ارگ كريمخان؛ نماد معمارى زنديه

واضح آرشیو وب فارسی:ابرار: ارگ كريمخان؛ نماد معمارى زنديه
سرويس گردشگرى: ارگ كريمخان يا زندان كريم خان؛ قصر سلطنتى و اندرونى كريم خان زند، حاكم شيراز بوده است كه در سال ۱۱۸۰ ه. ق. به دستور وى ساخته شده است. كريم خان زند براى ساختن قصر خود ماهرترين سنگ تراشان، معماران و هنرمندان آن عصر را به شيراز دعوت كرد و بهترين نوع مصالح را از شهرها و كشورهاى مختلف خريدارى نمود و در اختيار كارگران قرار داد. تا در مدت زمان كوتاهى بناى ارگ ساخته شود. درساختن ارگ، معمارى نظامى و معمارى مسكونى هر دو با هم به كار رفته است، چراكه ارگ؛ خانه پادشاه بوده و بايد از ضريب امنيتى بالايى برخوردار باشد. بنابراين ديواره هاى بيرونى كه همانند ديوارهاى يك قلعه نظامى است، بسيار مرتفع با ارتفاع حدود ۱۵ متر مى باشد. ديوارها به صورت مخروط ناقص بالا رفته و ضخامت آنها در پايين حدود ۳ متر و در بالا به ۸/۲ متر مى رسد. در قسمت بالاى ديوار، جان پناه وجود دارد كه محل استقرار سربازان بوده. تيركش هايى نيز در اين ديوار تعبيه شده كه برخى كوچك هستند و حالت مورب داشته كه محل قرار دادن تفنگ و اسلحه بوده است. سوراخ هاى بزرگترى نيز وجود دارد كه به منظور راندن دشمن بوده است ضلع شرقى ارگ، ديوار بلندى است كه درب ورودى در وسط آن قرار دارد. بر بالاى سردر ورودى، صحنه اى از جنگ رستم و ديو سفيد به وسيله كاشى هاى هفت رنگ لعابدار تصوير شده است. حمام خصوصى پادشاه، راهرو و اتاق نگهبانان نيز در پشت همين ديوار ساخته شده اند. در جلو اين ايوان نيز دو ستون چوبى قرار دارد و حوضى چهارگوش نيز در جلو ايوان خودنمايى مى كند. شالوده و ديوارهاى ارگ از سنگ ساخته شده اند و براى ساختن بقيه بنا از خشت پخته استفاده شده است. تزئينات داخلى، شامل قاب ها، ازاره هايى از سنگ مرمر يزد و تبريز و آيينه هاى بزرگى از روسيه، تركيه عثمانى و اروپاست. نقاشى قسمت هاى بالا و سقف اتاق ها با آب طلا و لاجورد و رنگ هاى گياهى و معدنى، رنگ آميزى شده اند. نقش هاى اطاق ها اغلب گل و گياه و به شكل ترنج و اسليمى است. ارگ از نوع بناهاى سه ايوانه است كه ضلع ورودى آن به بخش خدماتى اختصاص دارد. پس از منقرض شدن حكومت زنديه و روى كار آمدن سلسله قاجاريه، ارگ به دارالحكومه تبديل شد و مكانى براى استقرار يافتن واليان و حاكمان فارس گرديد و تا اوايل سلطنت پهلوى نيز وضع به همين منوال بود. در زمان استاندارى شاهزاده عبدالحسين ميرزا فرمانفرما (متولد ۱۲۳۶و متوفى ۱۳۱۸ ه. ش.) به دستور وى كاشى كارى هاى ارگ ترميم شد.در زمان سلطنت رضاخان پهلوى بين سالهاى ۱۳۲۰-۱۳۰۴ ه. ش. و بعد از آن، ارگ به عنوان زندان بزرگ شهر در اختيار شهربانى قرار گرفت. در طول اين مدت تمام آثار نقاشى و مقرنس كارى اتاق ها را با گچ پوشاندند و اكثر اتاق ها و تالارها به وسيله ديوار به صورت سلول هاى كوچكى در آمد. در سال ۱۳۵۰ ساختمان ارگ در اختيار سازمان ميراث فرهنگى قرار گرفت و كار مرمت و بازسازى آن مورد توجه قرار گرفت. در بازسازى ارگ براى حفظ اصالت بنا دقت فراوانى شده و نقاشى هاى زيباى آن از زير گچ كارى ها بيرون آمده است.اين اثر از مهمترين آثار دوره زنديه و مخصوصا وكيل الرعايا، كريمخان زند، بوده كه از لحاظ نشان دادن سبك معمارى آن دوره نيز حائز اهميت مى باشد.
دوشنبه 11 آذر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ابرار]

[مشاهده در: www.abrarnews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 280]