جاذبه‌هاي ژئوتوريسم/ نگاهي به گل‌فشانهاي سيستان و بلوچستان

واضح آرشیو وب فارسی:ايرنا: جاذبه‌هاي ژئوتوريسم/ نگاهي به گل‌فشانهاي سيستان و بلوچستان
داخلي. اجتماعي. فرهنگي. گردشگري.

"گل‌فشان" يكي از عجيب‌ترين و جذاب‌ترين پديده‌هاي طبيعي كه هر بيننده‌اي را مجذوب مي‌كند از جمله پديده‌هاي جالب توجه در سواحل درياي عمان است.

هر چند در نقاط ديگر دنيا نيز چنين پديده‌هايي وجود دارد اما همبستگي اين عارضه زمين شناسي با منابع نفت و گاز بر اهميت آن مي‌افزايد.

بيش از نيمي از حدود ‪ ۸۰۰‬گل‌فشان دنيا در اطراف درياي خزر و درياي عمان قرار دارد.

در جنوب شرق ايران ‪ ۲۰‬گل‌فشان وجود دارد كه پنج مورد آنها بين بندر جاسك و ميناب، ‪ ۹‬مورد بين چابهار و بندر جاسك و شش مورد ديگر هم بين چابهار و مرز ايران و پاكستان به ويژه شمال خليج گواتر واقع شده‌اند.

گل‌فشانهاي ايران بيشتر در جلگه ساحلي درياي عمان به خصوص بلوچستان جنوبي تمركز دارند و بيشتر آنها فعال بوده اما فعاليت آنها در فصول مختلف از سالي به سال ديگر تغيير پيدا مي‌كند.

اين پديده بطور عمده در فصول مختلف سال به ويژه مواقع پرباران از جاذبه‌هاي نادر و ديدني محسوب مي‌شود.

گل‌فشانها در ميان بوميان ساكن سيستان و بلوچستان به نامهاي مختلفي مشهور است.

مردم منطقه گواتر، جلگه دشتياري و شرق بلوچستان گل‌فشان را به لهجه محلي "بوتن" و اهالي چابهار، كهير و زرآباد آن را"گل پاشان" و "ناپك" به معناي ناف زمين يا ناف دريا مي‌نامند.

يكي از ديدنيهاي حيرت‌انگيز شهرستان چابهار كوههاي گل‌فشان آن است كه مهم ترين آنها در نقطه‌اي نزديك به كنارك به نام بندر "تنگ" قرار دارد.

گل‌فشان واقع در تنگ يا "بولوبولو" در جنوب شرق ايران و در ‪ ۹۵‬كيلومتري غرب بندر كنارك و در دشت كهير نرسيده به روستاي تنگ در زميني مسطح واقع است.

اين گل‌فشان داراي سه تپه كوچك بوده كه يكي از آنها شبيه آتشفشان و فعال است و بقيه آنها نيز از چند سال پيش به صورت غيرفعال درآمده‌اند.

در بلنداي اين تپه‌ها، دهانه‌هايي به قطر چند سانتيمتر وجود دارد و از دهانه گل‌فشان فعال كنوني بطور متناوب گل خاكستري رنگ خارج شده و به سوي دامنه‌ها سرازير مي‌شود.

دوره تناوب اين پديده نادر و زيبا ‪ ۱۰‬تا ‪ ۱۵‬دقيقه است كه اين عمل با لرزش خاك همراه بوده و گاهي به هنگام خروج گل صدايي همانند شليك تفنگ از آن به گوش مي‌رسد.

كوه گل‌فشان بندر تنگ با ارتفاع تقريبي ‪ ۱۰۰‬متر و قطر قاعده كمي بيش از ‪ ۱۰۰‬متر در فاصله حدود ‪ ۱۰۰‬كيلومتري چابهار قرار دارد.

اطراف اين كوه را بياباني وسيع فراگرفته كه اين بيابان نيز همچون خود كوه نتيجه اتفاقهاي درون زمين است.

در فاصله حدود ‪ ۲۰۰‬متري از كوه چاله‌اي به عمق حدود دو متر ايجاد شده كه براي رسيدن به كوه بايد وارد اين چاله شد.

به علت نزديكي زياد اين منطقه به اقيانوس هند و همچنين شكل خاص پوسته زمين در اين ناحيه، پوسته اقيانوس با شيب بسيار تندي در زير اين منطقه به داخل زمين فرو مي‌رود كه باعث به وجود آمدن فشارهاي زيادي به پوسته زمين و خروج آب همراه با گل و لاي مي‌شود.

اين عامل مهمترين دليل بوجود آمدن گل‌فشانها و چشمه‌هاي آب معدني فراوان در منطقه به حساب مي‌آيد.

سرد بودن گل و عدم وجود بخار همراه آن، تاييدي بر صحت ادعاي ذكر شده است.

يكي از زيباترين قل‌قل‌ها و فورانهاي گل كه در بلوچستان خودنمايي مي‌كند گل‌فشان "پيرگل" خاش است.

اين گل‌فشان زيبا با دهانه‌هاي فوراني بسيار به عنوان اثري طبيعي و ملي به ثبت رسيده و تحت حفاظت محيط زيست قرار دارد.

گل‌فشان پيرگل به ارتفاع هزار و ‪ ۱۵۳‬متر از سطح دريا در منطقه كوهستاني تفتان قد برافراشته و در محدوده سه هكتاري آن هيچ گياه و جانوري به چشم نمي‌آيد.

اين جاذبه طبيعي در دنيا نظير ندارد و در جذب گردشگر بسيار موثر است.

در ارتفاعات تفتان مي‌توان حيواناتي نظير "كل وبز، قوچ، ميش، هوبره و پلنگ" را نيز مشاهده كرد.

پرندگان مهاجر نيز براي زمستان گذراني در فصل سرد به سواحل آبگيرهاي جنوبي خاش مي‌آيند كه "انواع مرغابي، خودكا و سرسبز" از آن جمله هستند.

تعداد سوراخهاي استخراج گل در پيرگل به ‪ ۱۵‬عدد مي‌رسد كه بلندترين آن بيش از بقيه از خود گل تراوش مي‌كند.

گلهاي ساحلي با بالا و پايين رفتن آفتاب از دهانه‌هاي پيرگل بيرون مي‌زند.

اما سرزمين پر رمز و راز سيستان و بلوچستان، گل‌فشان زيباي ديگري هم دارد كه در محدوده حفاظتي سازمان حفاظت محيط زيست قرار ندارد.

در فاصله دو دشت كهير و تنگ در ‪ ۲۰‬كيلومتري روستاي كهير و در مسير جاده تنگ گالك در شمال غرب منطقه چابهار سه تپه گل‌فشان واقع شده‌اند كه هنوز كاري براي ثبت اين اثر ملي انجام نشده است.

ميانگين ارتفاع اين سه تپه ‪ ۱۰‬تا ‪ ۳۰‬متر است كه حبابهايي از گل و آب و گاز مانند آتشفشان هر ‪ ۳۰‬تا ‪ ۳۶‬ثانيه يكبار از دهانه‌هاي آن خارج مي‌شود.

كارشناسان زمين شناسي و گردشگري براين باورند كه در مورد گل‌فشانهاي شمال و جنوب كشور تاكنون مطالعات سيستماتيك و ارزنده‌اي انجام نشده است.

از آنجا كه اين پديده داراي ارزش اقتصادي و گردشگري بسيار بالا است كارشناسان پيشنهاد مي‌كنند تا اين طرح به عنوان يكي از جديترين طرحها در مطالعات زمين شناسي دريايي همگام با گشايش مووسسه زمين شناسي دريايي در ايران مورد توجه قرار گيرد.

يك كارشناس زمين شناسي سيستان و بلوچستان مي‌گويد هفت گل فشان در منطقه چابهار وجود دارد كه بزرگترين آنها در جاده كهير به تنگ واقع شده است.

مهدي ميران افزود: گل فشان اغلب به شكل مخروطي بوده و از دو تا ‪ ۴۰۰‬متر ارتفاع و قاعده‌اي به قطر ‪ ۲۰‬تا سه هزار و ‪ ۵۰۰‬متر دارد.

او گفت: اين گل فشانها تپه‌اي و دايره‌اي بوده و داراي يك دهانه اصلي و چند دهانه كوچكتر جانبي هستند كه دهانه اصلي در وسط گل‌فشان واقع شده و كاسه‌اي و تيغه‌اي شكل است.

وي تاكيد كرد: گاهي گل‌فشانها فاقد انفجار بوده و برخي دايمي نيستند و به صورت دوره‌اي و چشمه‌هاي نبض‌دار فعاليت دارند.

او افزود: گل فشانها همانند گنبدهاي نمكي بوده و گاهي همراه آنها ديده مي‌شود و شايد بتوان آنها را گنبدهاي رسي ناميد.

معاون سرمايه‌گذاري و طرحهاي سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري سيستان و بلوچستان هم ايجاد زمينه‌هاي رفاهي و امكانات اقامتي را از مهمترين مسايل در شناساندن اين پديده مي‌داند.

ماندانا زنگنه گفت: استفاده كاربردي از منابع گل‌فشان به عنوان سرمايه ملي به نفع ملت و كشور است.

وي افزود: براي شناساندن هرچه بهتر اين پديده زيبا به مردم كشورمان و جذب دوستداران طبيعت و گردشگران به اين منطقه بايد جاده آسفالته، توقفگاه داراي سايه‌بان با سرويس‌هاي بهداشتي ساخته و مخازن آب آشاميدني و فروشگاه براي عرضه مواد غذايي ايجاد شود.

او بيان كرد: منطقه آزاد چابهار نيز با برگزاري تورهاي مختلف، شناساندن گل‌فشان نادر اين منطقه را در دستور كار خود قرار داده است.

وي تاكيد كرد: باوجود ويژگيهاي منحصربفرد و بكري كه اين پديده خدادادي در شكوفايي اقتصاد منطقه دارد بهره‌برداري لازم و بهينه از آن نشده است.

او ابراز اميدواري كرد مسوولان با اتخاذ تدابير و ايجاد تسهيلات لازم در اين زمينه به نحوي شايسته اين پديده‌هاي جذاب را به عنوان جاذبه‌هاي بكر گردشگري منطقه بلوچستان به هموطنان و جهانيان معرفي كنند.

معاون سرمايه‌گذاري و طرحهاي سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري سيستان و بلوچستان افزود: افزون بر هزار و ‪ ۵۰۰‬ميليون ريال از محل اعتبارات عمراني براي تجهيز و راه‌اندازي مجتمع رفاهي و تفريحي در حاشيه گل‌فشانها تخصيص يافته است.

وي گفت: طرح ساخت استراحتگاه، آلاچيق و مجتمع رفاهي و تفريحي براي گردشگران و بازديدكنندگان از گل فشانهاي چابهار و اطراف آن نيازمند اعتباري بيش از ميزان تخصيصي است.

او جذب سرمايه‌گذار داخلي و خارجي و ارايه تسهيلات مناسب و تعامل و همكاري با نهادهاي اجرايي مرتبط را از اولويتهاي اجراي اين طرح پردرآمد و اشتغال‌زا ذكر كرد.

مديركل اداره حفاظت محيط زيست سيستان و بلوچستان هم گفت: گل‌فشانها يكي از زيباترين و مهمترين جاذبه‌هاي گردشگري اين استان هستند.

پرويز آرامنش اظهار داشت: هم‌اكنون دو گل‌فشان در فهرست آثار طبيعي استان ثبت شده كه از آن جمله گل‌فشان پيرگل خاش است.

وي افزود: سه تپه گل فشان در شمال غرب چابهار شناسايي شده كه براي ثبت آن اقدامي انجام نشده است.

او گل‌فشان پيرگل را منحصربفرد دانست و گفت: اين گل‌فشان داراي دهانه‌هاي زيادي است و چون گل‌فشان واقع در منطقه تنگ، مقطعي نيست.

وي تاكيد كرد: اين گل‌فشانها هنوز معرفي نشده و شمار زيادي از مردم از وجود آنها بي‌خبر هستند.

او گفت: گل‌فشانها پديده‌هاي زيبايي هستند كه مي‌توانند صنعت گردشگري استان زيبا و پهناور سيستان و بلوچستان را ساماندهي كنند.

وي موضوع گردشگري در سيستان و بلوچستان را نوپا دانست و گفت: بسياري از آثار طبيعي و منحصربفرد استان هنوز معرفي نشده و بزرگترين مشكل در اين زمينه اطلاع رساني ضعيف است. ك/‪۴‬
چهارشنبه 22 آبان 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 265]