دانش - از قانون ارشميدس تا قانون نان تست

واضح آرشیو وب فارسی:ايلنا: دانش - از قانون ارشميدس تا قانون نان تست
دانش - از قانون ارشميدس تا قانون نان تست

برش نان تست وقتي از داخل بشقاب يا روي ميز مي‌لغزد تمايل طبيعي دارد از طرفي كه كره بر آن ماليد شده است بر زمين بيفتد. نه به هيچ وجه قصد شوخي نداريم. اين نظريه‌اي است كه متيوز، فيزيكدان دانشگاه آستن انگليس، آن را به روش تجربي ثابت كرده است. او در سال 2001، آزمايشي را ترتيب داد كه حدود هزار دانش‌آموز از مدارس سراسر بريتانيا در آن شركت كردند و 9821 بار نان كره‌اي را بر زمين انداختند كه در 6101 بار آن طرف كره ماليده شده بر زمين افتاد و بدين سان رابرت متيوز به طور نظري و تجربي نشان داد كه طبيعت از كف زمين كه تازه جارو شده بيزار است. نظريه نان تست، مدرك موجهي را براي «قانون مورفي» فراهم مي‌آورد. قانون مورفي مي‌گويد: «اگر چيزي بتواند به خطا برود، خواهد رفت.» اين قانون به شكل گفته‌هاي طنزآميز مختلفي بيان مي‌شود. شكل رياضي اين قانون به شكل 2*1+1 نمايش داده مي‌شود كه در آن علامت * «به‌سختي برابر است با» معني مي‌دهد.

در پايگاه هوايي ادواردز در كاليفرنيا، جان پل استپ و جورج نيكلاس داشتند روي پروژه هوافضايي كار مي‌كردند كه در صورت سانحه سقوط، شخص تا چه مي‌تواند شتاب منفي ناگهاني را تحمل كند. مورفي از اعضاي آزمايشگاه ديگري بود كه با خودش از آنجا ابزارهايي را آورده بود كه ظاهرا شتاب منفي را دقيق‌تر اندازه‌گيري مي‌كرد اما اين ابزارها شتاب منفي را اصلا اندازه نگرفتند زيرا سيم‌پيچي آنها اشتباه بود. مورفي كه به‌شدت عصباني شده بود، تكنسين مسوول را دشنام داد و چيزي شبيه اين قانون جاوداني را با خود زمزمه كرد و بدين ترتيب، قانون مورفي پديد آمد. پس از 50 سال در 1999، استپ، نيكلاس و مورفي، موفق به دريافت جايزه «ايگ نوبل» شدند. اين جايزه كه تقليد مسخره‌اي از جايزه نوبل است، توسط مجله طنز علمي سالنامه «پژوهش‌هاي نامحتمل» همه ساله براي بزرگداشت «دستاوردهايي!» كه نمي‌توانند يا نبايد تكرار شوند، اهدا مي‌شود.
«قانون مورفي» را نمي‌توان قانون يا اصل علمي به حساب آورد اما سورندرا وارما با «اندكي!» اغماض اين قانون و فهرست مختصر، اما بسيار خواندني از ديگر قوانين زندگي را در كتاب جدي «قوانين، نظريه‌هاي علمي و چيزهاي ديگر» خود گنجانده است و بدين ترتيب بر جذابيت‌هاي يك كتاب علمي مملو از قوانين بنيادي علم افزوده است. اين كتاب، خلاصه‌اي است از مهم‌ترين اكتشاف‌هاي دانشمندان غربي طي 25 قرن گذشته. در اين كتاب عامه‌پسند 200 صفحه‌اي، 175 قانون، اصل، نظريه، فرضيه، قاعده، قضيه، آزمايش، مدل، سيستم، پارادوكس، معادله، كميت ثابت و ايده‌هاي ديگري را مي‌خوانيد كه بنيادهاي علم را تشكيل مي‌دهند.
معني اين اصطلاحات نيز در پايان كتاب به زبان ساده و همه‌فهم توضيح داده شده است. عناوين كتاب برحسب زمان تنظيم شده و كتاب را مي‌توان از ابتدا به ترتيب يا به دلخواه از هر جا كه مي‌خواهيد بخوانيد. هر مدخلي به خودي خود كامل است و در موارد لازم به موضوع‌هاي ديگر ارجاع داده شده است. از نقاط قوت كتاب اين است كه مترجم به‌طور مختصر و مفيد، تا جايي كه ممكن بود، ديدگاه‌هاي دانشمندان ايراني و عرب را كه پيش از دانشمندان غربي در همين زمينه‌ها اظهار شده، در پا نوشت افزوده است. علاوه بر اين در انتهاي كتاب قوانيني را كه در زندگي روزانه با آنها سر و كار داريم (و حتي ممكن است بعضي از آنها را خود شما كشف كرده باشيد) آورده است از جمله قانون احتمال: احتمال اينكه كسي شما را ببيند، رابطه مستقيمي دارد با ميزان احمقانه بودن كاري كه مرتكب مي‌شويد. يا قانون تغيير: وقتي بزرگراه شلوغ است و شما خط خود را عوض مي‌كنيد و به خط ديگري مي‌رويد كه سريع‌تر حركت مي‌كند، بي‌درنگ ماشين‌ها در خط قبلي سريع‌تر از خطي كه در آن هستيد، حركت مي‌كنند يا قانون چاي و قهوه: به محض اينكه مي‌نشينيد تا يك استكان چاي يا قهوه بخوريد، رئيستان شما را احضار مي‌كند و به طور جدي درباره مساله مهمي با شما به گفت‌وگو مي‌پردازد يا شما را دنبال كاري مي‌فرستد كه تا زمان سرد شدن چاي يا قهوه ادامه مي‌يابد.
چهارشنبه 6 آذر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايلنا]

[مشاهده در: www.ilna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 933]