نگاهی به فیلم باغ قرمز كه نمی.توان به آن ستاره.ای داد

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق:

در جریان ردگیری قاتل دختر بچه مشخص می.شود كه پدر كودك یك جراح زنان است كه چندی پیش زمان زایمان یكی از بیمارانش كه زنی بوده با مشكل زایمان، در مرخصی بوده و.....

باغی بدون ستاره
«دختر بچه.ای گم می.شود و سپس به طرز مشكوكی می.میرد. جسد او را در اتوبان پیدا می.كنند. در جریان ردگیری قاتل دختر بچه مشخص می.شود كه پدر كودك یك جراح زنان است كه چندی پیش زمان زایمان یكی از بیمارانش كه زنی بوده با مشكل زایمان، در مرخصی بوده و زن و كودك هر دو فوت می.كنند و این باعث خشم شوهر زن از دكتر می.شود و نبود او را هنگام زایمان همسرش مسبب مرگ آنها می.داند. از طرف دیگر همسر جوان جراح معتقد است وجود دختر دكتر در زندگی آنها باعث شده دكتر نخواهد فرزند دیگری داشته باشد در حالی كه او دلش فرزندی می.خواهد. از سوی دیگر او كه به نظر می.رسد از زندگی فعلی.اش رضایت ندارد در حال حاضر چند باری است پسر عمه خود را كه پیش.تر خواستگارش بوده می.بیند. دكتر به پلیس درباره همسر بیمار درگذشته چیزی نمی.گوید و خود دست به تعقیب مرد و ربودن و در نهایت كشتن مرد می.زند. پلیس با تعقیب سرنخ.ها اول به همسر دكتر و پسر عمه او مشكوك می.شود اما در نهایت ما متوجه می.شویم بهارك كه به بیماری آسم دچار بوده كاملا تصادفی مرده است. زن و شوهر جوان بی.خانمانی كه از راه دزدی روزگار می.گذرانند در هنگام دزدی ماشین به.طور اتفاقی با بهارك رو به رو می.شوند و بهارك كه به حمله آسمی.دچار می.شود خیلی ناگهانی می.میرد. »

این شكل اولی از روایت طرح فیلمنامه «باغ.قرمز» نوشته پریچهر سهیلی و به كارگردانی امیر سماواتی است كه این روزها به روی پرده سینماهاست. شكلی نزدیك به آنچه نویسنده این سطور گمان می.كند بیشتر به پیرنگ داستانش مرتبط است. شكلی از روایت كه هم طرح را سروسامان می.دهد و هم «چرایی»پیرنگ را مشخص می.كند. در این شكل روایت نه داستان فیلمنامه تغییر كرده است و نه چیزی كم و زیاد شده است. تنها شروع روایت و چینش اتفاقات به گونه.ای دیگر آمده است. در حالی كه اگر بخواهیم طرح فعلی «باغ.قرمز»را روایت كنیم چنین می.شود همسر مردی سر زایمان می.میرد. مرد، دكتر همسرش را كه هنگام زایمان او در مرخصی است دلیل این اتفاق می.داند. دختر خیابان گردی با پسر خیابان گردی ازدواج می.كند و بدون اتفاق ما همراه چگونگی روزگار گذراندن آنها می.شویم تا اینكه كارشان به دزدی ماشین.ها می.رسد. دكتر دختر كوچكی دارد كه بیماری آسم دارد و همسر جوانی هم اختیار كرده كه به نظر می.رسد چندان با هم تفاهم ندارند و از زندگی با هم راضی نیستند. رابطه دختربچه و نامادری.اش خوب است و حتی نامادری آنقدر به او اعتماد می.كند كه او را با خود به دیدارهایش با پسر عمه.اش كه خواستگار سابقش بوده می.برد. در یكی از این ملاقات.ها بهارك گم می.شود و پای پلیس به داستان كشیده می.شود. جنازه بهارك در اتوبان پیدا می.شود. دكتر به همسر زنی كه بیمارش بوده شك می.كند و او را دزدیده و شكنجه می.كند تا بمیرد. پلیس اما سرنخ.ها را دنبال می.كند و پس از مشكوك شدن به همسر دكتر و پسر عمه.اش متوجه می.شود خودرو پسر را دزدیده.اند و با دنبال كردن این مسیر به زن و مرد خیابان گرد می.رسند و متوجه می.شوند آنها هنگام دزدیدن خودرو پسر اتفاقی بهارك را سوار كرده و بهارك در اثر حمله آسم مرده است. »

در شكل فعلی ما با فیلمنامه.ای رو به رو هستیم كه بیشتر ما را دنبال این می.كشاند كه ببینیم بعدش چه می.شود در حالی كه ما وقتی با یك پیرنگ قوی روبه.رو باشیم از «چرایی»هم سوال می.كنیم. در واقع ما در این فیلمنامه با پیرنگ ضعیف و از نوع باز رو به رو هستیم كه نظم طبیعی حوادث آن بر نظم ساختاری و قراردادی داستان كه نویسنده اعمال می.كند غلبه دارد. در حالی كه این یك فیلم پلیسی و جنایی است و وجود چند داستان موازی در آن می.طلبد كه نویسنده پیرنگ بسته را برای آن انتخاب می.كرد تا نظم ساختگی حوادث و ساختار روایت بر نظم طبیعی غلبه كند و به این ترتیب و به فراخور داستان اساسا با یك حادثه فیلمنامه را آغاز كند و خط اصلی ما در تعقیب داستان آدم.ها بر همین محور بچرخد. سامرست موام می.گوید: «پیرنگ به منزله خطی است كه به توجه خواننده سمت می.دهد.»

نكته دیگر در این فیلم این است كه نویسنده در ساختن فیلمنامه.اش براساس یك ساختار پلیسی جنایی یا اجتماعی تعلل می.كند. در اینكه ما می.توانیم در هر اثری حرف.هایی با تحلیل.های اجتماعی هم بزنیم شكی نیست (و گویا این روزها همه فیلمسازان بیشتر از اینكه به سینمایی بودن ساختار اثرشان فكر كنند به این فكر می.كنند كه پیامی.اجتماعی بدهند) اما قواعد ساختار یك فیلم پلیسی را نباید با توجه به سوار كردن حرف.ها و تحلیل.های اجتماعی بر كار معطل نگه داریم. همین می.شود كه در این فیلم ما نه با ضرباهنگ یك فیلم پلیسی روبه.رو هستیم و نه با افت و خیزهای آن(لااقل در دو سوم فیلم) همین می.شود كه مدام در خلاصه فیلم و در گفت.وگوها نویسنده و كارگردان و. . . به این اشاره می.كنند كه فیلم باغ قرمز روابط انسانی میان داوود و مهناز از جنوبی.ترین نقطه شهر و روابط انسانی دكتر و همسرش از شمالی.ترین نقطه شهر را كنكاش می.كند در حالی كه ما با دیدن فیلم بیشترین جذابیتی كه احتمالا داستان فیلمنامه برایمان خواهد داشت این است كه درگیر مرگ تصادفی یك دختربچه می.شویم كه ظاهرا مقصر خاصی ندارد اما به.دنبال آن در اثر قضاوتی عجولانه مرد بی.گناهی كشته می.شود یا حتی در یك نگاه خیلی تحلیلگرایانه می.توانیم بگوییم اگر فیلم در شكل درستی روایت می.شد و ساختارش بنا می.شد ما با فیلمی.رو به رو بودیم كه در اثر مرگ تصادفی یك دختر بچه سری به بلاتكلیفی آدم.های مختلف از قشرها و طبقه.های مختلف می.زدیم. دكتری كه بلافاصله بعد از طلاق یا مرگ همسر سابقش زن جوانی اختیار كرده در حالی كه به نظر می.رسد به طور كلی در ارتباط گرفتن با آدم.ها دچار مشكل است، زن جوانی كه معلوم نیست چرا با یك دكتر پا به سن گذاشته ازدواج كرده است و چرا همچنان خواستگار سابقش را می.بیند. زن خیابان گردی كه كل زندگی او در بلاتكلیفی می.گذرد و حالا در ادامه آن با یك پسر خیابان گرد جوان.تر از خودش ازدواج می.كند و بر این ماجرا می.افزاید و. . . در این میان شخصیت.هایی هم هستند كه به اجبار در یك بلاتكلیفی قرار می.گیرند مثل همسر زنی كه هنگام زایمان فوت می.كند و ما نمی.دانیم او چطور توانسته بر این بلاتكلیفی خود غلبه كند یا نكند و همین می.شود كه شخصیتی مثل او یك ابزار صرف می.شود در دست نویسنده كه گوشه.ای از تعلیق فیلمنامه و احیانا تحلیل خود را توسط آن به فیلمنامه تحمیل كند. فیلم با حضور غیرمنتظره و واكنش.های عصبی او شروع می.شود و با مرگ او تمام می.شود. در واقع او تبدیل به یك شروع كننده و پایان دهنده.ای می.شود كه افت و خیزهای آن گویا برای فیلمنامه نویس چندان اهمیتی ندارد و این در تناقض با باقی شخصیت.پردازی.هاست.

اما این همه آن چیزی نیست كه باعث می.شود هنگام دیدن «باغ قرمز» با وجود آنكه طرح اولیه حاوی جذابیت.های سینمایی و دراماتیك است در نهایت از آن لذت نبریم و حتی نتوانیم جزو آثاری كه ستاره.ای به آن بدهیم قرارش دهیم. فیلم به.شدت از كارگردانی نیز ضربه می.خورد. این اولین تجربه امیر سماواتی در حیطه كارگردانی است اما او پیش.تر تهیه كننده فیلم.های تحسین شده.ای مثل نفس عمیق و كافه ترانزیت بوده و از همین رو این فیلم را در كارنامه او باید روندی رو به عقب دانست. فیلم باغ قرمز نتوانسته ریتم صحنه.ها و روایت.های موازی را متعادل جلو ببرد و برای همین در برخی مواقع به.شدت خسته كننده به.نظر می.رسد. فیلم فاقد ضرباهنگ یك فیلم پلیسی است و نمی.توان به.صرف چند بار كشیدن دستی ماشین.ها در خیابان و یك تصادف به فیلم هیجان وارد كرد. حتی فیلم در بسیاری مواقع در تدوین دچار مشكل جدی می.شود و مشخص است پلان.های كافی برای استفاده در تدوین در اختیار تدوینگر نبوده است و برای همین حتی فیلم در برخی مواقع چند پاره به نظر می.رسد. عدم.خلاقیت در طراحی میزانسن.ها و دكوپاژ را هم باید به آن اضافه كرد.

در عین حال با وجود بازیگران با تجربه.ای چون فرامرز قریبیان،امین تارخ، شقایق فراهانی ما شاهد لحظه نابی در بازیگری این فیلم نیستیم.

فرامرز قریبیان كه پیش.تر شاهد بازی به.شدت جذاب او در فیلمی.مثل آلزایمر بودیم در نقش تكراری یك پلیس جنایی ظاهر می.شود. امین تارخ فرصت كافی ندارد تا درونیات یك شخصیت عصبی را بروز دهد و شقایق فراهانی كه شاید بیشترین فرصت را در فیلم در اختیار دارد و سعی كرده تا از كلیشه.های یك زن خیابان.گرد فرار كند و حتی با توسل به ویژگی فیزیكی (داشتن یك تیك عصبی در صورتش) نوعی كاراكتر به خودش بدهد و حتی با وجود اینكه در خاص.ترین موقعیت فیلمنامه،مرگ ناگهانی دختر بچه، حضور دارد اما عدم وجود دیالوگ.های قدرتمند و همین.طور كارگردانی تاثیرگذار باعث می.شود بیشتر این پتانسیل دیده نشود یا به ثمر ننشیند.

امیر سمواتی کارگردان و تهیه.کننده «باغ. قرمز» در ارتباط با شرایط اکران این فیلم در جایی گفته بود: شرایط در حال حاضر اکران فیلم.ها مانند حمله مغول.ها به ایران است. متاسفانه عده.ای این حوزه را مال خود کردند. با وجود این شرایط دیگر فرقی نمی.کرد «باغ.قرمز» شب نوروز، شش ماه پیش یا الان روی پرده می.رفت.

واقعیت اكران در سینمای ایران ممكن است چنین باشد و اعتراض بسیاری كارگردان.ها در این.باره بجا اما واقعیت موازی كه وجود دارد این است كه فیلم «باغ. قرمز» فیلمی. نیست كه اگر در 30 سالن هم همزمان اكران می.شد بتواند مخاطب را راضی از سالن خارج كند. واقعیت این است كه فیلم نتوانسته ظرفیت.های خود را مدیریت كند تا در نهایت فیلمی.تاثیر گذار و دیدنی خلق كند. گاهی تقصیرها را به تمامی.نباید گردن دیگران انداخت. مهم این است كه ما اول كارمان را درست انجام دهیم.

گردآوری: گروه فرهنگ و هنر سیمرغ

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 196]