«بازنمايي چهره معلوليت در سينماي ايران» درخشنده: ما از سر عشق تاكنون دراين‌باره فيلم ساختيم مجيدي: اميدوارم روزي اين بخش فراموش شده را به بطن جامعه بياوريم

واضح آرشیو وب فارسی:ايسنا: «بازنمايي چهره معلوليت در سينماي ايران» درخشنده: ما از سر عشق تاكنون دراين‌باره فيلم ساختيم مجيدي: اميدوارم روزي اين بخش فراموش شده را به بطن جامعه بياوريم
خبرگزاري دانشجويان ايران - تهران
سرويس: فرهنگ و هنر - سينما

سمينار يك روزه «رسانه براي همه» در بخشي با موضوع «بازنمايي چهره معلوليت در سينماي ايران و جهان» با حضور پوران درخشنده و مجيد مجيدي كارگردانان سينما برگزار شد.

به گزارش خبرنگار سينمايي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، در اين برنامه كه ساعاتي قبل در تالار

«ابن‌خلدون» دانشكده‌ علوم اجتماعي دانشگاه تهران برگزار شد، مجيد مجيدي كارگردان سينما حضور خود دراين سمينار را به جهت ارادتش به جامعه معلولان دانست و گفت: تجربياتم درخصوص جامعه معلولين، بسيار شخصي بود و اين تجربيات ذهن و ديدگاه من نسبت به اين پديده را بسيار متعالي كرد. متاسفانه در جامعه ما معلوليت به گونه‌اي مطرح شده كه جامعه معلولان درحاشيه قرار گرفته‌اند وهمين موضوع منجر شده است معلوليت نقص بزرگ به‌شمار رود.

اين كارگردان ادامه داد: تجربه شخصي من دراين حيطه و درمواجهه با اين افراد به من نشان داد كه اين افراد نه تنها ناتوان نيستند، بلكه براساس فطرت، عدم فعاليت عضوي در آنها موجب شده است كه ساير حس‌هاي آنها به كمك حس غيرفعال بيايند و قابليت حسي ديگر فرد را تقويت كنند.

او با اشاره به فيلم «رنگ خدا» تصريح كرد: تجربه‌اي كه دراين فيلم داشتم، برگرفته از رويكرد و نگاه جامعه بود و درابتدا، نابينايي اين افراد را نوعي نقص مي‌دانستم اما هنگامي كه وارد فضاي آنها شدم متوجه شدم خداوند لطفي مضاعف به اين افراد داشته است، چرا كه به‌طور مثال عارفان ما بايد ساليان سال تلاش كنند تا چشم دل آنها روشن شود، اما دراين افراد اين مساله به شيوه‌اي خودكار ايجاد شده است.

مجيدي از توانمندي‌هاي روشندلان حاضر در فيلم «رنگ خدا» ياد كرد و گفت: من به عينه اين توانمندي را درافراد روشندل احساس كردم و بعد سعي كردم آن را در قالب فيلم براي عموم مردم به تصوير درآورم تا جايي كه هرگاه اين فيلم پخش مي‌شد ديگران از من مي‌پرسيدند كه آيا واقعا اين فرد روشندل بوده است؟

او با بيان اين‌كه بهره‌گيري از افراد معلول در فيلم حتي مي‌تواند نوعي ريسك محسوب شود عنوان كرد: در تجربه فيلم آخرم نيز، يكي از دختران ناشنوا به‌دليل باورهاي نادرست اجتماعي، در پذيرش نقش كمي مشكل داشت، اما پس از مدتي كه اين باور در آن فرد ايجاد شد، او توانست با تسلط و قدرت نقش خود را به خوبي ايفا كند. همين مساله نيز به‌خوبي نشان مي‌دهد كه اين قابليت درجامعه معلولان وجود دارد و تنها كافي است به اين جامعه توجه شود.

او ادامه داد: معلولان بسياري داشته‌ايم كه از نظر توانمندي درحدي فراتر از افراد عادي قرار گرفته‌اند، لذا جا دارد به اين جامعه بيشتر پرداخته شود. بخصوص در شهرستانها اين افراد، به‌دليل محروميت‌ها و كمبود امكانات با مشكلات جدي‌تري مواجه هستند و از بسياري حقوق شهروندي محروم هستند. همين مساله ايجاب مي‌كند كه مطبوعات و رسانه‌هاي ما توجه بيشتري به اين افراد داشته باشند.

كارگردان «آواز گنجشك‌ها» در پايان صحبت‌هايش نيز اظهار كرد: دربسياري از كشورهاي خارجي، توجه ويژه‌اي به اين افراد شده و حتي درطراحي فضاهاي شهري نيز امكاناتي براي اين گروه در نظر گرفته شده، اما متاسفانه درايران به نظر مي‌رسد هنوز معلولان را جزو جامعه خود محسوب نكرده‌ايم و من اميدوارم روزي با كمك اين آثار و با توجه و كمك‌هاي مسوولان، رسانه‌ها و مردم اين بخش فراموش شده جامعه را به بطن جامعه برگردانيم.

او درادامه ، اولين تجربه‌اش در زمينه‌ي معلوليت را به فيلم «رابطه» كه ‌٢٢ سال پيش ساخته شده نسبت داد و با بيان اين‌كه ساخت آن فيلم با تحقيق شروع شده، تحقيق و پژوهش را اولين ركن ساخت فيلم‌هايي دراين زمينه دانست.

درخشنده ادامه داد: در زندگي هرگاه احساس خوبي نداشتم و از دنيا وازده شدم، با رفتن به دنياي اين بچه‌ها، حال‌وهوايم عوض شده است. چرا كه اين كودكان بدون هيچ واسطه‌اي با انسان‌هاي ديگر ارتباط برقرار مي‌كنند و در اين ارتباط هيچ‌گونه چشمداشتي ندارند و با صداقتي فراوان صحبت مي‌كنند.

او هم‌چنين به توانايي‌هاي بالاي جامعه معلولان اشاره كرد و افزود: اين بچه‌ها بسيار توانمند هستند و به همين دليل در فيلم‌هايي كه در رابطه‌ با اين جامعه ساخته‌ام، سعي داشته‌ام كه از حضور خود اين افراد بهره ببرم. چرا كه علي‌رغم تمام سختي‌هاي اين‌كار، معتقدم سينما هنري تاثير‌گذار است.

او در مورد انتخاب علي احمدي‌فر براي فيلم «بچه‌هاي ابدي» توضيحاتي داد و گفت: «علي» را از ميان ‌٢٥ نفر انتخاب كردم و تا هنگام شروع فيلم اين دلهره را داشتم كه تكليف سرمايه اين فيلم با اين انتخاب چه خواهد شد؟ چرا كه به‌هرحال سينما صنعت گراني است. علي‌ علي‌رغم مناسب‌بودن ازنظر فيزيكي يكي براي نقش، در حركت و صحبت‌كردن كمي كُند عمل مي‌كرد، اما مدتي كه براي ساخت فيلم تلاش شد، باور گروه و جامعه‌اي كه علي در او قرار داشت منجر شد، او خود را نشان دهد.

ما مي‌خواستيم به اين نتيجه برسيم كه سينما هنري تاثير‌گذار است و مي‌تواند نقش درماني داشته باشد و زندگي معلول را با تغيير مواجه كند.

كارگردان «پرنده كوچك خوشبختي» ادامه داد: بايد بدانيم كه اگر به جواناني مانند «علي» توجه كنيم، آنها فرصت خواهند داشت كه توانايي‌هاي خود را به نمايش بگذارند و اين توانايي‌ها در بسياري موارد، بيش ازما است. من معتقدم، همان‌طور كه در عنوان اين سمينار (رسانه براي همه) به آن اشاره شد، رسانه و بسياري مسائلي ديگر متعلق به تمامي ماست.

درخشنده هم‌چنين به پيشنهاد يك هنرپيشه تواناي سينما براي بازي در نقش علي اشاره كردو گفت: احساس مي‌كنم اين نوع نقش‌ها تنها فرصتي است كه براي معلولان وجود دارد و من به هر حال اجازه ندارم اين نقش را به فرد ديگري واگذار كنم. بايد از اين افراد تصويري درست كنيم و اين تصوير نيز در گرو داشتن شناخت درست از آنهاست.

اين كارگردان هم‌چنين به شكل‌گيري اين سمينار در محيط دانشگاه‌ها اشاره كرد و افزود: دانشگاه جاي بررسي اين مسائل است و يكي از مهم‌ترين مراكزي كه مي‌تواند به بررسي توانايي‌ها و كمبود‌هاي اين جامعه بپردازد، دانشگاه است، البته در كل اين اتفاق حالت زنجيره‌وار دارد و مهم است كه بخش‌هاي ديگر اجتماع نيز به اين مساله توجه داشته باشند.

او ادامه داد: خانواده محيط، رسانه و ... همه‌وهمه مي‌توانند دست‌به‌دست يكديگر دهند تا براي اين افراد موفقيت‌هايي ايجاد شود، اما اگر اين حركت‌ها مقطعي و موجي باشند خيلي زود به دست فراموشي سپرده خواهند شد.

كارگردان «شمعي در باد» در بخش ديگري از اين همايش نيز در پاسخ به مطالبي كه مبني بر كم‌ توجهي سينما به اين حوزه مطرح شد عنوان كرد: سينما تنها رسانه‌اي بوده كه درباره‌ي شناخت معلولين تلاش كرده و توانسته است در اين زمينه تاثيراتي نيز برجاي بگذارد. عده‌اي مي‌گويند در سينما كمتر اين بچه‌ها موردتوجه قرار گرفته‌اند، اما دقت داشته باشيم كه در كل هم فيلم‌هاي زيادي درباره‌ي نوجوانان ساخته نشده است. بحث ما اين نيست كه معلول را از جامعه جدا كنيم و بگوييم چقدر براي او كار كرده‌ايم، اما همين فيلم‌ها كه ساخته شده هم حاصل عشق و علاقه فيلمسازان بوده و هيچ مركز و نهادي به حمايت از اين افراد نپرداخته است.

درخشنده افزود: هيچ‌گاه هيچ يك از مسوولان براي ساخت فيلمي درباره‌ي معلوليت تماس نگرفتند و هرآنچه دراين زمينه انجام شده است، حاصل عشق و علاقه فيلمسازان به اين حوزه است.

او هم‌چنين به شرايط نامناسب اكران فيلم «بچه‌هاي ابدي» اشاره كرد و افزود: در زمان اكران اين فيلم كه در جشنواره كودك و نوجوان همدان ‌٩٨ درصد آرا را به خود اختصاص داده بود و در جشنواره‌ي فجر هم ‌٧٢ درصد راي آورده بود، تنها دوسالن سينما و دو فرهنگسرا دراختيار داشت و من ضجه مي‌زدم كه چرا نمي‌توانم سالن داشته باشم در حالي‌كه شايد اگر به‌جاي علي از يك سوپراستار استفاده مي‌كردم وضعيت به مراتب بهتر مي‌شد.

درخشنده خاطرنشان كرد: اين‌كه ما اين‌كار را مي‌كنيم به‌دليل شهرت و اعتبار نيست، بلكه تنها از سرعشق است كه فرد به سراغ اين فيلم‌ها مي‌رود و در ساخت اين فيلم‌ها هيچ نهاد و سازماني از فيلمساز حمايت نمي‌كند.

«بچه‌هاي ابدي» مي‌توانست توسط آموزش و پرورش يا دانشگاه‌ها به‌صورت نيم‌بها پخش شود، اما هيچ‌گاه اين اتفاق‌ها صورت نمي‌گيرد و اين فيلم‌ها جدي گرفته نمي‌شوند. من اميدوارم كه از اين به بعد اين فيلم‌ها كه باهدف اطلاع‌رساني و آموزش ساخته مي‌شوند، جدي‌تر گرفته شوند، چرا كه بحث آموزش بسيار مهم است.

او هم‌چنين به نقش مهم رسانه‌ها در مواجهه با اين مساله اشاره كرد و درادامه با تاكيد براهميت نقش آموزش، آن را از مواردي دانست كه بايد مورد توجه جدي و سرمايه‌گذاري قرار بگيرد.

درخشنده در پايان صحبت‌هايش نيز با تاكيد بر نقش موثر سينما در پرداختن به موضوع معلوليت، عنوان كرد: لازم است كه حركتي كه در سينما صورت مي‌گيرد، توسط عرصه‌هاي ديگر نيز دنبال شود و عرصه‌هاي ديگر نيز به حمايت از اين مساله بپردازند. اين موضوع تنها به فيلمسازان بر نمي‌گردد و لازم است همه براي مواجهه با آن دست‌به‌دست يكديگر بدهند.

دكتر مهدي منتظر قائم، استاد دانشگاه هم دراين سمينار گفت: پيشرفت و تعالي جامعه‌ي معلولين بي‌شك مستلزم باور معلولان و جامعه است و دراين زمينه جهاد اكبر را خانواده‌ انجام مي‌دهد.

او هم‌چنين با تاكيد بر لزوم بازنمايي معلوليت در رسانه، رسانه‌ها را ابزاري موثر در تغيير كيفيت زندگي معلولان دانست و ورود به اين عرصه را با تاخير عنوان كرد.

اين استاد دانشگاه با بيان اين‌كه نبايد جامعه معلولان را تنها از نظر كمي مورد توجه قرار داد، افزود: درعلوم ارتباطي به اين نتيجه رسيده‌ايم كه بايد بخش‌هاي ديگر جامعه نيز وارد اين عرصه شوند و محتواي اين موضوع بايد توسط بخش‌هاي مختلف جامعه گرفته شود.

او در بخش پاياني صحبت‌هايش نيز خاطرنشان كرد: ضمن ارج‌نهادن به تلاش‌هاي تمامي فيلمسازاني كه دراين عرصه فعاليت كرده‌اند، بايد بگويم افراد بدون مشاركت معلولان امكان درك جهان و فضاي آنها را نخواهند داشت و لازم است دراين عرصه خود معلولان وارد عرصه شوند.

اما دراين فضاها، معلولان تا چقدر توانسته‌اند به بهره‌برداري و استفاده بپردازند به‌عنوان مثال فيلم آقاي مجيدي كه درباره‌ي نابينايان طراحي شد، چقدر اين امكان را داشت كه مورد توجه‌ اين قشر قرار گيرد.

او ادامه داد: برخورد مناسبتي يكي از پر‌آفت‌ترين مسائل در جامعه فرهنگي محسوب مي‌شود و درتلويزيون هم معلولان تنها در روز مخصوص آنها مورد توجه قرار مي‌گيرد، اين‌كه تلويزيون دراين روز به يك آسايشگاه مي‌روند، زشت‌ترين كار ممكن است اين‌كار مورد توجه قرار‌دادن معلولان به شيوه‌اي توريستي و فرهيخته‌ نما است.

اين استاد دانشگاه هم‌چنين عنوان كرد: اين‌كه چرا ما در جامعه‌ گوينده و مجري معلول نداريم جاي تعجب است. درصورتي كه اگر بخواهيم معلوليت را در جامعه امري عادي كنيم و معلولان را وارد جامعه كنيم، بايد مسير راهيابي اين افراد به جامعه را فراهم كنيم.

منتظر قائم ادامه داد: بايد توجه داشته باشيم كه اين فيلم‌ها براي جامعه ساخته شده و يا براي معلولان. آيا ما هيچ كاري كرده‌ايم كه اين معلولان هم بتوانند از هنر و رسانه‌هاي ما استفاده كنند؟ آيا خدايي نكرده معلوليت را وسيله‌اي براي توليد محتوا براي افراد سالم قرار نداده‌ايم؟ آيا اين آثار بيشتر براي ارضاي خود فيلمساز ساخته نمي‌شود؟ اينها تماما مواردي هستند كه جامعه رسانه‌اي و جامعه هنري ما را مورد تهديد قرار داده‌اند و بايد توجه داشته باشند كه نشان دادن معلوليت امتيازي براي سازندگان آنها نباشد چرا كه خود اين افراد از معلول به عنوان سوژه استفاده كرده‌اند.

او بازنمايي معلول از سركنجكاوي را نيز از ديگر گونه‌هاي ساخت فيلم‌هايي دراين زمينه دانست و آن را نوعي توريسم اجتماعي عنوان كرد.

به گزارش ايسنا، دراين نشست دكتر براتي سده (از مسوولان بهزيستي و مديرجلسه) و علي احمدي‌فر (بازيگر فيلم «بچه‌هاي ابدي» نيز حضور داشتند.

هم‌چنين قرار بود هما روستا طبق اعلام قبلي در اين نشست حضور داشته باشد كه حضور پيدا نكرد.

در بخش ديگري از اين سمينار نيز ‌٢٠ فيلم سينمايي ايراني و خارجي كه به موضوع معلوليت مي‌پرداختند مورد توجه قرار گرفتند.

در اين بخش «اسدي‌ تايي» به ذكر برخي نتايج كه از مقايسه ‌١٠ فيلم ايراني و ‌١٠ فيلم خارجي در اين زمينه تهيه شده بود پرداخت.

او در اين مراسم مسئله فروش را نيز امري مهم دانست و گفت: به طور مشخص كارگردانان فيلم‌هاي مختلف به هنگام ساخت فيلم بايد مسايل اقتصادي و مسئله فروش را نيز در نظر داشته باشند. فيلم‌هايي كه در زمينه معلول و معلوليت ساخته شده ممكن است كه از نظر مادي نتوانند خواسته‌هاي فيلم‌ساز را برآورده كنند و تأثير چنداني در فروش داشته باشند، اما بسياري از اين فيلم‌ها منعكس‌كننده پيام‌هاي فرهنگي بسيار بالايي در جامعه خواهند بود و همين مسئله نشانه‌اي براي مثمر ثمر بودن فعاليت‌ فيلم‌سازان اين‌گونه فيلم‌هاست.

او در ادامه با اشاره به انواع مختلف معلوليت‌ها در اعلام نتايج حاصل شده از مقايسه فيلم‌هاي ايراني و خارجي در اين زمينه گفت: در مقايسه اين فيلم‌ها به اين نتيجه رسيديم كه از نظر مدت‌زمان فيلم‌هاي ايراني نزديك به ‌٥٠ درصد از زمان خود را به موضوع معلوليت اختصاص داده‌اند، اما در فيلم‌هاي خارجي اين ميزان به ‌٦/٦١ درصد مي‌رسد.

او ادامه داد: از نظر قصه نيز فيلم‌هاي خارجي اكثرا به اصل موضوع توجه داشتند، درحالي‌كه در فيلم‌هاي ايراني مسايل حاشيه‌اي نيز تا حدي مورد توجه قرار مي‌گرفتند، همچنين در به تصويركشيدن معلوليت در سينماي ايران ‌٣٥ درصد فيلم‌ها اشاره به معلوليت‌هاي ذهني و ‌٦٥ درصد آن‌ها اشاره به معلوليت‌هاي جسمي دارند كه همين مطلب گوياي آن است كه فيلم‌سازان در پرداخت به معلوليت‌هاي جسمي با مشكل كمتري مواجه‌اند.

اسدي تايي در ادامه صحبت‌هايش نيز عنوان كرد: در فيلم‌هاي ايراني درصد بيشتري از فيلم‌ها معلولان را افرادي ضداجتماع نشان داده بودند، البته همگرايي با جامعه و نگرش مثبت به معلولان نيز در سطح بالايي در اين فيلم‌ها مطرح شده بود و در بخش كمي از آن‌ها معلول به عنوان فردي منزوي و ضداجتماعي نشان داده شده بود.

طبق پژوهش‌هاي صورت‌گرفته در اين گروه از ميان ‌١٠ فيلم ايراني در هفت فيلم نقش اصلي را مردان ايفا مي‌كردند و تنها نقش اول سه فيلم، زنان بوده‌اند. اما در فيلم‌هاي خارجي از ميان ‌١٠ فيلم ‌٩ اثر زن و مرد را در كنار يكديگر نقش اصلي قرار داده بودند و علاوه بر اين در فيلم‌هاي خارجي به طور قالب از چهره‌هاي شناخته‌شده سينما براي ايفاي نقش معلول استفاده شده است.

اسدي تايي همچنين در اين نشست عنوان كرد: آن‌چه در اين مقايسه بسيار مهم بود، نگاه كلي سينما به مسئله معلوليت در دو بخش چهره‌سازي و انتخاب كاراكتر بود. در ‌٧٠ درصد اين فيلم‌ها گرايش مثبتي نسبت به معلولان وجود داشته است و در ميان فيلم‌هاي خارجي ‌٨ فيلم و در ميان فيلم‌هاي ايراني نيز ‌٦ فيلم به كاراكتر مثبت معلولان تأكيد داشته‌اند.

او ادامه داد: در مورد داستان نيز، در فيلم‌هاي ايراني در مقايسه با فيلم‌هاي خارجي پايان فيلم بيشتر قابل پيش‌بيني بود و در نهايت از نظر نگرش به معلول و حركت و زندگي اجتماعي او نيز هشت فيلم ايراني كه او را از حق حيات و زندگي اجتماعي بهره‌مند مي‌دانستند و تنها دو فيلم ايراني، نگرش منفي نسبت به اين قضيه داشتند.

انتهاي پيام
شنبه 9 آذر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايسنا]

[مشاهده در: www.isna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 84]