آشنایی با غرر الحکم و درر الکلم

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: «غررالحكم و درر.الكلم» مجموعه.اي است از كلمات قصار و حكمتهاي گهربار حضرت علي «ع»، كه شامل حدود 12000 هزار سخن كوتاه است. اين اثر، از مجموعه.هاي بسيار ارزشمند و كارآمد فرهنگ تشيّع است. عالمان بسياري بدان توجه كرده.اند و محقّقان و محدثاني نقل و روايت آن را از مؤلف و جامع آن اجازه گرفته.اند. مرحوم علّامه سيد محمد باقر خوانساري، «صاحب روضات»، در ضمن شرح حال مؤلف مي.نويسد:
«امّا كتاب غررالحكم بر اساس حروف الفباء ترتيب يافته است. مؤلف بر آن بوده است كه كلمات منسوب به اميرالمؤمنين علي «ع» را كه گواه صدور آنها ]بلحاظ علّو مضمون، فصاحت بيان و بلاغت كلام و ژرفائي محتوي آنها[ همراهشان هست فراهم آورد. كتاب آمدي اثري است سترگ، ولي با اين همه اينها بجز «صد كلمه جاحظ» و هزار روايتي است كه ابن ابي الحديد در پايان شرح خود آورده است».
مؤلف بزرگوار آن نيز در مقدمه خود نوشته.اند:
«آنچه مرا به فراهم آوردن اين كتاب بر انگيخت، افتخاري است كه ابو عثمان جاحظ در جمع.آوري «صد كلمه» بدان دست يافت؛ ولي موجب بسي شگفتي است كه اين مرد با اين كه علّامه روزگار خود بوده و در دانش و بينش يگانه عصر خويش به شمار مي.آمد و به سرچشمه.هاي كلمات و گفتارهاي امام «ع» نزديکتر بوده است ، چسان عظمت و والائي ديگر کلمات امام «ع» بر وي پوشيده مانده و از آن همه سخنان بيشمار به اندكي بسنده كرده است. من با اين كه خود را شايسته اين ميدان نمي.دانم، از گفتار آن حضرت اندكي از بسيار را جمع كردم و آنها را بر اساس حروف الفباء مرتب ساختم و اساتيد كلمات را براي اختصار افكندم و آخر كلمات را بخاطر تمايل ذوقها به سجع، مسجّع قرار دادم و آن را «غررالحكم و درر الكلم» ناميدم.»
بدينسان، تمام كلمات مندرج در «غررالحكم» بدون سند است؛ امّا با اين همه بزرگان و محدثان به آن اعتماد كرده و آن را در تدوين مجامع حديثي از منابع و مصادر خويش برگزيده.اند.
«غررالحكم»، چنانكه ياد كرديم مورد توجه عالمان و محققان بوده است؛ از اين روي برخي از عالمان به آن شرح نوشته و برخي آن را ترجمه كرده.اند. فقيد پژوهش و تحقيق، مرحوم محدث ارموي، ضمن تصحيح دقيق شرح مرحوم آية الله جمال.الدين محمد خوانساري و نگارش مقدمه.اي مفصّل و سودمند و نشر آن در 6 جلد، در يك جلد مستقلّ مجموعه روايتهاي آن را بر اساس موضوعات طبقه.بندي کرده و براساس حروف الفبا ترتيب داده؛ از باب «ابل» آغاز كرده و به باب «يوم» پايان داده است. برخي از عناوين گسترده، مثل: «الله»، «ذكر» و .. را به عناوين ريزتر تجزيه كرده است. اما آنچه اينك در پي معرفي آن هستيم تلاشي است ديگر در موضوع...بندي، معجم نگاري و ترجم? مجدّد «غررالحكم»، تا دامنه بهره رساني آن بگسترد و اين جويبار زلال علوي تشنگان معارف دلنواز آن امام بزرگوار را سودمندتر افتد.
1.تصنيف الغرر
آنچه اينك و با عنوان ياد شده مراحل پاياني تحقيق و پژوهش را مي.گذارند و بزودي انتشار خواهد يافت، رده.بندي دقيق و گسترد? مجموعه روايات «غررالحكم» است. در اين موضوع.بندي، روايات ابتدا به شش عنوان كلّي تقسيم شده.اند: عقائد، اخلاق، سياست، اقتصاد، عبادت و مسائل اجتماعي، آنگاه هر كدام از اين عناوين كلي در ابواب و فصول متعدّدي تفصيل يافته.اند؛ بدينسان دامن? بهره.رساني كتاب، گسترش يافته است و جستجوگران معارف علوي، به سهولت مي.توانند مقصود خود را در دهها موضوع از موضوعات فرهنگ اسلامي در آن بيابند.
در عنوان.بندي كلّي موضوعات، جنبه.هاي غالبي آنها در نظر گرفته شده است؛ مثلاً: «احسان» در زير عنوان «اخلاق اقتصادي» آمده است، كه به نظر محققان با اين عنوان هماهنگ.تر است تا عناوين «اجتماعي و اخلاقي». متن روايات، بر اساس چاپ مرحوم محدث ارموي تنظيم شده و براي اطمينان بيشتر با نسخه چاپ نجف نيز مقابله شده است. تمام روايات، به شرح مرحوم آقا جمال خوانساري ارجاع داده شده است، تا خواننده از شرح وي نيز بهره.گيرد. هيچ روايتي تقطيع نشده است تا جستجو.گران را منبع مستقلّ و كارآمد باشد.
2.معجم الفاظ الغرر
محققان، پس از سامان دادن كار تنويع و تصنيف «غررالحكم»، به تهيّه و تنظيم واژه.اي آن همت گماشته.اند. اين معجم، بسان معجم واژه.اي، جامع و شامل تمام الفاظ روايتها خواهد بود و بر اساس موادّ الفاظ شكل خواهد گرفت. كار فيش.برداري «معجم» نيز روي به فرجام است و اميد است پس از چاپ نشر معجم موضوعي، با فاصله كوتاهي آنهم نشر يابد.
3.ترجمه غررالحكم
سوّمين تلاش محققان، پيرامون «غررالحكم»، ترجمه گويا و استوار آن است. غرر الحكم تا.كنون نيز ترجمه.هائي داشته است. ترجمه مرحوم آقا جمال خوانساري، با نثر كهني كه دارد، اينك از دشواري و نارسائي ادبي برخوردار است و ترجمه با ترجمه.هاي ديگر آن نيز متأسفانه نا.استوار و مغلوط است. در اين ترجمه سعي شده است، ضمن دقت در ترجمه كلمه به كلمه روايات، نثر آن نيز از شيوائي و استواري امروزين بر.خوردار باشد. اميد است با انتشار تصنيف، معجم و ترجمه «غرر الحكم» اين كتاب گرانقدر بيش از پيش مورد استفاده قرار گيرد و جستجو گران معارف دريا.وار علوي را سودمند افتد.
پي نوشت ها:
. پايان ص 168.
. پايان ص 169.
. پايان ص 170.
3
. «مستدرك الوسائل»، ج3/491.
. «روضات الجنّات»،ج/.
. «غررالحكم»، /مقدمه .
. «شرح غررالحكم»، ج1، مقدم? مرحوم محدث ارموي/5.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 103]