ژئومورفولوژي چیست؟

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: ديد کلي

ژئومورفولوژي جديد بيشتر مبتني بر مقايسه سيستماتيک اشکال ناهمواريها و نهشته.هايي است که موجب تعيين سن آنها مي.گردد و همچنين تعيين اشکال اوليه و اصلي ناهمواريها و بالاخره شناسايي فرآيندها و محيط موورفوکليماتيک هنگامي که ناهمواريها را بوجود آورده.اند، مورد توجه مي.باشد.
همچنين ژئومورفولوژي از مطالعات آماري براي بررسي اشکال ناهمواريها بهره مي.گيرد و سعي دارد در تحول ناهمواريهاي زمين عليرغم پيچيده بودن مساله ديناميک طبيعت ، سهم فرآيندهاي مختلف ناشي از آب و هوا و پوشش گياهي و ماهيت سنگها و ساخت زمين و تغيير شکلهاي تکتونيکي و ميراث مراحل اوليه تکامل را از نظر دور ندارد.

تاريخچه

اين علم از ديرباز به وسيله جغرافي دانان يوناني بي.آنکه عنوان مشخصي داشته باشد شناخته شده بود و بعدها در دوره رنسانس ، لئوناردو داوينچي و برنارد پاليسی در گسترش آن پیش قدم شدند. لئورناردو واوینچی در یادداشت.های خود از روابط مهمی که بین ابعاد دره.ها و رودخانه.ها وجود دارد سخن می.گوید و در قرن نوزدهم ژئومورفولوژی یکی از شاخه.های سیستماتیک علوم مربوط به زمین می.گردد.

سیر تحولی و رشد

کاربرد ژئومورفولوژی در اوایل قرن 19 بوسیله مهندسین هیدرولیک که مامور ایجاد کانالهای آبی و تنسیق رودخانه.ها بودند، مورد توجه قرار گرفت و ژئومورفولوژی دینامیکی نیز در تنظیم طرحهای ایمنی و حفاظت راه.ها مورد توجه مهندسین عمران ناحیه.ای واقع شد، از جمله مهندس سورل در سال 1872 تئوری جدیدی در مورد چگونگی تحول و تکامل و دگرگونی رودخانه.ها ارائه داد. و مهندس دوس آب شناس معروف در سال 1841 مفهوم نیمرخ متعادل رودخانه.ها را بیان داشت.
جنگل. انان نیز به نوبه خود دریافتند که در جهت مبارزه علیه فرسایش خاک به وسیله سیلابها می.توان از علم ژئومورفولوژی کمک گرفت و به همین منظور در قرن نوزدهم درخت کاری حوضه.های سیلابی متداول گردید.

پژوهش.های علمی ژئومورفولوژی از اواخر قرن 18 آغاز گردیده بود و سوسور اهل ژنو ضمن بررسی یخچالها و اشکال نهشته.های یخچالی دریافته بود که گسترش یخچالها در گذشته فوق العاده بیشتر از عصر حاضر بوده است : مطالعات نامبرده درقرن 19 به وسیله یک سوئیسی دیگر به نام آگاسیز دنبال شد.
زمین شناسان نیز به نوبه خود در جهت تعیین تاریخ زمین شناسی ، تحول ناهمواریها را مورد توجه قرار داده.اند. چنانچه در اواخر قرن 18 هوتون مبتکر این روش بوده و تحقیقات نامبرده چند سال بعد به وسیلهپلیفر و جیکی و لئیل تعقیب شده است. در اواسط قرن 19 زمین شناسان انگلیسی اولین کسانی بودن که مفهوم پیدایش دشتگون را بیان داشته.اند.

در کشور فرانسه ژنرال دولانوئه و مارژری که اولی توپوگراف و دیگری زمین شناس بود، اشکال کلاسیک ناهمواری ژورایی را با توجه به ساختهای چین خورده آن بررسی کرده.اند و در سال 1888 کتال جالبی تحت عنوان مقدمه.ای بر ژئومورفولوژی به چاپ رسانیده.اند.

در اتازونی ، کشف قسمتهای نیمه خشک غرب به پوول اجازه داد که ضمن بازبینی زمینی کیفیت تخریب رودخانه.ای را در کانیون کلرادو تجزیه و تحلیل کند، و همچنین ژیلبرت در این زمینه مکانیزم آبهای جاری را تعیین کرده و ماک جی نیز نقش آبهای جاری سفره.ای شکل را بررسی نموده است.

این قبیل بررسی.ها بعدا به وسیله ویلیام موریس داویس تئوریسین معروف تکمیل گردیده و نامبرده تئوری معروف سیکل فرسایش را پیشنهاد می.کند و با ارائه این تئوری ، ژئومورفولوژی وارد مرحله جدیدی می.شود و داویس شخصیت علمی جهانی پیدا می.کند.
قلمرو ژئومورفولوژی

در مطالعه ناهمواریهای پوسته جامد زمین می.توان سه ناحیه به شرح زیر تشخیص داد:
زمین.هایی که در آب فرو رفته.اند (اعماق دریا.ها و دریاچه.ها).
زمین هایی که خارج از آب هستند یعنی خشکیها.
ناحیه تلاقی این دو یعنی ساحل که خود قلمرو ویژه.ای است.
انواع ژئومورفولوژی
ژئومورفولوژی ساختمانی :
ژئومورفولوژی ساختمانی از ماهیت سنگها و طرز قرار گرفتن آنها و پدیده.هایی که از عمل تکتونیک (مانند خمیده گیهای طبقات ، شکستگیها ، چین.ها و...) حاصل می.شود ، بحث می.کند که می.توان گفت قسمت عمده شکل گیریهای پوسته زمین به وسیله این علم شناخته می.شوند.

ژئومورفولوژی فرسایشی : گروه دیگر مانند آبهای جاری ، باد ، یخچالها که موجب کنده کاری ناهمواریها گشته و کم و بیش موجب تخریب و از بین رفتن آنها می.گردند، مطالعه این گونه عوامل ، ژئومورفولوژی فرسایشی را تشکیل می.دهد که گاهی به آن با کمی تفاوت در معنی عبارت ژئومورفولوژی دوره.ای اطلاق می.شود
ارتباط ژئومورفولوژی با سایر علوم

بین ژئومورفولوژی و سایر علوم ازجمله خاک شناسی ، هیدرولوژی و اکولوژی و آب و هوا شناسایی روابط بسیار نزدیک وجود دارد. زیرا عوامل این قبیل علوم بیشتر در سطح زمین موثرند. به علاوه مطالعات ژئومورفولوژی یک ناحیه با دانستن اطلاعات حاصله از علوم ذکر شده آسانتر می.گردد.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 5543]