه داشت و به او اجازه داد كه رصدخانه بزرگي در مراغه احداث كند كه شروع آن از سال 638 بود.

قسمت اعظم 150 رساله و نامه‌هاي طوسي به زبان عربي نوشته شده است. وسعت معلومات و نفوذ او با ابن‌سينا قابل قياس است جز آنكه ابن سينا پزشك بهتري بود و طوسي رياضيدان برتر.

معروفترين آثار نجومي وي زيج ايلخاني است كه در سال 650 نوشته شده و همچنين تذكره في علم الهيئه. در نجوم تذكره في علم الهيه وي كاملترين نقد بر نجوم بطلميوسي در قرون وسطي و معرف تنها الگوي رياضي جديد حركات سيارات است كه در نجوم قرون وسطي نوشته شده است.

در سال 672 هجري قمري نصيرالدين طوسي با جمعي از شاگردان خود به بغداد رفت كه بقاياي كتاب‌هاي تاراج رفته را جمع‌آوري و به مراغه بازگرداند اما اجل مهلتش نداد و در تاريخ 18 ذيحجه سال 672 هجري قمري در كاظمين نزديك بغداد دار فاني را وداع گفت.

نصيرالدين طوسي ستاره درخشاني بود كه در افق تاريك مغول درخشيد و در هر شهري كه پاگذارد آنجا را به نور حكمت و دانش و اخلاق روشن ساخت و در آن دوره تاريك وجود چنين دانشمندي مايه اعجاب و اعجاز بود.

برخي از تأليفات خواجه نصيرالدين طوسي:

* تحريراقليدس
* الرسالة الشافية عن الشك في الخطوط المتوازية
* تحرير مجسطي
* كشف القناع عن اسرار شكل القطاع
* تحرير كتاب مانالاوس في الاشكال الكروية
* تحريراكثرثاوذوسيوس
* تحرير كتاب مأخوذات ارشميدس
* تحريركتاب المناظراقليدس
* تحرير كتاب المساكن ثاوذوسيوس
* تحرير كتاب الكرة المتركة اطولوقس
* تحرير كتاب في الايام و الليالي ثاوذوسيوس
* تحرير كتاب ظاهرات الفلك اقليدس
* تحرير كتاب في الطلوع و الغروب اطولوقس
* تحرير كتاب ابسقلاوس في المطالع
* تحرير كتاب المفروضات ارشميدس
* كتاب ارسطرخس في جرمي النيرين و بعديهما
* تحرير كتاب معرفة مساحة الاشكال السيطة و الكروية
* تحرير كره و اسطوانه ارشميدس
* تحرير كتاب امعطيات
* ترجمه ثمرة الفلك
* كتاب انعكاسات الشعاعات
* تذكره نصيريه در هيأت
* ترجمه صور الكواكب
* رساله در شعاع
* رساله معينيه در هيأت وذيل آن
* زيج ايلخاني
* بيست باب درمعرفت اسطر لاب
* زبدة الهيئة در هيأت و استكشاف احوال افلاك و اجرام
* سي فصل در هيأت و معرفت تقويم
* رساله در حساب و جبر و مقابله
* زبدة الادراك في هيأت الافلاك
* مدخل في علم النجوم
* كتاب صد باب در معرفت اسطرلاب
* استخراج قبلة تبريز
* اخلاق ناصري
* اوصاف الاشراف
* تنسوق نامه ايلخاني در معدن شناسي
* جواهرالفرائض در فقه
* آداب المتعلمين درتربيت
* معيار الاشعار در عروض
* اساس الاقتباس
* تجريد المنطق
* تعديل المعيار في نقد تنزيل الافكار
* رساله معقولات يا قاطيغورياس
* حل مشكلات اشارات، در فلسفه
* رساله اثبات جوهر مفارق يا رساله نفس الامر يا اثبات العقل
* رسالة في العلم و العالم و المعلوم
* رساله بقاء النفس بعد فناء الجسد
* رساله در كيفيت صدور موجودات
* رساله در نفي و اثبات
* رساله العلل و المعلولات
* تجريد العقايد در كلام
* فصول نصيريه
* تلخيص المحصل
* مصارع المصارع
* رساله در جبر و اختيار
* رساله اثبات واجب
* رساله در امامت
چهارشنبه 4 دي 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 250]