واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: نگاهی به سینمای ایران در سال گذشته (2)یادی از درگذشتگان ... علی شیرازیسینمای ایران در سال گذشته متأسفانه چندین هنرمند خد را از دست داد. (آهنگساز) بابک بیات، (فیلمساز) رسولملاقلیپور، (بازیگر) احمد قدکچیان، (بازیگر) عبدالعلی همایون، (بازیگر) نرسی گُرکیا، (کارگردان) امیر شروان، (فیلمبردار) پرویز ملکزاده، (کارگردان) حمید رخشانی، (تدوینگر) ایرج گل افشان، (بازیگر) جعفر بزرگی، (بازیگر) یوسف یوسف پشندی، (بازیگر) جواد تقدسی، (بازیگر) ایرج رستمی، (بازیگر) حسین کسبیان، (فیلمساز) سیروس کاشانینژاد و تعدادی دیگر. فقدان هنرمندان همواره تأثیری عمیق بر افراد جامعه میگذارد و به نوعی حادثه تلقی میشود. ضمن احترام به تمامی این عزیزان از دست رفته. مروری بر احوال نامهای شاخص این فهرست میاندازیم.***
بابک بیات، آهنگساز موسیقی فیلم و ترانه از مشهورترین در گذشتگان سال 1385است. او در دهه پنجاه ساخت موسیقی متن برای فیلمهای ایران را آغاز کرد و در دهه بعد با توقف موسیقی پاپ، همه فعالیتاش را در سینما متمرکز کرد. بیات آثار شاخص چون شاید وقتی دیگر و مسافران بهرام بیضایی، طلسم داریوش فرهنگ، کشتی آنجلیکا محمد بزرگ نیا و مرسدس مسعود کیمیایی را در پرونده داشت و چند بار برنده جوایزی از جشنواره فیلم فجر شده بود. او ماههای آخر عمر را به دلیل ناراحتی کبد با رنج و مشقت زیادی پشتسر گذاشت و سرانجام در 5 آذر دیده از جهان فرو بست. در حالی که ملودیهای زیبای او برای موسیقی فیلم و ترانه در خاطرهها باقی مانده است.***
آخرین روزهای سال گذشته با خبری تکان دهنده همراه بود:رسول ملاقلی پور فیلمساز شاخص سینمای جنگ بر اثر سکته قلبی درگذشت. ملاقلی پور فیلمسازی را از سالهای نخست انقلاب و با حضور مستقیم در جبهههای جنگ آموخت.نینوا، بلمی به سوی ساحل، پرواز در شب، افق، مجنون، خسوف، پناهنده، نسل سوخته، کمکم کن، هیوا و مزرعه پدری از آثار او هستند. ملاقلیپور خوشحال از فروش خوب آخرین فیلمش «میم مثل مادر» ، در تدارک ساخت اثری جدید بود که مرگ ناگهانیاش همگان را شوکه کرد. او به صراحت لهجه و رک گویی مشهور بود.***بیتردید یکی از فیلمبرداران موثر و سهیم در مطرح شدن نام سینمای ایران در عرصه جهان زنده یادپرویز ملکزاده بوده است. ملکزاده توانست با بچههای آسمان ساخته مجید مجیدی تا مرحله نامزدی دریافت اسکار بهترین فیلم خارجی سال، پای بگذارد. او تقریباً سه سال آخر زندگی خود را به دور از عرصه سینما طی کرد. زیرا در سال 1382 سرصحنه سریال شیخ بهایی (شهرام اسدی) دچار حادثه شده بود. دونده (امیر نادری) با شو غریبه کوچک (بهرام بیضایی)، رنگ خدا (مجید مجیدی)، نان و شعر (کیومرث پور احمد) ،و بودن یا نبودن (کیانوش عیاری) از آثار معتبر این فیلمبردار قدیمی محسوب میشوند.***حسین کسبیان، بازیگر از میان خیلی نسل طلایی هنرپیشگان تئاتر بود که در اواخر چهل و اوایل دهه پنجاه به سینمای ایران پا گذاشتند. این افراد که به راحتی تن به بازی در هر فیلمی نمیدادند؛ نامشان نوعی تضمین و اعتبار برای فیلمهای آن روزگار به شمار میرفت. ضمن این که هم زمان در تئاتر و تلویزیون نیز برای خود شأنی ممتاز دست و پا کرده بودند. شازده احتجاب ساخته بهمن فرمانآرا و سریال تلویزیون سمک عیار اثر باربد طاهری و محمد رضا اصلانی دو کار شاخص کسبیان دردهه پنجاه بودند. او پس از انقلاب با حاشیه امن هنری- اقتصادی که درپی حذف ابتذال برای بازیگران تئاتر در سینما و تلویزیون به وجود آمد به کارش توسعه بخشید. ابتدا با سریال پربیننده افسانه سلطان و شبان (داریوش فرهنگ) در نقش تلخک به شهرت رسید و سپس تا ایفای نقش اول در چند فیلم ارتقاء یافت. پرونده (مهدی صباغ زاده) آن سفر کرده (احمد نیک آذر) چون باد (محمدعلی سجادی) پدربزرگ (مجید قاریزاده) مادر (زنده یاد علی حاتمی) سریال آرایشگاه زیبا (مرضیه برومند) و خانهای روی آب (بهمن فرمانآرا) از فیلمهای مهم او به شمار میروند. او آخرین بار با نمایش «الموت» پیش چشم تماشاگران حاضر شد.***بسیاری از آنونسهای سینمای ایران که هر بار تماشاگران را به تماشای فیلمی تازه دعوت میکردند ساخته زنده یادایرج گل افشان بود. او این مهارت در ساختن آنونس را از حرفه اصلیاش تدوین آموخته بود. گل افشان در طول فعالیت 45 سالهاش در سینما، فیلمهایی مانند پرنده کوچک خوشبختی، کشتی آنجلیکا، خانه خلوت، دیگه چه خبر، بدوک، یک بار برای همیشه و خاکستر سبز را تدوین کرد. او همچنین برای هامون، سارا، برج مینو و همسر جوایزی در زمینه بهترین آنونس دریافت کرد.***عبدالعلی همایون یکی از بازیگران قدیمی سینما، تلویزیون و تئاتر بود که مردم او را با نام یکی از نقشهای مشهورش «سرکار استوار» میشناختند. او به جز بازیگری در روزنامهنگاری و خواندن آواز نیز دستی داشت. به صورتی که همایون را یکی از خوانندگان شاخص سبک بیات تهران یا همان آواز کوچه باغی میدانند. او به همین دلیل گه گاه در فیلمها زیر آواز میزد. از جمله در یکی از دو فیلم آخرش «گل یخ» ساخته کیومرث پوراحمد که در صحنههایی از آن ضمن نواختن تنبک، به خواندن مشغول میشود. همایون در سالهای پس از انقلاب بیش از یک دهه در خارج از کشور به سر میبرد که با بازگشت دیر هنگامش دست اجل مهلت نداد تا در آثار بیشتری ظاهر شود.***احمد قدکچیان یکی از مشهورترین بازیگران نقش دوم سینما و تلویزیون بود. او از بازیگران فعال در تئاترو رادیو بود که با رونق گرفتن سینما تقریباً تا سالهای آخر عمر به پای ثابت فیلمهای ایران تبدیل شد. قدکچیان گاهی نیز به کار دوبله میپرداخت. او از معدود بازیگران قدیمی بود که در سینمای بعد از انقلاب ادامه فعالیت داد . خط قرمز (کیمیایی)، خاک و خون (کامران قدکچیان)، فرار (جمشید حیدری) تشریفات (فخیمزاده )، شیلات (رضا میرلوحی) از آثاری بودند که قدکچیان بیشتر در آنها به نقش ساواکیها و نظامیها ظاهر میشد.بعدها با رواج فیلمها و سریالهای خانوادگی قدکچیان به نقش پدرها و پدربزرگها گرایش پیدا کرد از جمله در فیلم پر فروش شاپور قریب «بگذار زندگی کنم» در سال 1365. خانواده قدکچیان کار سینما را به صورتی میراثی از پدر همچنان ادامه میدهند. زیرا به جز پسرانش کامران، حمید و کاوه که چند دهه است به فیلمسازی و سینماگری مشغولند و نوهاش سیامک نیز در چند فیلم بازی کرده است.***
یادش به خیر، چند سال پیش با سریال «این خانهدور است» ساخته بیژن بیرنگ و مسعود رسام خیلی بازیگران قدیمی و کارکشته سینمای ایران در قالب پیرمردها و پیرزنانی که در یک آسایشگاه سالمندان از آنها نگهداری میشد هر هفته به خانههای مردم سر میزدند و ساعتی میهمان آنان میشدند. در این پیوند جالب بینندگان تلویزیون جدای از داستان سریال خاطرات بازیگران را مرور میکردند که از سالها پیش در دل آنان جای گرفته و اینک دوران کهنسالی را طی میکردند. در این میان وضعیت جعفر بزرگی به کل متفاوت بود.اگر چه مردم نعمتالله گرجی را سالها بود که در فیلمها و سریالها میدیدند و یا اینکه نادره خیرآبادی را با بیش از دهها نقش به خاطر میآوردند؛ امابزرگی از خوانندگان و بازیگران تئاتر بود که در آستانه پیری جلوی دوربین سینما و تلویزیون ظاهر شده بود. او با صدای پیرانه و پرسوز و حسرتش تصنیف جاودانه «مرغ سحر» را در همین سریال اجرا کرد و بار دیگر آن را بر سر زبان پیر و جوان انداخت. در ادامه نیز ضمن بازی در فیلمهای سینمایی به مجریگری در تلویزیون پرداخت و تقریباً تا روزهای آخر عمر با انرژی به فعالیت ادامه داد. سه فیلم از تهمینه میلانی (بچههای طلاق، افسانه آه، دیگه چه خبر؟)، مدرسه پیرمردها (علی سجادی حسینی)، سفر شبانه (خسرو معصومی) و از همه مهمتر درخت گلابی (داریوش مهرجویی) از آثار سینمایی آن زنده یاد هستند.***حمید رخشانی فرزند زنده یاد رضا رخشانی از بازیگران قدیمی تئاتر و سینما بود که پس از انقلاب و در اوج جوانی به فیلمسازی روی آورد. او در نخستین تجربهاش راه دوم (1363) از پروانه معصومی بازیگر شاخص و متفاوت سینمای ایران در دهه پنجاه در کنار ناصر طهماسب چهره شاخص دو بلاژ سود برد. سپس با ساختن «شب بیست و نهم» که در سال 1369 اکران شد؛ یکی از معدود تجربههای سینمای ایران در ژانر وحشت را از سر گذراند. «پرواز را به خاطر بسپار» فیلم بعدی رخشانی را میتوان مطرحترین اثر او نامید. چون در جشنواره یازدهم فیلم فجر کاندیدای دریافت جایزه بهترین فیلمنامه، صحنه آرایی، صدا گذاری و از همه مهمتر برنده سیمرغ بلورین بهترین فیلمبرداری شد. رخشانی اما با ارائه دو فیلم اعاده امنیت (1374) و مونس (1378) نتوانست از این موفقیت نسبی بهره چندانی ببرد و همچنان در کار سینما ناکام ماند. رخشانی پس از چند سال بیکاری در ماههای آخر عمر در تدارک فیلمی جدید بود که دست اجل این فرصت را از او دریغ کرد.***
نمیتوان این مطلب را به پایان برد و از دو بازیگر در گذشته در سال 1385 یادی نکرد. یکی از این دویوسف یوسف پشندی همان پیرمرد دوست داشتنیای که در سریال نقطه چین با نام آقای پشندی در نقش پدر مهران مدیری بازی میکرد. مهمترین ویژگی این بازیگر، شیرینی و جذابیت حضورش- با آن صدای خاص و دلنشین- در مقابل دوربین بود. جالب این که او در سن 76 سالگی بازیگری را شروع کرده بود. بازیگری دیگرنرسی گُرکیا بود که معمولاً در فیلمها و سریالها در نقشهای منفی ظاهر میشد.او با جدیتی مثال زدنی همواره نقش آدم بدها را ایفا میکرد در حالی که به گفته اطرافیانش خود قلبی رئوف و مهربان داشت. از فیلمهای معروف نرسی در سالهای قبل از انقلاب میتوان به کوچه مردها (سعید مطلبی) و در سالهای بعداز انقلاب تیغ و ابریشم (کیمیایی)، تشکیلات (منوچهر مصیّری) و آخرین آنها آتش بس (تهمینه میلانی) اشاره کرد.روح همه این رفتگان شاد.تبیان
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 818]