بررسي رابطه باكتري هليكوباكترپيلوري (Helicobacter pylori) با زخم معده ؛ يك ميكروب و چند مشكل

واضح آرشیو وب فارسی:قدس: بررسي رابطه باكتري هليكوباكترپيلوري (Helicobacter pylori) با زخم معده ؛ يك ميكروب و چند مشكل
هنگامي كه غذا جويده و بلعيده مي شود از مري عبور كرده و سپس وارد قسمت فوقاني و حجيم معده شده، در معده مواد غذايي

توسط شيره معده (كه مركب از آنزيمهاي هضم كننده و اسيد هيدروكلريك است) شكسته مي شوند و در عين حال ميكرو ارگانيسمهاي وارد شده به بدن توسط شيره مذكور از بين مي روند.
لازم به ذكر است كه روزانه درون معده حدود نيم گالن عصاره معده شستشو داده شده و در واقع معده محلي استريل و كاملا بدون ميكروب مي باشد.
همچنين براي محافظت ماهيچه هاي عضلاني معده در مقابل تخريب توسط شيره بسيار قوي معده، لايه مخاطي ضخيمي درون معده بوجود آمده است.
بلع موادي همچون داروهاي ورم مفاصل، ايبوپروفن، آسپيرين و الكل لايه مخاطي معده را در برخي نقاط تخريب كرده و همين امر سبب زخم شدن سلولهاي لايه اپيتليوم موجود در زير موكوس مي گردد. عواملي همچون كورتيكو استروئيدها، سيگار كشيدن و استرس موجب تشديد دردهاي معده مي گردند.مهمترين عامل براي ايجاد زخم معده، باكتري Helicobacter pylori شناخته شده است.
همانطور كه گفتيم هليكو باكترپيلوري باكتري است گرم منفي و حضور آن را مي توان توسط رنگ آميزي گرم به اثبات رساند.

هليكوباكترپيلوري و معده
همانطور كه ذكر شد، مهمترين عامل در ايجاد زخم و التهابات معده اي هليكو باكتر مي باشد.
هليكو باكتر پيلوري مي تواند با استقرار در بخش آنتروم (بخش انتهايي معده با ماهيچه هاي ضخيم و قوي) سبب عفونت طولاني مدت اين ناحيه شود.در واقع تنها باكتري كه مي تواند در محيط خشن معده و در مقابل حضور شيره معده زندگي و رشد نمايد، هليكوباكترپيلوري مي باشد.
اين باكتري با استفاده از غذا يا آب آلوده از راه دهان وارد معده شده و كافي است يكبار بتواند در موكوس معده پنهان شود، در اين حال باكتري مذكور در لايه مخاطي معده مستقر شده و توسط تاژكهاي برآمده، خود را در ميان سلولهاي لايه مخاطي جاي مي دهد و يا در صورت بروز زخم معده در ناحيه فاقد لايه مخاطي و در واقع بر روي سلولهاي اپيتليوم معده استقرار يافته و تاژكهاي خود را در آن ناحيه فرو مي برد.براي مقابله با هليكوباكترپيلوري سيستم ايمني بدن فعال مي شود.
سلولهاي سيستم ايمني به آساني به علت موكوس ضخيم معده به اين ناحيه نمي رسند.در واقع هنگامي كه لايه موكوسي نازك شده و گلبولهاي سفيد وارد اين ناحيه مي شوند، نمي توانند از آن خارج شوند. به سبب درگيري سلولهاي ايمني با هليكو باكتر آنتي باديهاي موجود در سرم خون كه IgA وIgG مي باشند، بالا مي روند.اگرچه در روند مذكور خود هليكوباكتر ممكن است عامل ايجاد زخم نباشد، اما التهاب لايه آستري معده كه توسط هليكوباكتر ايجاد مي شود زمينه ساز بروز زخم يا حتي ايجاد سرطان معده مي باشد.

علايم احتمالي حضور هليكوباكترپيلوري
سوء هاضمه، سوزش سر دل، نفخ، حالت تهوع، التهاب معده، بروز زخم اثني عشر.
درد در ناحيه بالاي شكم كه يك ساعت يا بيشتر بعد از صرف غذا مشاهده مي شود.
نشانه هاي مذكور توسط مصرف آنتي اسيدها يا شيره و يا داروهاي كاهنده اسيديته معده كاهش مي يابند.
در صورتي كه زخم گوارشي بعد از انجام بيوپسي يا آندوسكوپي مشاهده نشد، مي توان درمان 14 روزه را با آنتي بيوتيكها و داروهاي آنتي اسيد انجام داد. داروهاي آنتي بيوتيكي متداول عبارتند از:
كلاريترومايسين / تترا سايكلين / مترونيدازول / آموكسي سيلين
در كنار آنتي بيوتيك درماني، بايد از داروهايي همچون بيسموت و نيز داروهاي كاهنده اسيديته معده مثل: رانيتيدين / سايمتدين / فاموتيدين / امپرازول / پنتو پرازول و لانزو پرازول استفاده كرد.

خطرات درماني دارويي
مصرف داروي بيسموت مي تواند موقتاً به خاكستري رنگ شدن دهان و دندان و ايجاد يبوست و اسهال و سياهرنگي مدفوع منجر شود.
آنتي بيوتيكها نيز سبب بروز واكنشهاي آلرژيك شده و يا حتي موجب مرگ شوند.
برخي آنتي بيوتيكها مثل:
كلاريترومايسين سبب ايجاد مزه بد دهان مي شود.
مترونيدازول موجب ناراحتي معده / اسهال / عدم تعادل / خارش / بد طعمي دهان مي شود.
اين دارو نبايد همراه با الكل مصرف شود، زيرا باعث سرخ شدن/ سردرد/ حالت تهوع مي گردد.
در ضمن هنگامي كه آنتي بيوتيكها در دوز بالا استفاده مي شوند، بعد از مدتي بيماران آلودگي با كانديداي ناپايدار ( آلودگي با مخمر ) پيدا مي كنند.
در هنگام درمان آلودگي هليكوباكتر، به اين نكته بايد توجه كرد كه هليكوباكتر به راحتي نسبت به كلاريترومايسين و مترونيدازول مقاوم مي شود و نبايد بعد از يك دوره درماني براي دوره هاي بعد از آنها (بلافاصله) استفاده نمود.
در واقع بعد از دو هفته آنتي بيوتيك تراپي، 4 هفته بايد از درمان اجتناب كرد.
در صورتي كه هليكوباكتر توسط آنتي بيوتيكهاي مذكور باقي ماند، بايد احتمال مقاومت باكتري نسبت به آنتي بيوتيك مذكور را بررسي نمود.
تستهاي تشخيصي براي شناخت آلودگي با Hbp
اين تستها به دو بخش تقسيم مي شود:
الف ) تستهاي غير مهاجم به بافتها عبارتند از:
1-تست تنفسي اوره ( urea breath testing)
كافي است هليكوباكتر تنها يك بار بطور مطمئن در موكوس پنهان شود. در چنين حالتي به وسيله آنزيم عبور دهنده اوره آز به جنگ با اسيد معده مي رود.
در واقع تست مذكور به دو صورت انجام مي شود:
* تست راديو اكتيو 14C
* تست بدون راديو اكتيو 13C بيكربنات اوره
هر دو تست طي 15 تا 20 دقيقه انجام شده و بها و وقت يكساني صرف مي كنند.
تست راديو اكتيو 14C به سبب ممنوعيت استفاده از آن در زنان باردار و كودكان، در حال حاضر كم انجام مي شود.
اما در تست بدون راديواكتيو 13C بيكربنات اوره ماده مذكور به صورت خوراكي از راه دهان به بيمار داده مي شود. اين عمل در دو مرحله انجام مي پذيرد، بدين معنا كه 60 دقيقه بعد از دادن مرحله اول ماده به بيمار در مرحله دوم ماده مذكور را به بيمار مي دهيم.
در اين حال با بازدم بيمار و اندازه گيري CO2 و ميزان اوره خروجي از وي، مي توان به حضور يا عدم حضور Hbp پي برد.
2-آزمايش آنتي ژن مدفوع جزء آزمايشهاي ايمني آنزيمي مي باشد كه با توجه به بررسي مدفوع بيمار مي توان به حضور يا عدم حضور هليكوباكتر پي برد. استفاده از لانزوپرازول و بيسموت مي تواند نتيجه غلط به ما بدهد. در واقع 4 تا 6 هفته بعد از اتمام دوره داروهاي مذكور، اين آزمايش قابل انجام است. رانيتيدين بر روي جواب آزمايش بي تأثير است. خونريزي معده و روده به سبب خون آلود بودن مدفوع، باعث بروز جوابهاي نادرست شد.
3-تست بزاقي
حفره دهان به عنوان مخزن هليكو باكتر مي تواند مورد استفاده در تستها قرار بگيرد.
در واقع به علت رفلكس، محتويات معده به مري و سپس دهان، هليكوباكتر مي تواند وارد دهان شود و همين امر سبب انتقال آن توسط ارتباط دهاني مي گردد.
هليكو باكتر موجود در بزاق و پلاك دنداني براي تست استفاده مي شود.
اين تست به نسبت سايرين دقت كمتري دارد.
4-تست ادراري
با سنجش آنزيمهاي موجود در ادرار، مي توان به حضور يا عدم حضور هليكوباكتر پي برد. حساسيت تست مذكور بين 82 تا 90 درصد بوده و به انجام آن توصيه اي نمي شود.
5-تست سرولوژي
توسط ELISA مي توان آنتي باديهاي IgM و IgG و IgA را اندازه گيري كرد و در صورت بالا بودن آنها، احتمال حضور هليكوباكتر رقم مي خورد.
نتايج سرم مي تواند + يا _ باشد.
حساسيت تست مذكور بين 90 تا 100 درصد است.
در ضمن سرم مي تواند در برخي از بيماران سالها بعد از ريشه كني هليكوباكتر آنتي باديهاي موجود در خون را + نشان دهد.
ب ) تستهاي مهاجم به بافتها عبارتند از:
1-تست بيوپسي اوره آز
در تست مذكور به واسطه بيوپسي توسط يك رشته مخصوص و ظريف آندوسكوپي در مدت يك ساعت حضور يا عدم حضور هليكوباكتر تعيين مي شود.
در اين تستها شناسايي نمونه ها از طريق يك نوار معرف با شاخص PH و يك لايه حاوي اوره بر روي نوار انجام مي پذيرد.
2-بافت شناسي
با نمونه برداري و بررسي بافت معده مي توان به حضور هليكوباكتر پي برد.
در اين آزمايش مي توان حضور التهاب معده را مشاهده و يا در صورت لزوم رديابي «تغيير غير قابل برگشت بافت معده يا روده به بافت ديگر» را بررسي نمود.
3-مشكلات موجود در بيوپسي عبارتند از:
- تراكم هليكوباكتر در نقاط مختلف معده متفاوت است و مي تواند به نمونه گيري نادرست منجر شود.
- چنانچه بيماران داروهاي ضدترشحي مصرف كرده باشند نتايج نادرستي به ما مي دهد.

ارتباط هليكوباكترپيلوري با ساير بيماريها
هليكوباكتر و زخم اثني عشر
در73 درصد از بيماران مبتلا به زخم دوازدهه حضور هليكوباكتر توسط تست بيوپسي «اوره آز» تأييد شده و تنها در 23 درصد از بيماران مبتلا به هليكوباكتر گزارش نشده است.تحقيقات نشان مي دهد آلودگي با هليكوباكتر در معده مي تواند مستقيماً موجب رشد زخمهاي اثني عشر شود.

هليكوباكتر و زخم معده
در اكثر زخمهاي معده مي توان هليكوباكتر را ديد.
در واقع ضعف لايه مخاطي محافظت كننده معده توسط هليكوباكتر مي تواند زمينه ساز بروز زخم معده شمرده شود.
البته استفاده از داروهاي غير استروئيدي غيرالتهابي موجب عدم تشخيص هليكوباكتر و پنهان شدن آن مي گردد.
براي شناخت دقيق عامل ايجاد كننده زخم معده بايد بيوپسي كاملي از مخاط معده تا زخم مذكور در يك محل معين صورت پذيرد.
بيوپسي در هنگام خونريزي معده به سبب حضور خون انجام ناپذير يا سخت مي باشد.
تست بيوپسي «اوره آز» عموماً در چنين مواردي استفاده مي شود، با اين حال استفاده از داروهاي ضد زخم مي تواند با اين تست تداخل داشته باشد.
در كساني كه سابقاً به زخم معده مبتلا بوده اند استفاده از آندوسكوپي يا راديولوژي و در كنار آنها تست سرولوژي براي شناخت هليكوباكترالزامي است.
در 60 تا 80 درصد زخمهاي معده موارد آلودگي به هليكوباكتر مشاهده مي شود.

هليكوباكتر و سرطان
سرطان معده مرتبط با حضور هليكوباكتر شناخته شده است. البته اين بدان معنا نيست كه هركس به هليكوباكتر مبتلا بود لزوماً به سرطان معده دچار مي شود، اما حضور هليكوباكتر درمان نشده زمينه ساز ابتلا به سرطان معده خوانده شده است. در عين حال نژادهاي زرد پوست ساكن چين و ژاپن از نژادهاي مستعد در ابتلا به سرطان معده شناخته شده اند.
دوشنبه 13 آبان 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: قدس]

[مشاهده در: www.qudsdaily.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 118]