بررسي زبان دين و قرآن/ 3دانشيار مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني(ره):پيامبر اسلام(ص) هم تجربه وحياني داشت و هم به عنوان يك انسان تجربه ديني

واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاري قرآني ايران: بررسي زبان دين و قرآن/ 3دانشيار مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني(ره):پيامبر اسلام(ص) هم تجربه وحياني داشت و هم به عنوان يك انسان تجربه ديني
گروه انديشه: پيامبر اسلام(ص) يك انسان داراي تجربه ديني هم بود، اما تجربه ديني غير از تجربه وحياني است؛ چرا كه تجربه وحياني ماهيتي زباني و معرفتي دارد و نيز تجربه ديني پيامبر نيز منحصر به فرد است، زيرا بالاترين تجربه ديني منحصر به نبي اكرم اسلام(ص) است.
به گزارش خبرگزاري قرآني ايران (ايكنا)، حجت‌الاسلام و المسلمين «ابوالفضل ساجدي»، عضو هيئت علمي مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني(ره) و دكتراي فلسفه دين از دانشگاه «مك ‌گيل»، در بخش قبلي گفت‌وگو با سرويس انديشه، در مورد مقايسه وحي و تجربه ديني تأكيد كرد كه وحي از سنخ تجربه ديني نيست ولو اينكه تجربه ديني ملازم با اوست. ماهيت وحي، ماهيت زباني است و نه ماهيت تجربي و در عين اينكه نبي مكرم(ص) وحي را دريافت مي‌داشتند، داراي احساس‌هايي بودند كه از امور جنبي وحي است نه از خود وحي، لذا بايد در وحي‌شناسي، بين وحي و امور جنبي وحي تمايز قائل شد.
قسمت قبلي را اينجا بخوانيد!

ساجدي در ادامه گفت: اگر هم وحي را از سنخ تجربه ديني بدانيم، باز هم لوازمي كه بر ساير تجارب ديني، مانند خطاپذيري، امكان حصول براي اشخاص ديگر، ظني بودن و به تبع عدم اعتماد، بار مي‌شود، بر وحي بار نمي‌شود.

وي تأكيد كرد: حكم به مشابهت ميان دو امر احساسي ميان دو فرد به سادگي ممكن نيست و به طريق اولي داوري قطعي در باب ماهيت وحي به سادگي امكان ندارد، چرا كه آن از سنخ امور دروني پيامبر است نه از امور ظاهري و محسوس.

مؤلف «دين و دنياي مدرن» در باب معرفت‌شناسي امور باطني گفت: شخص به حالت دروني خودش علم دارد، اما به باطن ديگران مستقيما راهي ندارد، لذا داوري در مورد حالات باطني ديگران از طريق مشاهده لوازم و آثار بيروني آن حالت امكان دارد؛ لذا زماني شخص مي‌تواند به مقايسه دو امر باطني بپردازد كه آثار ظاهري آن حالت دروني را با ديگر آثار بيروني تجربه دروني خود مشابه ديده باشد كه آنگاه مي‌تواند حدس بزند كه فرد مقابل نوعي تجربه باطني مشابه خودش را داشته است.

وي افزود: داوري در مورد هر امر باطني در مورد سايرين چنين است، مثلا احساس ترس را در صورتي به ديگران نسبت مي‌دهيم كه آثار ظاهري مشابه جلوه‌هاي بيروني ترسي كه در وجود خود درك كرده‌ايم را در ديگران مشاهده كنيم، مثل اينكه چهره‌اش زرد و ... است. لذا احتمال مي‌دهيم كه شخص مقابل ترسيده باشد، چرا كه هرگاه خود ما دچار ترس مي‌شويم، دچار زردي چهره و يا لرزه شده‌ايم. بنابراين ما از طريق آثار و وضعيت ظاهري مي‌توانيم تا حدي وضعيت دروني ديگران را حدس را بزنيم، لذا شناخت ماهيت تجربه باطني ديگران براي ما امكان ندارد.

دانشيار مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني(ره) در مورد تجربه ديني اظهار كرد: اگر ما وحي را نوعي تجربه ديني بدانيم بايد جلوه‌هاي ظاهري تجربه وحي را با جلوه‌هاي ظاهري تجارب باطني خود مقايسه كنيم؛ اگر هر دو را مشابه ديديم، آن‌گاه امكان داوري مشترك خواهد بود، ولي قدري فاصله ميان اين دو زياد است كه امكان داوري واحد را به ترديد و چه بسا ناممكن خواهد كرد.

وي روش تحقيق در امور باطني را چنين تبيين كرد: روش صحيح تحقيق در امور نفساني و باطني اقتضا مي‌كند كه تفاوت حس باطني با امور ظاهري و به ميزان تجارب باطني از يك سوي ديگر توجه شود. در غير اين صورت تحقيق ما غير علمي و غير منطقي خواهد بود. بر اين اساس مي‌توان گفت كه ما را به كشف حالات دروني پيامبر راهي نيست، مگر رجوع به برخي حالات ظاهري كه هم‌زمان با دريافت وحي بر نبي مكرم اسلام(ص) حاصل مي‌شده و براي ما نقل شده است.

ساجدي در مورد زيربناي مقايسه ميان امور حس باطني و حس ظاهري گفت: ابتدا بايد اشتراك و قرابت ميان لوازم و آثار تجربه وحياني با آثار و لوازم تجارب ديني ديگران به اثبات برسد و پس از آن كه ميزان افتراق و اشتراك كشف شد، امكان داوري وجود دارد، در حالي كه افتراق بسيار بيشتر از اشتراك است.

وي تصريح كرد: بدين طريق هر قدر ميان آثار بيروني وحي و ديگر تجارب ديني اشتراك يافت شود، امكان داوري بيشتري وجود دارد و هرقدر افتراق بيشتر يافت شود، امكان داوري هم كمتر خواهد بود. مطالعه در سيره نبي نشان از تفاوت بسيار ميان اين دو تجربه باطني دارد.

وي در ادامه افزود: از لحاظ معرفت‌شناسي داوري بر دو حس دروني ميان دو شخص امري بسيار صعب و دشوار و گاهي بيجا است، چرا كه قضاوت ميان دو حس باطني زماني امكان دارد كه شخص قضاوت‌كننده خودش ابتدا مشابه اين حالت را درك كرده باشد. حال براي مقايسه تجربه وحياني پيامبر با ديگر تجارب، بايد گفت كه بين اين دو تفاوت بسيار است و كسي نيست كه مانند وحي را تجربه كرده‌ باشد و به تبع آن بتواند آن را با ديگر تجارب مقايسه كند؛ و هرچه تفاوت بيشتر باشد، امكان تعميم احكام به ساير تجارب وجود ندارد.

مؤلف «دين در نگاهي نوين» خاطرنشان كرد: پيامبر يك انسان داراي تجربه ديني هم بوده‌اند، ليكن تجربه ديني غير از تجربه وحياني است و تجربه ديني پيامبر نيز منحصر به فرد است، زيرا بالاترين تجربه ديني منحصر به نبي مكرم اسلام(ص) است، چرا كه ايشان مستغرق‌ترين شخص در ياد و ذكر الهي بودند و زاهدترين و عابدترين شخص نيز بودند، لذا سراسر زندگي ايشان همراه با تجربه ديني است، اما تجربه وحياني از سنخ ديگري است.
دوشنبه 13 آبان 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبرگزاري قرآني ايران]

[مشاهده در: www.iqna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 222]