نگاهی به نقش انگلستان در تاریخ معاصر

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: مناسبات. امپراطوري. استعمارگر انگليس. با ايران، جزو مباحث. اصلي. تاريخ. گوناگوني. رقم. خورده. است. هر چند كه. جنگ. جهاني. دوم. اين. استعمارگر پير را كاملاً. ضعيف. كرد و از نفس. انداخت، اما چنگال.هاي. نفوذ و دخالتش. را در سرزمين.هاي. تحت. نفوذ و سلطه. همچنان. باقي. گذاشت. ايران. با وجود اين. كه. پس. از كودتاي. 28 مرداد 1332 جولانگاه. سياست.هاي. امپرياليستي. امريكا شده. بود و حضور پررنگ. استعمار بريتانيا را لمس. نمي.كرد، اما هنوز هم. از پي.جويي. مطامع. سياسي. اقتصادي. آنها در ايران. آزار مي.ديد. گويي. امريكاي. جوان، احترام. پدر خويش. را بر سر اين. سفره. رنگين. نگاه. مي.داشت. و راضي. به. حذف. كامل. او نبود. رگه.هاي. دخالت. و نفوذ انگلستان. در امور سياسي. اقتصادي. ايران. همچنان. باقي. بود؛ تا اين. كه. وقوع. انقلاب. اسلامي. زمينه. جولان. استعمارگران. گستاخ. قديم. و جديد را از ميان. برد. مقاله. زير حاوي. نكته.ها و ديدگاه.هاي. مؤ.لف. در باب. روابط. ايران. و انگليس. بعد از كودتاي. 28 مرداد 1332 مي.باشد كه. تقديم. خوانندگان. گرامي. مي.شود.دولت. انگليس. با سوابق. استعماري. و نفوذ طولاني. در ايران، از دوران. قبل. از نهضت. مشروطه، به. عنوان. يكي. از دو قدرت. بزرگ. ذي. نفوذ در ايران. شناخته. مي.شود. اين. كشور حتي. در دوره. رضاخان. و بعد از كودتاي. سوم. اسفند سال. 1299 سلطه. بلامنازع. بر ساختار تصميم.گيري. ايران. داشت. با وجود اين، تلاش. زيادي. صورت. گرفت. كه. نقش. اين. دولت. در ايران، بعد از كودتاي. 1332 كمرنگ. جلوه. داده. شود و اين. طور القا شود كه. نه. تنها كودتاي. 28 مرداد 1332 يك. كودتاي. صرفا امريكايي. بوده، بلكه. ايالات. متحده، بعنوان. ابرقدرت. جديد، به. جاي. دولت. انگليس. در صحنه. سياست. ايران. صاحب. سلطه. و نفوذ كامل. شده. است؛ در حالي. كه. شرايط. تاريخي. و مدارك. و اسناد نشان. مي.دهد كه. نه. تنها كودتاي. 28 مرداد كودتايي. صرفا امريكايي. نبود، بلكه. انگليس. نقشي. مهم. و كليدي. در به. ثمر رسيدن. اين. كودتا داشت. علاوه. بر اين، در تمام. دوران. بعد از كودتا، ساختار سياسي. ايران. همچنان. از طريق. شبكه. فراماسونري. تحت. نفوذ و سلطه. انگيس. قرار داشت. و اين. دولت. به. عنوان. شريك. اصلي. و -- در مواردي. -- شريك. برتر در حفظ. منافع. امپرياليستي. خود با ايالات. متحده. امريكا در ايران. عمل. مي.كرد. بعد از اشغال. ايران. توسط. متفقين. در شهريور 1320، دولت.هاي. اتحاد جماهير شوروي. و ايالات. متحده. امريكا به. صحنه. سياست. ايران. وارد شدند و در جهت. حفظ. منافع. خود، رقيبي. جدي. براي. دولت. انگليس. شدند. تحقق. عيني. اين. رقابت. و تضاد منافع. كه. تا قبل. از كودتاي. 28 مرداد 1332 ادامه. داشت. را مي.توان. درغائله. آذربايجان. و امتناع. مسكو از تخليه. نيروهاي. خود از اين. منطقه. بعد از پايان. جنگ. دوم. جهاني. و همچنين. نهضت. ملي. شدن. صنعت. نفت. در ايران، مشاهده. كرد. دولت. انگليس. در عين. حال. كه. اقتدار نظامي. خود را پس. از جنگ. تا حد زيادي. از دست. داده. بود، سعي. مي.كرد با تكيه. بر سياست. قديمي. موازنه. قوا ميان. دو ابرقدرت. نوظهور، همچنان. منافع. خود در ايران. بويژه. انحصار امتيازات. نفتي. را حفظ. كند و به. رقباي. جديد اجازه. ورود ندهد.

مهمترين. اهرم. سلطه. و نفوذ دولت. انگليس. در اين. دوره، تجربه. طولاني. سياست. استعماري. در ايرن. و برخورداري. از شبكه.اي. فوق. العاده. قدرتمند و ذي. نفوذ در هيات. حاكمه. كشور بود. طبيعتاً. چنانچه. انگليس. اجازه. مي.داد كه. رقبا اين. اهرم. را از دست. وي. خارج. كنند، ديگر امكان. و توان. رقابت. و، درعين. حال، حفظ. منافع. خود را نمي.داشت. اين. كشور ديگر نه. داراي. قدرت. نظامي. قوي. بود نه. توان. اقتصادي. لازم. را براي. اعمال. نفوذ داشت؛ در حالي. كه. رقباي. آن. از اين. لحاظ. از توانايي. بيشتري. برخوردار بودند. انگليس. قبل. از كودتاي. 28 مرداد تلاش. زيادي. كرد كه. با تكيه. بر همين. ابزار و اعمال. سياست. موازنه. قوا، از دادن. هر نوع. امتيازي. به. رقباي. خود جلوگيري. كند؛ ولي. شرايط. سياسي. - اجتماعي. در ايران. و تحولات. نظام. بين. الملل، اين. دولت. را مجبور كرد تا نه. تنها از بخشي. از امتيازات. خود در ايران. صرف. نظر كند، بلكه. از ادامه. سياست. موازنه. قوا خودداري. كرده. و به. عنوان. شريكي. جدي. با ايالات. متحده. امريكا عمل. كند.1 به. همين. دليل. بود كه. سياست. موازنه. منفي. دكتر مصدق. كه. با تكيه. بر تضاد منافع. امريكا و انگليس. پيش. مي.رفت، ناگهان. به. شكست. انجاميد و زمينه. كودتاي. 28 مرداد رافراهم. كرد. در طراحي. كودتا، انگليسي.ها ابتدا اجراي. آن. را راساً. بر عهده. گرفته. و تصميم. داشتند كه. در هشتم. اسفند 1331 با خروج. شاه. از ايرن. كودتاي. معروف. به. «عمليات. چكمه» را به. مرحله. اجرا درآورند. اين. عمليات. با دخالت. آيت. ا... كاشاني. و جلوگيري. از خروج. شاه. خنثي. شد و انگليس. ناچار با امريكايي.ها به. تفاهم. رسيد و مشتركاً. عمليات. معروف. به. «آژاكس» را طراحي. و به. مرحله. اجرا در آوردند.2 «آنتوني. ايدن»، وزير امور خارجه. انگليس، در خاطرات. خود مي.نويسد: «... به. نظر من. اين. طور رسيد كه. بهتر است. شخص. ديگري. به. جاي. مصدق. بيايد و پس. از مطالعه. در صحت. عقيده.هاي. خود با علي. سهيلي، سفير ايران. در لندن، كه. يكي. از دوستان. خوبم. بود، مشورت. كردم. نظريات. مرا تصديق. كرد و قول. داد شخصاً. هر قدر كه. بتواند به. ما كمك. كند.»اين. مقارن. با زماني. بود كه. بنا به. سندي. محرمانه، در ماه. مه. 1953، محمدرضا شاه. توسط. «لوي. هندرسن» رسما از طريق. «سر.ز.ماكينز» نظر وزارت. امور خارجه. انگليس. را در مورد بقاي. سلطنت. خود در ايران. جويا مي.شود. بنابراين. كرميت. روزولت، ژنرال. نورمن. شوارتكسف، لوي. هندرسن، ژرژ لنچافسكي، ملبورن، اشرف. پهلوي. و ديگر عوامل. در سوئيس. گرد هم. آمدند و طرح. كودتايي. را ريختند و آنگاه. شاه. را مطلع. ساختند.3 سي. ام. وودهاوس. در اين. باره. گفته. است:

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 119]