تاثير معذرت خواهي بر روابط خانوادگي

واضح آرشیو وب فارسی:خراسان: تاثير معذرت خواهي بر روابط خانوادگي
نتايج تحقيقات علمي روان شناسان نشان مي دهد كه عذرخواهي مي تواند به افزايش سطح اعتماد بين فردي منجر شود. اعتماد، حالت ارزشمندي است كه در روابط بين فردي به خصوص در روابط افراد خانواده هميشه مورد ارزيابي قرار مي گيرد.

كسي كه به راحتي براي عمل اشتباهي كه انجام داده عذرخواهي مي كند، به طور تلويحي به ديگران نشان مي دهد كه مسئوليت عملي را كه انجام داده پذيرفته و آن را با دلايل ساختگي توجيه نمي كند و گناه خود را به گردن اين و آن يا حوادث خارج از كنترل نمي اندازد به اين افراد مسئوليت پذير مي گوييم.

انسان هاي مسئوليت پذير ارتباطات مناسب و گسترده اي با ديگران دارند، داراي احساس عزت نفس بوده و در خود احساس آرامش و اعتماد ايجاد مي كنند، به خود و ديگران احترام مي گذارند، مي توانند احساسات بد و خوب خود را به شيوه هاي مناسب ابراز كنند به همين سبب مي توانند به راحتي عذرخواهي كنند.

جبر ژنتيكي: يعني آن چه هستم و آن چه انجام مي دهيم ارثي است، به عنوان مثال ممكن است در مكالمات آنان چنين عباراتي را بشنويم، اصلا در خانواده ما همه زود از كوره در مي روند! يا من مانند دايي خود رفتار مي كنم او هم خيلي زود جوش مي آورد! گويي اين ويژگي ها و صفات به او ارث رسيده و ديگر هيچ كاري نمي تواند بكند پس مسئوليت از گردن او ساقط مي شود بنابراين نيازي به معذرت خواهي هم نيست.

جبر رواني: يعني تربيت غلط من است، مثلا كسي نبوده به من ياد بدهد كه چگونه خوب رفتار كنم! چنين افرادي نيز خطاهاي خود را به گردن والدين و مربيان خود مي اندازند و مسئوليت اراده و مديريت رفتارهاي خود را ناديده مي گيرند.

جبر محيطي: ناشي از رفتار عكس العمل اطرافيانم (همسرم، رئيسم، بچه هايم) يا شرايط اقتصادي است.

به عبارت ديگر مي خواهند بگويند شرايط محيطي پيرامون آنان باعث شده چنين خطاهايي را مرتكب شوند.

چرا عذرخواهي سخت است؟

*غرور و توهم اين كه معذرت خواهي، نشان از ضعف شخصيت است و موجب سرشكستگي مان مي شود و اين تصور غلط كه نبايد كم بياورم.

*يك اجبار فكري غلط كه به ما مي گويد يك انسان كامل و خوب نبايد هيچ گاه اشتباه كند.

*اين فكر غلط كه اگر معذرت خواهي كنم حتما طرف گستاخ و جسور خواهد شد.

*چون بزرگ تر اين جمع يا خانواده هستم، مايه شرمندگي و آبروريزي است اگر معذرت خواهي كنم.

*به علت تعصب و تفكر قالبي (فكر قالبي به نوعي از عقايد قديمي و بدون نقد گفته مي شود كه از طريق بزرگ ترها و يا خرده فرهنگ هاي محلي يا خانوادگي به ما مي رسند)

*در صورتي كه تحقيقات نشان داده و عقل سالم مي گويد تمام اين افكار نادرست است.

انگيزه هاي مهم براي عذرخواهي چيست؟

بازسازي يا حفظ يك رابطه اي كه در حال ويران شدن است، رايج ترين انگيزه براي يك عذرخواهي به حساب مي آيد چه يك رابطه دوستانه باشد، يا رابطه با يك هم كلاسي، همكار و يا اعضاي خانواده گاهي اوقات همين كه كسي را آزار مي دهيم، نيرويي از درون ما را وادار مي كند كه از آن شخص عذرخواهي كنيم ولو اين كه هيچ رابطه اي با او نداشته باشيم. تنها انگيزه مان در اين مواقع، از بين بردن نگراني رنجش آن شخص است. اين انگيزه، انگيزه والايي است.

به طور كلي معذرت خواهي در روابط بين اعضاي خانواده تاثير بسزايي در تحكيم و تلطيف جاري در فضاي خانواده مي گذارد.

عذرخواهي صميمانه اگر بين زوجين وجود داشته باشد در ايجاد احساس اعتماد، عشق و محبت تاثيري شگرف دارد و به اين معني است كه مسئوليت رفتار اشتباه خود را به عهده مي گيرم و هيچ برتري بر تو ندارم.

واضح است چنين پيامي چه نقش بزرگي در ايجاد احساس اعتماد به نفس زوجين خواهد داشت و منتهي به رضايت از زندگي زناشويي خواهد شد.اما معمولا دو دليل ديگر هم براي معذرت خواهي وجود دارد كه البته شان و منزلت انگيزه هاي قبلي را ندارند.

يكي، تخفيف در مجازات است و ديگري، رهايي از عذاب وجدان. خيلي ها هستند كه معذرت خواهي مي كنند فقط براي فراراز تنبيه.

مثلا قاتلي را در نظر بگيريد كه از قاضي يا خانواده يا از خانواده مقتول معذرت خواهي مي كند فقط براي اين كه در مجازات او تخفيف قائل شوند.به هر حال فارغ از اين كه انگيزه و علت عذرخواهي چه باشد آن چيزي كه باعث مي شود يك معذرت خواهي تاثير كند جا به جا شدن احساس شرم و احساس قدرت بين طرفين معذرت خواهي است.

ما با عذرخواهي شرمي را كه در وجود يك شخص ديگر تزريق كرده بوديم از او مي گيريم و آن شرم را به خودمان برمي گردانيم. در عوض به كسي كه مورد رنجش و آزارمان قرار گرفته بود اين قدرت را مي دهيم كه ما را ببخشد يا نبخشد.عذرخواهي در واقع جبران يك خسارت روحي، جسمي يا مالي است براي اين جبران لازم است كه معذرت خواهي كننده احساس شرمندگي اش را به زبان بياورد. در عذرخواهي اگر چه كلمات خيلي مهم اند اما معمولا كفايت نمي كنند. بيان صريح اين كه به من بگو چه كار كنم تا از من بگذري و مرا ببخشي؟ در خيلي از موارد لازم است.

عذرخواهي خيلي بزرگ تر از آن چيزي است كه اغلب مان فكر مي كنيم. حفظ حرمت اشخاص و حفظ حرمت خودمان به جاي خود اما بايد قبول كرد كه عذرخواهي مي تواند از ارزش هاي انساني هم پاسداري كند.چه بين دو نفر، چه بين چند نفر چه بين اعضاي خانواده و چه بين دولت ها و ملت ها.معذرت خواهي در عمل آن قدرها كه فكر مي كنيم ساده نيست. عذرخواهي صحيح راه و رسم خودش را دارد.

يعني اجزاي مشخصي دارد كه اگر حق هر يك از اين اجزا به درستي ادا نشود احتمال شكست خوردن و پذيرفته نشدن معذرت خواهي ما كم نيست.اول از همه بايد در درون خودمان بپذيريم كه اشتباه كرده ايم و مسئوليت اشتباه مان را قبول كنيم. اما پس از اين كه نكته ذهني، نكات عيني ديگري هم هستند كه به كار بستن شان تاثير عذرخواهي را دو چندان مي كند.

در معذرت خواهي بايد از اشتباه مان اسم ببريم. مثلا چنين كلماتي براي يك عذرخواهي مناسب نيستند اگر باعث آزارتان شده ام ببخشيد... اگر به هر دليلي از دست من دلخور شدي معذرت مي خواهم... بهتر است كه اشتباه تان را هم ذكر كنيد. مثلا بگوييد من واقعا اشتباه كردم كه پشت سرت حرف زدم. مرا ببخش...

اشاره به اين كه ما خودمان متوجه شده ايم عملي كه از ما سر زده اشتباه بوده و باعث دلخوري فرد متقابل مان شده مهم است.مثلا: من مي دانم كه خنديدنم در كلاس باعث دلخوري ات شده به همين خاطر با تمام وجودم از تو معذرت مي خواهم. مرا ببخش...

عنصر ديگري كه يك عذرخواهي را موثر مي كند توضيح اين مطلب است كه چرا و چگونه اين رنجش خاطر به وجود آمده است. نبايد بگذاريم ابهامات ذهني فردي كه از ما رنجيده است سرجايش باقي بماند.

يك توضيح خوب و صادقانه مي تواند خيلي از اين ابهامات ذهني را رفع و رجوع كند.

مثلا ممكن است توضيحات تان چيزهايي از اين قبيل باشد. خسته بودم، حالم خوب نبود ذهنم به بيماري مادرم مشغول بود، حواسم نبود... قول مي دهم كه چنين اتفاقي ديگر تكرار نشود.

يك معذرت خواهي خوب، بايد صادقانه و صميمانه مطرح شود تا اثر بخش باشد. تا زماني كه به شرم و احساس گناه و پشيماني خودمان اعتراف نكرده ايم، معمولا طرف مقابل متوجه نمي شود كه آيا ما از عمل مان واقعا پشيمانيم يا نه، حس نگراني و شرمندگي ما به هنگام عذرخواهي به فرد مقابل مي فهماند كه ما نگرانيم از اين كه مبادا رابطه دو طرفه مان به هم بريزد.

اين اظهار شرمندگي در واقع يك احترام مضاعف به شخصي است كه از ما رنجيده است.

البته زمان هم عنصر مهمي به شمار مي آيد. كي عذرخواهي كنيم؟ براي يك رنجش ساده: مثلا وقتي كه حرف كسي را قطع مي كنيم و اصطلاحا وسط حرفش مي پريم، اگر بلافاصله عذرخواهي نكنيم، ممكن است ديگر دير شود و عذرخواهي مان تاثيرش را از دست بدهد. براي يك دلخوري شديد، مثلا بابت اين كه يك نفر را در جمع تحقير كرده ايم. بلافاصله عذرخواهي كردن صورت خوشي ندارد. حتي كار را بدتر مي كند. چون حواس همه روي آن موضوع متمركز مي شود و دلگيري فرد را از ما بيشتر مي كند. براي عذرخواهي در چنين مواردي، بايد سنجيده تر و حساب شده تر اقدام كنيم.

هنگام عذرخواهي به نكات زير توجه داشته باشيم:

-گذشته را يادآوري نكنيم، به چيزي كه اكنون در حال روي دادن است توجه كنيم.

*به همسر يا فرزندانمان بگوييم كه دشمن او نيستيم اگر به آرامي در مورد موضوعي توضيح مي دهيم و فرزندتان يك باره صدايش را بالا برده و از كوره در مي رود كافي است به طرفش رفته و او را نوازش كنيد و دست خود را به آرامي در دستش قرار دهيد تا بفهمد كه اين مجادله بي اهميت است.

مشاوره و مددكاري فرماندهي انتظامي خراسان جنوبي
دوشنبه 27 آبان 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خراسان]

[مشاهده در: www.khorasannews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 289]