معرفی استان لرستان

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: استان لرستان یکی از استان.های غربی ایران است. این استان ۲۸٫۲۹۴ کیلومتر مربع مساحت دارد و جمعیت آن در سرشماری سال ۱۳۸۵ بالغ بر ۱٫۷۱۶٫۵۲۷ نفر گزارش شده.است.این استان سیزدهمین استان ایران از نظر جمعیت می.باشد و یکی از استان.های پرجمعیت ایران به شمار می.رود.خرم.آباد مرکز استان است. طبق آمار سال ۱۳۸۵، خرم.آباد بیستمین شهر بزرگ کشور است. لرستان سرزمینی کوهستانی است و غیر از چند دشت محدود، سراسر آن را کوههای زاگرس پوشانده.است. اشترانکوه با ۴۰۵۰ متر ارتفاع بلندترین نقطه استان و پست ترین نقطه آن در جنوبی ترین ناحیه استان واقع شده و حدود ۵۰۰ متر از سطح دریا ارتفاع دارد.بر اساس یافته.های باستان شناسی این منطقه یکی ازنخستین سکونتگاه.های قدیمی بشر است و مفرغ لرستان از شهرت باستان.شناسی زیادی برخوردار است.لرستان تنها استان ایران است که به دلیل اهمیت فوق العاده تاریخی یکی از ۴ بخش اصلی موزه ملی ایران را به خود اختصاص داده.است.این ۴ بخش اصلی عبارتند از پیش از تاریخ، تاریخی و لرستان، دوران اسلامی، مهر و سکه.

ریشه ی نام
لرها مردمانی هستند که از نظر قومی جزئی از مردم کرد به.شمار نمی.آیند.واژهٔ کرد در دوران تاریخی پس از حمله اعراب به ایران به معنای رمه.گردانان و کوچ.نشینان ایرانی.تبار فلات ایران به کار رفته.است و معنای قومی خاص نمی.داده.است.در برخی از منابع، لرها و دیلیمان و بلوچان و اقوام دیگر را جز کرد شمرده.اند زیرا واژه «کرد» به معنی یک نوع شیوه زندگی و نه معنی زبانی بوده.است.اما از لحاظ قومیت لرها گروهی جدا از کردها حساب می.شوند.نام لر در متون تاریخی پس از حمله اعراب به ایران، اولین بار در قرن ۴ هجری قمری به شکل واژه.های اللّریه، لاریه، بلاد اللور و لوریه در متون بازمانده از آن دوران بروز می.کند.

تاریخ لرستان
پیش از رسیدن قوم ماد ساکنان لرستان اقوامی مانند کاسی.ها، الیپی.ها، لولوبیان و عیلامیها، بودند. لرستان به عنوان بخشی از سرزمین ایران شاهد مهاجرت قبایل آریایی بوده.است. قوم ماد به غرب ایران کنونی از جمله مناطق لرستان کنونی کوچ کرده.اند. مادها پس از ورود به زاگرس اقوام ساکن آنجا یعنی کاسی.ها، الیپی.ها، لولوبیان و عیلامیها و دیگر اقوام آسیایی را در خود حل کردند و زبان ایرانی خود را در منطقه رواج کامل دادند.منطقه لرستان پس از حمله اعراب به ایران، با نام.های گوناگونی چون جبال، لر کوچک، پیشکوه و لرستان فیلی نیز شناخته می.شده.است.

شهرها و شهرستان.ها
برابر با جدیدترین تغییرات در تقسیمات کشوری، استان لرستان ۱۰ شهرستان، ۲۷ بخش و ۸۴ دهستان دارد.استان لرستان هم اکنون دارای ۲۳ نقطه شهری و نزدیک به ۳۰۰۰ روستا می.باشد. شهرستانهای این استان عبارت.اند از:

ازنا
الیگودرز
بروجرد
پل.دختر
خرم.آباد
دورود
دوره
دلفان
سلسله
کوهدشت
لرستان در ابتدای تقسیمات کشوری دوره پهلوی بخشی از فرمانداری کل خوزستان و لرستان بود که خیلی زود از خوزستان جدا و با عنوان فرمانداری کل لرستان مستقل شد. در ابتدای تشکیل، دارای دو شهرستان خرم آباد در غرب و بروجرد در شرق بود. در فاصله کوتاهی، الیگودرز از شهرستان بروجرد جدا و سومین شهرستان استان شد. روند تشکیل شهرستان.های جدید تا اواخر دهه ۱۳۶۰ متوقف شده بود اما در پایان جنگ ایران و عراق، دورودوچالانچولان نیز از بروجرد جدا و چهارمین شهرستان استان لرستان شد. در سالهای بعد، کوهدشت، نورآباد، الشتر و پلدختر از شهرستان خرم آباد و نیز ازنا از شهرستان الیگودرز جدا و تبدیل به شهرستان.های مستقل شدند.جدیدترین شهرستان این استان، شهرستان دوره است که در اواخر سال ۱۳۸۸ از شهرستان خرم آباد جدا و مستقل شد.این شهرستان جدید شامل دو بخش سابق شهرستان خرم آباد یعنی بخش دوره چگنی و بخش ویسسان و نیز یک بخش جدید به نام چم پلک می.شود. مرکز این شهرستان، شهر سراب دوره است.استان لرستان هم اکنون دارای ۲۳ نقطه شهری است. بزرگترین شهرهای لرستان به ترتیب جمعیت عبارتند از: خرم.آباد، بروجرد، دورود، کوهدشت و الیگودرز.

جغرافیا
استان لرستان یکی از استانهای کوهستانی در غرب ایران است. بیشتر مناطق این استان را کوههای زاگرس پوشانده.است. آب و هوای این استان متنوع است و تنوع آب و هوا در آن از شمال شرق به جنوب غرب کاملا مشهود است.لرستان از شمال با استان.های همدان و مرکزی، از شرق با استان اصفهان، از جنوب با استان خوزستان و از غرب با استان.های کرمانشاه و ایلام همسایه.است. همچنین این استان از طریق باریکه.ای در سمت جنوب شرقی دارای مرز بسیار کمی با استان چهارمحال و بختیاری است.

آب و هوا
لرستان به لحاظ اقلیم و هواشناسی یک استان چهار فصل است و دارای آب وهوای متنوعی است، این تنوع از شمال به جنوب و از شرق به غرب کاملا محسوس است.زمستان هنگامی که در شمال لرستان برف و کولاک ادامه دارد قسمتهای جنوبی آن دارای هوایی مطبوع و بارانی است.اختلاف ثبت شده در شهرهای استان لرستان بین حداکثر و حداقل مطلق دما بیش از ۸۰ درجه سانتیگراد است. حداکثر دمای ثبت شده ۴۷/۴ وحداقل دمای مطلق ثبت شده ۳۵- است.

استان لرستان با بارش میانگین سالانه ۵۵۰ تا ۶۰۰ میلی متر بعد از استانهای گیلان و مازندران سومین استان از نظر بارندگی در کشور است.

بطور کلی در استان لرستان سه ناحیه مشخص آب و هوایی دیده می.شود:

سرد کوهستانی
متعدل مرکزی
گرم جنوبی

انتقال آب لرستان به قم
پس از اجرای طرح انتقال آب از الیگودرز در شرق استان لرستان به قم که رسانه.های ایران از آن با عنوان کلی و مبهم «طرح انتقال آب از سرشاخه.های دز به قم» نام می.برند، شهرستان الیگودرز اکنون تامین کننده اصلی آب مصرفی (شرب، صنعتی، کشاورزی) شهرهای خوانسار، گلپایگان، خمین، محلات، نیم ور، سلفچگان و قم می.باشد.به گفته فتاح وزیر وقت نیرو این آب یکی از بهترین آبهای دنیا است.

اعتراض.ها و خسارت.ها
انتقال آب از شرق استان لرستان و شهرستان الیگودرز به شهرهای خوانسار، گلپایگان، خمین، محلات، نیم ور، سلفچگان و قم باعث پایین رفتن شدید سطح سفره.های آب زیرزمینی و در نهایت خشک شدن چاه.های آب این منطقه شده.است. بیش از ۶۰ حلقه چاه خشک شده و ۱۷۱ حلقه از چاه.های منطقه نیز در آستانه خشکیدن قرار دارند، اما تاکنون حقابه یی برای این روستاها در نظر گرفته نشده.است.از سوی دیگر نام.گذاری این طرح به عنوان مبهم «طرح انتقال آب از سرشاخه.های دز به قم» و همچنین نام گذاری پروژه ساخت و اجرای این طرح با نام پروژه قمرود باعث واکنش.هایی در میان مردم استان لرستان شد، رضا رحیمی.نسب نماینده مردم خرم.آباد در نامه.ای به وزیر نیرو خواستار اختصاص حق آبه شد و حجت اله رحمانی نماینده الیگودرز در نطق پیش از دستور خود از عمق فاجعه.ای که بر مردم منطقه می.گذرد پرده برداشت و نسبت به نام.گذاری این طرح اعتراض کرد و آن را «مجعول» خواند. خشک شدن چاه.ها و چشمه.های شهرستان الیگودرز علاوه بر خسارات بسیاری که به بخش کشاورزی وارد کرده.است باعث از بین رفتن مجتمع.های پرورش ماهی در این شهرستان شده.است. پرویز فتاح، وزیر نیروی پیشین دولت نهم مدعی شد که وی مدافع حقوق مردم الیگودرز است.

مکان های دیدنی لرستان
استان لرستان سرزمینی زیبا با آب و هوای معتدل و کوهستانی است که بین ۴۶ درجه و۵۱ دقیقه تا ۵۰ درجه و۲۲ دقیقه عرض شمالی در کوههای زاگرس میانی واقع شده.است.اشترانکوه با ۴۱۵۰ متر ارتفاع بلندترین نقطه استان لرستان است و پست.ترین نقطه در جنوبی.ترین منطقه استان واقع شده و ارتفاع آن از سطح دریا ۵۰۰ متر است.

آثار باستانی و تاریخی
لرستان جایگاه آثار باستانی و تاریخی فراوانی است که می.توان آن.ها را به سه دوره پیش از تاریخ، دوره ایران باستان و دوره اسلامی تقسیم کرد. یافته.های پیش از تاریخ لرستان، بیشتر شامل نقاشی.ها، کنده.کاری.های غارها، سفالینه.ها و اشیای مفرغی هستند. به دلیل کوهستانی بودن منطقه، نخستین ساکنان در مناطق مرکزی و غربی لرستان سکونت یافتند. در این استان، بیش از ۲۵۰ غار و پناهگاه صخره.ای وجود دارد که نیمی از آنان در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده.اند. از جلمه غارهای مهم می.توان به غارهای منقوش پیش از تاریخ هومیان یک، هومیان دو و میر ملاس کوهدشت و دوشه بخش چگنی خرم.آباد، غارهای مسکونی پیش از تاریخ دره خرم.آباد مانند غارهای پاسنگر، قمری، کنجی، گرارجنه و یافته و غار باستانی و شگفت انگیز کلماکره پلدختر اشاره کرد.

پل.ها و دژها
از دوره.های هخامنشیان و ساسانیان، پل.ها و دژهای ویران شده فراوانی به جای مانده.است. پل دختر، پل کشکان، پل شاپوری، پل کلهر، پل معمولان و نیز قلعه فلک الافلاک از این دسته.اند. گورستان.ها و تپه.های تاریخی فراوانی در بیشتر مناطق این استان وجود دارند که هنوز مورد کاوش باستان.شناسی قرار نگرفته.اند.فلک.الافلاک یا دژ شاپورخواست قلعه.ای تاریخی در مرکز شهر خرم.آباد در استان لرستان است. فلک الافلاک با نام قلعه دوازده برجی هم شناخته می.شود. قلعه فلک الافلاک بر فراز تپه.ای مشرف به شهر خرم.آباد و در نزدیکی رودخانه خرم.آباد قرار گرفته و چشم گیرترین اثر تاریخی و گردشگری درون شهر خرم.آباد است.

مسجدها
مسجدها و امامزاده.ها نیز از مهم.ترین آثار به جای مانده از دوره.های پس از اسلام در این منطقه هستند که مسجد جامع، مسجد سلطانی بروجرد مسجد جامع خرم.آباد، امامزاده پیرشمس الدین بن موسی، امامزاده جعفر بروجرد، شاهزاده احمد پلدختر، شاهزاده محمد کوهدشت، امامزاده ابراهیم نورآباد، شاهزاده عبدالله، امامزاده زیدبن علی و امامزادگان ابوالوفا واقع در شهر خرم.آباد از قدیمی.ترین و مهم.ترین این آثار به شمار می.آیند. از جمله مهم.ترین مساجد استان لرستان می.توان به مسجد جامع بروجرد که به مسجد جمعه نیز شناخته می.شود اشاره کرد، این مسجدی تاریخی از بناهای معماری سرشناس در شهر بروجرد است. مسجد جامع بروجرد یکی از نخستین مسجدهای ساخته شده در ایران است که در قرن دوم تا سوم هجری در شهر بروجرد بنا نهاده شده.است. این مسجد زیبا در دل یکی از محله.های تاریخی شهر نام دو دانگه واقع شده و به لحاظ معماری و قدمت، از بناهای منحصر به فرد استان لرستان و شهر بروجرد است.

گردشگاه.ها و دیدنی.های طبیعی
استان لرستان به دلیل قرارگیری در رشته کوههای زاگرس و وجود منابع فراوان آب داراری موقعیت بسیار خوبی از لحاظ گردشگاه.ها و دیدنی.های طبیعی است. این استان به دلیل آن که یک استان چهار فصل و دارای آب وهوای متنوعی است و سه ناحیه مشخص آب و هوایی را دارد می.توان هر گونه دیدنی. طبیعی را در این استان مشاهده نمود. کوهستان.های مرتفع، آبشارهای متعدد، دریاچه.های طبیعی، جنگل.های وسیع بلوط و چند دشت وسیع در لرستان نشان می.دهد که این استان ظرفیت.های بسیاری برای جذب گردشگر دارد. از مهمترین گردشگاه.ها و دیدنی.های طبیعی لرستان می.توان به این مکان.ها اشاره کرد:

منطقه گردشگری گلدشت، بروجرد
دریاچه گهر
اشترانکوه
پارک جنگلی شورآب
منطقه گلدشت
دریاچه کیو
مجموعه تالاب.های پلدختر
آبشارها

آبشارها
لرستان به دلیل قرار گرفتن در مناطق کوهستانی و همچنین به دلیل برخوردار بودن از منابع آب بسیار و چشمه.های فراوان موقعیت بسیار خوبی برای به وجود آمدن آبشارهای طبیعی است. در لرستان حدود ۲۰ آبشار مختلف وجود دارد که هر ساله در فصل.های مختلف علاقه مندان بسیاری را به خود جذب می.کنند.

آبشارهای شهرستان الیگودرز

آبشار آب سفید
آبشار چکان
آبشار برنجه
آبشار تیندر
آبشار لوچ
آبشارهای دورک
آبشار وارگ
آبشار چونگ شنه
آبشار تاف
آبشار دره ماهی
آبشار مبارک آباد
آبشارهای شهرستان پلدختر

آبشار افرینه

آبشارهای شهرستان خرم.آباد
آبشار نوژیان
آبشار گریت
آبشار وارک
آبشار مخمل کوه
آبشارهای شهرستان دلفان

آبشارغسلگه
آبشار سویله

آبشارهای شهرستان دورود

آبشار بیشه
آبشار دره اسپر

دریاچه.ها
دریاچه گهر در میان رشته کوه اشترانکوه در استان لرستان واقع است. این دریاچه در منطقه حفاظت شده اشترانکوه و بین بخش ززو ماهرو شهرستان الیگودرز و بخش مرکزی دورود قرار دارد. این دریاچه که به «نگین اشترانکوه» معروف است یکی از زیباترین دریاچه.های طبیعی ایران به شمار می.رود و با ارتفاع ۲۳۶۰ متر از سطح دریا در میان منطقه حفاظت شده اشترانکوه واقع شده.است.دسترسی به این دریاچه از طریق شهرهای دورود، الیگودرز و ازنا امکان.پذیر است.آسان.ترین راه برای دسترسی به این دریاچه از مسیر شهرستان دورود است.
دریاچه کیو
دریاچه کیو در شمال غرب شهر خرم.آباد قرار گرفته.است. مساحت دریاچه هفت هکتار و عمق آن بین سه تا هفت متر است.این دریاچه از ارزشهای توریستی درون شهری برخوردار بوده و همچنین زیستگاهی مناسب برای جانوران آبزی و پرندگان بومی و مهاجر است. کیو در گویش لری مردمان خرم.آباد به معنی کبود رنگ و آبی است و دلیل استفاده آن آب زلال و عمیق این دریاچه.است که به رنگ آبی و نیلی دیده می.شود.
دریاچه شط تمی
دریاچه تمی یکی از جاذبه.های گردشگری الیگودرز است.دریاچه تمی یکی از زیباترین دریاچه.های کوهستان لرستان به شمار می.رود که در جنوب استان لرستان و شهرستان الیگودرز در منطقه.ای کوهستانی قرار دارد.تمی در گویش محلی به مکانی صاف و هموار که در جایی بلند قرار گرفته گفته می.شود.

چشمه.ها وسراب.ها
ازجمله موارد طبیعی و اکوتوریستی در لرستان وجود چشمه هاوسراب.های متعدد در سطح این استان است.این سراب.ها وچشمه.ها شرایط مناسبی را جهت جذب جمعیت توریستی داخل استان و خارج از استان را فراهم می.نماید. سراب هنام و سراب کهمان در الشتر، سراب چگنی، کیو و چشمه.های گلستان،، گرداب سنگی در خرم.آباد، سراب جانیزه، سراب زرشکه، سراب سفید، سراب زارم، سراب کرتول، و چشمه.های ونایی، دره خونی، هفت چشمه و اسل در بروجرد و اشترینان، سراب غارتمندر و گردکانک، ماهی چال، فرسیان، گایکان، سر دره، رود آب در الیگودرز، سراب چشمه و رودک در دو رود، و چشمه فلفلی در ازنا، اطراف برخی از این چشمه.ها و سرابها از پوشش گیاهی نادری برخوردار بوده و در طول فصول مساعد شرایط مناسبی را جهت جذب گردشگران فراهم می.نماید.

مردم.شناسی
جمعیت استان را طایفه.ها و تیره.هایی از قوم ایرانی لر تشکیل می.دهند.گویش مردم لرستان لری است. محدوده سرزمین.های لرنشین محدود به استان لرستان نیست و دراستان.های چهارمحال و بختیاری، فارس، اصفهان، کهگیلویه و بویراحمد، بوشهر، خوزستان، همدان و ایلام نیز طایفه.های گوناگون لر پراکنده.اند.

زبان و گویش در لرستان
گویش.های لری یک پیوستار زبانی از گویش.های ایرانی جنوب غربی است بین گونه.های کردی و فارسی، که میان مردم لر در غرب و جنوب غرب ایران رایج است.از میان تمام اقوام آریایی لرها از نظر سازمان زبانی رابطه تنگاتنگی با کرد زبانان و فارس زبانان دارند در حالیکه برخی پژوهشگران بیان داشته.اند که لرها از کردها منشعب می.شوند دیگر پژوهشگران معتقدند که لرها از قدیم الایام گروهی مستقل بوده.اند گرچه از دو همسایه فرهنگی خویش تاثیر پذیرفته.اند. گویش.های مردم لرستان عبارتند از:

لری خرم آبادی : مردم شهرستان.های خرم.آباد، دوره و پل دختر و همچنین بخش بسیاری از مردم اندیمشک و شوش در استان خوزستان نیز به این گویش سخن می.گویند.
لکی : شهرستان.های سلسله، دلفان و کوهدشت به این گویش سخن می.گویند.
گویش بروجردی : مناطق شمال شرق استان مانند مناطق بروجرد و بعضی از مناطق دورود به این گویش سخن می.گویند.
لری بختیاری : مناطق شرق استان از جمله مناطق الیگودرز و ازنا و بخش.هایی از مناطق دورود به این گویش سخن می.گویند.

موقعیت اقتصادی
استان لرستان به سبب داشتن کوهستان.های پهناور و مراتع بسیار، از گذشته.های دور زیستگاه مردمی بوده که دامپروری و کشاورزی پیشه اصلی آنان بوده.است. به همین سبب ساختار طایفه.ای در این استان از اهمیت بسیاری برخوردار بوده.است. ایلات و طوایف لرستان گستردگی زیادی دارند اما در مجموع به دو گروه کوچ رو و ساکن تقسیم می.شوند. طایفه.هایی از لر بختیاری در شرق لرستان، در مناطق الیگودرز و ازنا ساکن هستند و یا هر ساله به این منطقه کوچ می.کنند.مراتع فراوان و بارندگی مناسب، امکان پرورش دام و کشاورزی را در این منطقه فراهم نموده.است. از همین رو پیشه سنتی مردم لرستان دامپروری و کشاورزی بوده.است. ساکنان مناطق شهری، پیشه.ور، بازرگان و یا صنعت.گر بوده.اند. امروزه درصد قابل توجهی از ساکنان شهرها را کارمندان ادارات دولتی، آموزشی و نظامی تشکیل می.دهند.دامپروری از جمله فعالیتهای مهم مردم این استان به شمار می.رود. از لحاظ صنعتی نیز استان لرستان در حال توسعه می.باشد که می.توان به صنایع ساختمانی، سیمان، فلزی، سرامیک، غذایی، پوشاک، صنایع دستی و شیمیائی اشاره کرد. معادن این استان شامل سنگ تراورتن، مرمریت، فلدسپات، تالک، سنگ آهک، سرب و روی می.باشد.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 335]