بله‌برون

واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: بله‌برون

بله برون بخش مهمي از مراسم مقدماتي جشن عروسي سنتي در ايران است.اين مجلس از سوي خانواده دختري كه نخستين‌بار ازدواج مي‌كند، براي گفتگو درباره شرايط مادي ازدواج و تعيين و قطعي كردن تعهدات و پرداختهاي جنسي و نقدي خانواده پسر تشكيل مي‌شود.

بله‌برون زمينه و منشأ اقتصادي دارد و برگزاري آن در تحقق پيمان زناشويي و پيوند دو خانواده داراي نقش و اهميت بنيادي است. توافق درباره مقدار شيربها، مهر و ديگر تعهدات در اين مجلس اعتبار و ارزش شرعي ازدواج را استحكام مي‌بخشد و به مرد اجازه مي‌دهد كه همسر آينده خود را پس از برگزاري تشريفاتي از سوي خويشاوندانش به خانه جديد و نزد خانواده خود ببرد. ‌

بنابر عرف و سنتهاي اجتماعي، مجلس بله‌برون معمولا پس از مراسم خواستگاري و پيش از مراسم عقد و عروسي در روز و ساعتي سعد و خوش‌يُمن، در خانه پدر دختر يا خانه صاحب‌اختيار و بزرگتر او تشكيل مي‌شود. در اين مجلس جمعي از بستگان سالخورده دو خانواده پسر و دختر گرد مي‌آيند و درباره مقدار مهر، شيربها، اسباب سرعقد، پول حمام و رخت و زيورهاي عروس، هزينه مجالس مقدماتي و عقد و عروسي، شمار ميهمانان و جز اينها گفتگو مي‌كنند و قول و قرار مي‌گذارند. در صورت توافق دو خانواده، معمولا اي (نوشته‌اي از فهرست تعهدات) تهيه مي‌كنند و به امضاي ريش‌سفيدان دو طرف مي‌رسانند. ‌

مقدار مهر، شيربها، مخارج عروسي و سنگين و سبك بودن آنها به پايگاه اجتماعي و اقتصادي دو خانواده، به ويژه خانواده دختر و قشر و طايفه‌اي كه به آن تعلق دارد و شايستگي، كارداني، زيبايي و فهم و كمالات دختر بستگي دارد. برخي، پرداخت شيربها و هزينه مجالس عروسي از سوي خانواده داماد به خانواده عروس را جبران خسارت از دست دادن يك عضو توليدكننده خانواده، طايفه و يا ده او دانسته‌اند. معمولا در همين نشست روزي را براي جشن نامزدي (در جاهايي كه مراسم نامزدي را جدا از بله‌برون مي‌گيرند) يا دختر و روز سعد و شگون‌داري را هم براي عقدكنان تعيين مي‌كنند.‌

نام مراسم در حوزه‌هاي فرهنگي گوناگون: اين مراسم را تهرانيها ، يا ، و ، مردم گيل و ديلم به معني صورت گرفتن يا به معني ثبت گرفتن، مردم زيارت، دهي از توابع شهرستان گرگان خراسانيها (شب جواب استاندن يا گرفتن) و (شب كفش پا كردن) به عروس؛ شاهروديها ؛ شيرازيها‌ مردم دوان، دهي در حومه شهرستان كازرون (شرط كنان)؛ قمي‌ها يا ؛ مردم پيرسواران ملاير به معني جاي خوردن و آرميدن؛ مردم ايل ممسني فارس يا بختياري‌ها و بختياريهاي روستاي پاگچ، دهي در شرق مسجد سليمان ؛ لرهاي بالاگريوه لرستان ؛ايلات و عشاير پشتكوه ؛ كردهاي سنندج ، يعني مراسم بوسيدن دست پدر عروس توسط داماد و تعيين مخارج عروسي؛ كردان ايل كلهر در بخش شيان اسلا‌م‌آباد غرب (خواستگاري، در ميان برخي اقوام، مانند كردهاي غرب ايران مراسم بله‌برون يا خرج‌بري در مراسم خواستگاري كه آن را مي‌نامند، صورت مي‌گيرد) و كلهرهاي بخش سومار قصر شيرين (نامزدي، در ميان آنها مراسم خرج‌بري و نامزدي باهم است)؛ مردم ايل لركي پراكنده در خوزستان و (شيربهاي عروس را در مجلس كاغذ گيراني قطعي مي‌كنند و روي كاغذ مي‌نويسند؛ و تركمن‌ها مي‌نامند.

مردم سمنان مراسم خواستگاري و بله‌بري را در يك مجلس ترتيب مي‌دهند و آن را و مي‌نامند.

در برخي از جامعه‌هاي ايلي/ عشيره‌اي و روستايي مراسم بله‌بري يا خرج‌بري در دو نشست مكمل يكديگر برگزار مي‌گردد. در نشست اول چند تن از بزرگان همراه پدر، پسر و ريش‌سفيد يا كدخداي ايل يا ده در خانه دختر گرد مي‌آيند و ميزان خرج مجلس بعدي و چگونگي پرداخت مخارج آن را به صورت نقدي و جنسي تعيين مي‌كنند. در نشست دوم شمار بيشتري از بزرگان قوم و طايفه و خويشاوندان و چند زن سالخورده شركت مي‌كنند و ميزان شيربها و مهر را مي‌برند و قطعي مي‌كنند. هر يك از اين مجالس به نامي خاص خوانده مي‌شود؛ مثلا مردم كهنك، دهي از بخش حومه شهرستان دزفول كه مردم آن تركيبي از بختياري، افشار و دزفولي هستند، مجلس اول را و مجلس دوم را (شيربها بران) يا (شيريني‌شكنان)؛ روستانشينان و چادرنشينان قوچان و مردم ايل بويراحمد يا (كدخدا كشاني) و ؛ و مردم ايل بهمئي و يا مي‌نامند. مراسم شاهروديها نيز در دو نشست ترتيب داده مي‌شود. در مجلس نخست زنان سالخورده و گيس سفيد شركت دارند و درباره ميزان (مهر) و (شيربها) و اسباب عروسي و جز آن گفتگو مي‌كنند. در مجلس دوم دو زن از زنان مجلس پيشين و جمعي از مردان ريش‌سفيد قوم و خويش دو خانواده شركت دارند و توافقات زنان را ميرزاي مجلس سياهه مي‌كند و به مهر و امضاي حاضران مي‌رساند.‌

آداب و رسوم: مراسم بله‌برون را در هر يك از حوزه‌هاي جغرافيايي--- فرهنگي ايران با آداب و رسوم خاص فرهنگي خود برگزار مي‌كنند؛ مثلا در روستاهاي خراسان خانواده پسر يك حلقه (كليك در گويش خراساني به معناي انگشت و انگشتري است)، يك جفت كفش به نام (نشاني)، يك دست لباس با مقداري نقل و نبات، قند، چاي، حنا و چند سكه نقره به خانه دختر مي‌بردند. پس از گفتگو و توافق درباره تعهدات و مخارج، يكي از زنان خانواده پسر سكه‌ها را در كفش مي‌ريخت و كفش را به پاي دختر و انگشتري را به انگشتش مي‌كرد و در همين مجلس دختر را نشان و نامزد پسرشان مي‌كردند. بعد قند و نبات را مي‌شكستند و به نشانه شگون، نيمي از آنها را به خانواده عروس مي‌دادند و نيم ديگر را به خانه‌هاي خود مي‌بردند.‌

در شاهرود خانواده پسر بره سفيدي را با بستن دستمالي سفيد به دور گردنش و گذاشتن حنا روي پيشاني و پاها و نوشتن عبارت با حنا بر پهلوي راستش و آويختن يك گردن‌بند طلا از گردنش براي هديه به عروس مي‌آراستند و در فرداي روز به خانه پدر دختر مي‌بردند. ‌قوچاني‌ها پيش از رفتن به مجلس (در اين مجلس مراسم بله‌بران يا به اصطلاح محلي نيز اجرا مي‌شود). در خانه پدر پسر جمع مي‌شدند و پس از خوردن ناهار كه طبق سنت ديرين نان و ماست است، اسباب و خوراكيهاي مخصوصي را در خوانچه مي‌چيدند و با خود به خانه دختر مي‌بردند و آنها را همراه پول نقد تعيين شده براي شيربها و مخارج ديگر --- كه در دستمالي ابريشمين پيچيده شده بود --- به ريش سفيد خانواده دختر مي‌سپردند. ريش سفيد معمولا يك دهم از مقدار پول دستمال را به خانواده پسر باز مي‌گرداند. در اين هنگام آخوندي دو كله قند خوانچه را بر مي‌داشت و به هم مي‌كوبيد و مي‌شكست و يك تكه قند را به نشانه شگون به داماد مي‌داد. آنگاه كله قندها را مي‌شكستند و حبه مي‌كردند و حبه‌ها را با نخودچي و كشمش مي‌آميختند و پياله پياله به ميمنت و مباركي در ميان ميهمانان پخش مي‌‌كردند. ‌در دهكده زيارت ابتدا مردان به مجلس قندشكني مي‌رفتند و ساعاتي بعد هم مادر پسر و زنان خويشاوند او با خوانچه‌هايي آراسته با رختهاي عروس، دو كله قند و مقداري شيريني به آنها مي‌پيوستند. پس از مراسم مهربري و پرداخت مقداري از مهر به صورت نقد به پدر دختر، ملاي ده كله‌قندها را مي‌شكست و با شيريني دوره مي‌گرداندند.قمي‌ها چند ساعت پيش از حضور در مجلس مقداري گز و شيريني و يك شيشه گلاب به خانه دختر مي‌فرستادند.

پذيرايي از ميهمانان در مجلس بله‌برون در جامعه‌هاي قديم و سنتي با آداب و رسوم خاص صورت مي‌گرفته است. معمولا ميهمانان را با چاي و قليان، و در برخي جاها با چاي، قليان، چپق و سيگار، و در تابستانها با شربت، هندوانه، خيار و كاهو و سكنگبين، و در پاييز و زمستان با ميوه‌هاي فصل از جمله انار پذيرايي مي‌كردند. پس از پايان گفتگوها و توافق دو خانواده بر سر موضوعات و تعهدات مالي، شيريني مي‌گرداندند و همه به ميمنت اين وصلت كام شيرين مي‌كردند. مجلس بله‌برون در برخي جاها، مانند تهران و پيرسواران ملاير با مهماني شام و در برخي جاها، مانند روستاي بختيارنشين پاگچ با صرف ناهار همراه بوده است.

دايره`‌المعارف بزرگ اسلامي

(با حذف مآخذ)‌

چهارشنبه 13 آذر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: اطلاعات]

[مشاهده در: www.ettelaat.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 172]