دستاوردهاي پارس جنوبي

واضح آرشیو وب فارسی:تابناک: دستاوردهاي پارس جنوبي
مجيد بوجارزاده
ميدان گازي پارس جنوبي، بزرگترين ميدان گازي جهان به وسعت 9700 كيلومتر مربع است كه كشور ايران و قطر هر دو در اين ميدان شريك هستند. حق ايران 3700 كيلومتر مربع از اين ميدان يعني درست 3/1 است. با اين حال، همين سهم يك سوم بيش از 8% كل گاز جهان و 50% كل گاز كشور ايران را تشكيل مي‌دهد. ذخيره گاز اين ميدان چهارده تريليون متر مكعب و هجده ميليارد بشكه ميعانات گازي است.

دستاوردهاي طرحهاي توسعه ميدان گازي پارس جنوبي:
1- صيانت از منافع ملي: با توجه به مشترك بودن ميدان گازي پارس جنوبي بين ايران و كشور قطر، برداشت از اين ميدان براي هر دو كشور، حياتي بود. ايران اسلامي هنوز در آغاز راه سازندگي كشور قرار داشت و دست به گريبان با مسائل گوناگون پس از جنگ هشت ساله و بيشترين توجه خود را به برداشت از ميادين نفتي مشترك و غير مشترك معطوف كرده بود كه كشور رقيب و همسايه جنوبي خليج فارس يعني قطر، نخستين قرارداد توسعه ميدان گنبد شمالي يا همان ادامه ميدان پارس جنوبي ما را امضا و برداشت از اين ميدان مشترك را با تمام توان آغاز كرد.

2- از حدود سال 1992 اين كشور قراردادهايي را به صورت Sharing Production يا همان توليد مشاركتي با پيمانكاران توانمند خارجي و بيشتر آمريكايي و فرانسوي امضا و بهره‌برداري از اين مخزن را آغاز كرد؛ يعني هر فاز گنبد شمالي با يك شركت معتبر خارجي شريك مي‌شد و بالطبع شركتهاي خارجي با اشتهاي فراوان براي برداشت هر چه بيشتر تلاشي دو چندان مي‌كردند. اما در اين سوي آبهاي گرم خليج فارس طرح توسعه ميدان گازي پارس جنوبي به صورتي جدي در مهرماه 1376 براي توسعه فازهاي 2 و 3 پارس جنوبي امضاء شد. با اين صورت يعني قطر بيش از 10 سال بود كه از اين ميدان مشترك برداشت مي‌كرد. شركت ملي نفت ايران از همان آغاز پذيرش مسئوليت توسعه ميدان مشترك پارس جنوبي با دعوت از پيمانكاران داخلي و خارجي با تمام توان براي به بهره برداري رسيدن مراحل گوناگون پارس جنوبي اقدام كرد.

دستيابي به حقوق جمهوري اسلامي ايران از اين ميدان در صدر تمامي فعاليت‌هاي اقتصادي كشور قرار گرفت و تمامي ارگانها، سازمانها، شركتها و كارخانجات داخلي از كوچك و بزرگ براي ساخت كالاهاي مورد نياز پروژه‌ها تلاش دوچندان كردند كه هم اكنون در ده سالگي پارس جنوبي ثمرات گرانقدر آن به خوبي روشن و آشكار است كه البته در موارد بعدي به تعدادي از آنها اشاره خواهد شد.
بنابراين با برنامه‌ريزي‌هايي كه تاكنون براي گسترش ميدان گازي پارس جنوبي صورت گرفته، به جرأت مي‌توان گفت ايران مي‌تواند در كوتاه مدت به اهداف از پيش تعيين شده خود در اين ميدان دست پيدا كند.

2- دستيابي به خودكفايي در صنايع وابسته به صنعت نفت وگاز و افزايش سهم صنايع داخلي در ساخت و توسعه پارس جنوبي: كالاها و تجهيزات مورد نياز براي ساخت هر پالايشگاه خشكي، سكوهاي دريايي، خط لوله دريا، حفاري‌هاي توصيفي و توليدي، نيروي انساني متخصص و كارآمد و بسياري از موارد ديگر هر يك دنيايي از نيازهاي گوناگون بود كه با اطلاع‌رساني گسترده وزارت نفت و شركت ملي نفت ايران و شركت نفت و گاز پارس، همه شركت‌هاي صنعتي براي ساخت اين كالا‌ها دست به كار شدند و به جرأت بيش از 150 شركت كوچك و بزرگ براي هر پروژه را مي‌توان نام برد كه هر كدام به نوعي در ساخت مراحل پارس جنوبي در حال فعاليت بوده و هستند.

اين امر هم اكنون تا به آنجا پيش رفته كه مي‌توان سهم ساخت داخل را براي پروژه‌هاي پارس تا بيش از 65 درصد پيش‌بيني كرد. بالطبع بخشي از قطعات مورد نياز نيز تنها در كشورها و شركت‌هاي خاصي كه بسيار انگشت‌شمارند، توليد و وارد مي‌شوند. با اين همه، هم‌اكنون كه كشورهاي غربي در صدد تضعيف جمهوري اسلامي هستند و هر روز با تحريم‌هاي گوناگون اقتصادي و سياسي، سعي بر دستيابي به هدف خود دارند، حضور شركت‌هاي داخلي و توانمندي‌هاي آنها را در اين منطقه بسيار حايز اهميت و توجه است. هم اينك در جاي جاي پروژه‌هاي پارس جنوبي، رد پاي محكم شركت‌هاي داخلي در ساخت و نصب كالاهاي گوناگون را به راحتي مي‌توان ديد.

3- رشد درآمد ناخالص ملي: از هر دو فاز پارس جنوبي پس از توسعه، 6/56 ميليون متر مكعب در روز گاز غني از مخزن برداشت و پس از تصفيه پنجاه ميليون متر مكعب گاز تصفيه شده و به اصطلاح شيرين، توليد و به شبكه سراسري فرستاده مي‌‌شود. علاوه بر آن، از هر دو فاز، هشتاد هزار بشكه ميعانات گازي توليد و صادر و يا به صنايع پتروشيمي فرستاده مي‌شود كه داراي قيمت بسيار خوبي در بازار جهاني است. توليد چهارصد تن گوگرد نيز در هر روز انجام و به عنوان يك عنصر مزاحم تلقي مي‌شود، ليكن در طرح‌هاي پارس جنوبي پس از گرانول شدن به خارج از كشور صادر مي‌شود. توليد ساليانه يك ميليون تن اتان و 05/1 ميليون تن گاز مايع (LPG) نيز از توليدات هر دو فاز پارس جنوبي است.

گفتني است ميعانات گازي صادر شده كه قيمت آن در بازار جهاني براي فروش بسيار مناسب است، پس از ارسال به صنايع پتروشيمي و تبديل آن به توليدات گوناگون پتروشيمي، گاه تا پانصد برابر مي‌تواند ارزش افزوده پيدا كند. هم اكنون در آغاز ده سالگي پارس جنوبي از فازهاي هشت‌گانه اي كه تاكنون به بهره‌برداري رسيده است، ميزان 220 ميليارد متر مكعب گاز طبيعي و حدود 326 ميليون بشكه ميعانات گازي و بيش از 5/2 ميليون تن پروپان و بوتان « LPG » توليد شده است كه با يك حساب سر انگشتي به راحتي مي‌توان تأثير توليدات اين ميدان در رشد درآمد ناخالص ملي كشور را محاسبه نمود كه اين امر مطمئناً در رشد و شكوفايي صنايع داخلي، رشد و شكوفايي منطقه پارس، استان بوشهر، استان‌هاي فارس و هرمزگان و همه كشور بسيار مؤثر خواهد بود.

4- ايجاد اشتغال: با آغاز طرح‌هاي توسعه پارس جنوبي و نياز به مشاغل گوناگون به سرعت جمعيت منطقه رو به فزوني گذاشت و به جرأت مي‌توان گفت بين شصت تا صد هزار نفر به صورت مستقيم در پروژه‌هاي گوناگون و مشاغل نامبرده مشغول به كار و فعاليت شده و هستند. براي مثال در فازهاي 4 و 5 حدود هفده هزار نفر و در فازهاي 6 و 7 و 8 حدود هفده هزار نفر در اوج فعاليت و ساخت مشغول به كار شده‌اند. احتساب نيروهاي فعال و شاغل براي هر نفر كه مستقيم در محلي مشغول به كار مي‌شود، با احتساب خانواده وي معمولاً چهار نفر در نظر گرفته مي‌شود؛ يعني در منطقه پارس، حدود چهارصد هزار نفر به صورت مستقيم و غير مستقيم شاغل و حقوق بگيرند.
اين آمار به جز نفرات متخصص و شاغلي است كه در دورترين نقاط كشور در شركت‌ها و سازما‌ن‌هاي گوناگون براي ساخت كالا و خدمات مورد نياز پروژه‌ها در حال فعاليتند؛ بنابراين، يكي ديگر از دستاوردهاي توسعه پارس جنوبي ايجاد اشتغال است.

5- انتقال دانش فني و ارتقاي تكنولوژي: يكي ديگر از دستاوردهاي طرح‌هاي توسعه ميدان گازي پارس جنوبي، انتقال دانش فني ساخت قطعات گوناگون مورد نياز و تأسيسات پالايشگاهي است و بالطبع همه شركت‌هاي درگير براي ساخت قطعات مورد نياز بايد به علم روز و تكنولوژي جديد ساخت هر يك از آنها مجهز باشند كه اين امر به تدريج تاكنون توانسته است نقش بسيار مؤثري در بهبود كيفيت اقلام وكالاها داشته باشد. آموزش نيروهاي جوان و تازه استخدام كه معمولاً از نفرات برگزيده و نخبه دانشگاه‌هاي صنعتي كشورند، توسط شركت‌هاي پيمانكار اصلي ساخت پروژه‌ها، يكي از اهداف وزارت نفت بوده و هست.

6- ايجاد روحيه خودباوري و اتكا به صنايع داخلي:
- ايجاد انگيزه و پشتيباني از شركت‌هاي فعال در صنايع نفت و گاز و پيمانكاران عمومي
- رشد سازندگان، پيمانكاران و مشاوران ايراني
براي ساخت هر دو فاز پالايشگاه‌هاي پارس جنوبي و توسعه ميدان بايد دكل حفاري براي حفر چاه‌هاي توصيفي اوليه و سپس چاه‌هاي توليدي وجود داشته باشد، پايه سكوهايي كه در دريا نصب مي‌شوند، بايد ساخته و نصب شود، سكوهاي توليد بايد ساخته و نصب شود، خطوط 32 اينچي لوله زير دريا بايد ساخته شده و سپس عمليات كوتينگ به منظور سنگين شدن آنها صورت پذيرد (مخلوطي از سيمان مخصوص و قير)، خطوط لوله 5/4 اينچي انتقال محلول منو اتيلن گلايكول ساخته و نصب شود (هر يك از لوله‌ها با بعد مسافت ميدان پارس جنوبي يا عسلويه حدود يكصد كيلومتر طول دارند)، تأسيسات انتقال و بارگيري ميعانات گازي از ساحل عسلويه تا عمق 5/1 كيلومتري دريا (SBM) ساخته و نصب شود، تجهيزات كامل پالايشگاه‌هاي خشكي ساخته و نصب شود، حدود 150 هكتار زمين براي ساخت پالايشگاه در نظر گرفته، تسطيح و آماده ساخت پالايشگاه شود، حدود هفت ميليون متر مكعب خاكبرداري و خاكريزي انجام شود، حدود دويست هزار متر مكعب بتن ريزي صورت پذيرد، حدود 35 هزار تن سازه‌هاي فلزي استفاده شود، حدود دو ميليون و سيصد هزار قطر اينچ لوله كشي و جوشكاري صورت پذيرد، استفاده از حدود 32 هزار تن تجهيزات، حدود 2300 كيلومتر كابل كشي، توليد حدود 140 مگا وات برق و توليد حدود 160× 6 تن در ساعت بخار انجام شود.

همه موارد نامبرده شايد بخشي از تلاش‌هايي است كه براي ساخت يك پالايشگاه دو فازي پارس جنوبي (خشكي و دريا) صورت مي‌گيرد كه مطمئناً در آغاز عمليات توسعه در كشور، بخش عمده قطعات پالايشگاه‌ها بايد از خارج تأمين مي‌شد، اما با گذشت زمان اندكي، مديران كشور سعي در ايجاد خودكفايي در اين صنايع كردند و حاصل اين همه تلاش هم‌اكنون ساخت بسياري از قطعات و تجهيزات مورد نياز توسط شركتهاي دولتي و خصوصي داخلي است كه به جرأت مي‌توان ادعا كرد شمار بسياري از آنها براي نخستين بار در كشور و در پروژه‌هاي پارس جنوبي ساخته و به كارگيري شد مانند:

1- تغيير كاربري يك كشتي Crain Barge به كشتي لوله‌گذار توسط شركت تأسيسات دريايي ايران
2- بازسازي دوباره دكل حفاري شهيد مدرس توسط شركت ملي حفاري ايران
3- ساخت بارج 124 متري براي حمل و نقل سكوهاي دريايي و پايه سكوها توسط شركت صدرا
4- ساخت كشتي لوله‌گذار دريايي توسط شركت صدرا

5- ساخت لوله‌هاي 56 خشكي و32 دريايي توسط شركت لوله سازي اهواز
6- ساخت كارخانه كوتينگ لوله‌هاي 32 دريايي و 5/4 در بوشهر توسط شركت صدرا و در خرمشهر توسط شركت تأسيسات دريايي ايران
7- خريد يك دستگاه بزرگ Crain Barge پنج هزار تني توسط شركت صدرا
8- ساخت سكوهاي توليد گاز در كشور براي نخستين بار در پروژه فازهاي 2 و 3 و ساخت باقي سكوها به طور كامل در كشور (يارد صدرا، يارد خرمشهر، يارد بندرعباس) توسط شركت‌هاي داخلي).

گفتني است تا پيش از آغاز طرح توسعه فازهاي پارس جنوبي، حتي پايه‌هاي سكوهاي دريايي نيز در خارج از كشور ساخته مي‌شد، چه رسد به سكوهاي توليدي كه نياز به تكنولوژي روز دنيا داشته و داراي حساسيت بسيار زيادي هستند.

9- ساخت مخازن دو جداره LPG براي نخستين بار در كشور توسط متخصصان داخلي در فازهاي 4 و 5 پارس جنوبي
10- لوله گذاري دريايي براي نخستين بار توسط شركت ايراني تأسيسات دريايي ايران در فاز يك
11- ساخت نخستين گوي شناور انتقال ميعانات گازي توسط شركت ايراني صدرا براي فازهاي 6 و 7 و 8 پارس جنوبي
12- بستن قراردادهاي بزرگ چند ميليارد دلاري در قالب بيع متقابل و فاينانس براي توسعه فازهاي گوناگون پارس جنوبي

7- توسعه پژوهش و فعاليت‌هاي علمي: طرح‌هاي توسعه‌اي ميادين گازي پارس جنوبي، پارس شمالي، گلشن و فردوسي در عمل مانند يك دانشگاه بزرگ عمل مي‌كند كه مي‌توان همه رشته‌هاي دانشگاهي، تخصصي، فني و مهندسي را در آن پيدا كرد، آموزش داد و نيز در زمان اجراي پروژه‌ها به انواع پژوهش‌ها و مطالعات مورد نياز دست زد. هم اكنون شركت نفت و گاز پارس و شركت ملي نفت ايران و همچنين پژوهشگاه صنعت نفت، گام‌هاي مهمي را در اين زمينه برداشته‌اند.

8- بي اثر كردن تحريم‌ها: يكي ديگر از دستاوردهاي طرح‌هاي توسعه پارس جنوبي، مبارزه با تحريم‌هاي اعمالي از سوي كشورهاي غربي است كه در قالب محدود كردن فعاليت‌هاي بانكي با شركتهاي ايراني، محدود كردن سرمايه‌گذاري در ايران، جلوگيري از فروش و فرستادن قطعات مورد نياز، جلوگيري از ورود تكنولوژي و سرانجام تبليغ ضعف دولت در اجراي پروژه‌هاي عظيم نفت و گاز در حال انجام است. با مطالعه اين موارد قبلي به راحتي مي‌توانيم دريابيم كه اجراي پروژه‌هاي مذكور، گام‌هاي بسيار مهم و تأثيرگذاري در بي اثر كردن تحريم‌هاي غرب عليه جمهوري اسلامي ايران است.

9- تمرين مديريت پروژه توسط شركت‌هاي ايراني: مطمئناً تا پيش از آغاز طرح‌هاي توسعه ميدان گازي پارس جنوبي، شركت‌هاي داخلي ايراني يا به صورت دولتي فعاليت مي‌كردند و يا اينكه همواره به عنوان زير مجموعه و يا Joint با شركتهاي خارجي (به صورت خيلي محدود) در اجراي پروژه‌هاي بزرگ دخيل بوده‌اند، اما امروزه شاهديم در كشور شركت‌هايي به عنوان طراح، مجري و ناظر ساخت پالايشگاه‌هاي عظيم پارس جنوبي و ديگر پروژه‌هاي صنعت نفت رشد كرده و حتي در خارج از كشور نيز به اجراي پروژه‌ها مي‌پردازند. اين دستاوردها نيز يكي ديگر از مهمترين دستاوردهاي طرح‌هاي توسعه ميدان گازي پارس جنوبي است.

اين در حالي است كه تا پيش از اين، صنعت ما از ورود به بحث ساخت صنايع دريايي و سازه‌هاي دريايي مورد نياز كشور ترس داشت، ولي هم‌اكنون نه تنها سازنده اين قطعات كه صادر كننده آنها نيز به خارج از كشور شده‌ايم
پنجشنبه 23 آبان 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: تابناک]

[مشاهده در: www.tabnak.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 102]