کورش بزرگ در تاریخ نامه های سنتی رومانیایی

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: کشور رومانی در زمان--های دور و حدود سده--های آغاز میلادی، «داچیا» نامیده می--شده است. رومانیاییان هم به مانند بسیاری از ملل، دارای تاریخ--نامه--هایی کهن و سنتی هستند که در آنها باورها و استنباط--های مردمان از آفرینش جهان و رویدادهای اسطوره--ای و تاریخی باز آمده است. این سرگذشت--ها مانند همه نمونه--هایی که در میان دیگر مردمان جهان دیده می--شود، با افسانه--ها و تک--نگاری--های داستانی توأم هستند.
یکی از مهم--ترین این آثار عبارت است از کتاب «رویدادنگاری» که «میهائیل موکسا/ میخائیل موکسالیه» (Mihail Moxalie) در سده شانزدهم میلادی/ دهم ایرانی، آنرا بر اساس روایت--های ملی و نیز گزارش--های منابع کهن--تر بیزانسی و مولداویایی، همچون اثر منظوم کنستانتین مناسِس (Constantin Manasses) از سده یازدهم میلادی/ پنجم ایرانی، تألیف و تدوین کرده است. مشهور است که موکسالیه تا جای ممکن از افزودن روایت--های غلوآمیز و تخیلی به کتاب خود دوری می--کرده و از خردی عالمانه برای گزینش روایت--ها بهره می--برده است.
آشنایی ایرانیان با آثار تاریخی رومانی و به ویژه موکسالیه، بیش از همه مدیون ترجمه--های ویورل باجاکو (Viorel Bageacu) دانشمند معاصر، استاد زبان فارسی و ایران--شناس نامی رومانیایی است. او یکبار مقاله «فردوسی در فرهنگ رومانی» را به کنگره جهانی بزرگداشت فردوسی (دانشگاه تهران، 1369) عرضه داشت، در حالیکه پیش از آن نیز مقاله--ای از او با نام «ایران در نخستین کتاب--های جغرافیایی رومانی» (ترجمه محمدعلی صوتی) در شماره بهار سال 1358 مجله آینده منتشر شده بود. همچنین در سال 1370 کتابی از دکتر باجاکو در تهران منتشر شد که با نام «یافته--های ایرانشناسی در رومانی» در بردارنده پانزده گفتار کوتاه در این زمینه بود. این کتاب مأخذ اصلی نگارنده برای این گفتار بوده است.
چنانکه از گفته--های باجاکو در کتاب بالا بر می--آید، ترجمه یونانی «رویدادنگاری» موکسالیه یکی از نخستین کتاب--های چاپ شده در جهان پس از اختراع دستگاه چاپ است. کتابخانه آکادمی بخارست به تنهایی بیست نسخه خطی از این کتاب را در مخزن خود دارد.
اثر موکسالیه در بر دارنده گزارش--هایی از تاریخ تمدن--ها و پادشاهان گوناگونِ روزگاران گذشته است. در این میان، به ایران و به ویژه به کورش بزرگ هخامنشی نیز پرداخته شده است. از آنجا که پیش از این و در کتاب «منشور کورش هخامنشی» نمونه--هایی از درستی ادعاهای کورش در بیانیه مشهور خود را به نقل از منابع مستقل دیگری (سالنامه نبونید، تواریخ هرودوت و کورش--نامه گزنوفون) آورده بودم، اینک به پاره----ای از آگاهی--های بدست--آمده از بخش مربوط به پادشاهی کورش در رویدادنامه موکسالیه بر اساس ترجمه ویورل باجارو می--پردازم.
دقت و درستی این گزارش و به ویژه دقت حیرت--انگیز زمان--ها و طول پادشاهی--ها که در متن آمده، در قیاس با تاریخ--نامه--های سنتی ایرانی که جز چند اشاره-- مبهم و کاملاً داستانی، کمترین اشاره--ای به هخامنشیان ندارند، جای شگفتی فراوان دارد. این فراموشی گسترده در آثار ایرانی به احتمال و به مانند بسیاری نمونه--های دیگر، بازمانده--ای از فرهنگ--زدایی گسترده و-- متعصبانه دستگاه دینی- سیاسی ساسانی است که نام--ها و یادهای بسیاری از گذشتگان را به دلیل مغایرت و مخالفت با باورهای زرتشتی ساسانی، حذف کرده بوده--اند تا رو به فراموشی بروند. نام--هایی همچون خاندان زال و رستم، کورش، داریوش و دیگر پادشاهان هخامنشی، پادشاهان دلاور و آزادمنش اشکانی، و نمونه--های بی--شمار دیگر.
در این متن، کورش (Kir) به سرزمین «پارس» منسوب شده و از کسی بنام «داریوش مادی» (Darie Mideanul) یاد شده که عموی کورش دانسته-- شده و با یاری هم شاهنشاهی بابل را درهم شکسته--اند. داریوش مادی با «داریوش ایستاسپ» (Darie Istasp) که در ادامه به او اشاره می--شود، متفاوت هستند. طول پادشاهی کورش سی سال گفته شده که با آگاهی--های امروزی تطبیق دارد.
در رویدادنامه به فرمان کورش برای آزادی یهودیان از بردگی، پس از هفتاد سال اسارت اشاره شده و اینکه آنان اجازه دارند تا در اورشلیم قلعه--ای بسازند و در صهیون نیایشگاهی برپا دارند. بعدها داریوش ایستاسپ نیز بر این تصمیم صحه می--گذارد و با تأکید دوباره بر آزادی آنان، «زورو واوِل» (Zorovavel) نبیره داوود را به سروری آنان می--گمارد. (ظاهراً منظور همان «زِرّوبابل» نوه پادشاه یهودیه است که داریوش او را به فرمانداری برگماشته بود).
طول پادشاهی کبوجیه/ کمبوجیه (Kambus)، هفت سال گفته شده که دقیق و درست است. در باره کبوجیه هیچ سخنی دیگری گفته نشده است.
داریوش ایستاسپ را فاتح کشورها و جزایر و دژهای بسیار می--داند که بر سراسر آناتولی چیره گشته است. طول پادشاهی او نیز به دقت 36 سال آمده است.
در اینجا اشاره--ای به لشکرکشی داریوش به ماورای دانوب (رومانی امروزی) که هرودوت گزارش کرده، نشده است. داریوش مدت--ها دشت--های سکاییان باختری (ماساژت ها/ ماساگت ها) در فاصله میان رودهای دانوب و دُن را در تعقیب سکاییان درنوردیده بود. سکاییان با شگردی جالب، نه می--گریختند، نه حمله می--کردند، نه تن به جنگ می--دادند و نه تسلیم می--شدند. آنان به داریوش که پیغام داده بود "یا اطاعت کنید و یا بجنگید" پاسخ داده بودند که "ما نه عادت به اطاعت داریم و نه دلیلی برای بیهوده جنگیدن. اما چنانچه داریوش به ما یورش آورد، خواهد دید که چگونه از خود دفاع می--کنیم". پس از این پاسخ دندان--شکنانه، داریوش که از تعقیبی بی--ثمر خسته شده بود، مأیوس و ناامید از نبرد و پیروزی بر آنان به کشور بازگشته بود.
در باره لشکرکشی داریوش به پیرامون دانوب بنگرید به: رجبی، پرویز، هزاره--های گمشده، جلد دوم، 1380، ص 264 تا 274.
از خشیارشا (Xerx) به عنوان پادشاهی که لشکرکشی بی--فایده--ای بر علیه یونان براه انداخت و چیزی جز شکست و شرمندگی به همراه نداشت، یاد شده است. پادشاهی او را 28 سال دانسته که هفت سال بیشتر از دوام آن است.در مجموع، کل زمان هخامنشیان 230 سال ثبت شده که دقیق و کامل است.
در بخش--های دیگری از تاریخ--نامه--های کهن رومانیایی که م. گاستر (M. Gaster) آنها را در مجموعه متون کهن رومانیایی گردآوری و در سال 1891 منتشر کرده، آگاهی--های دیگری در باره کورش وجود دارد.
در این متون آورده شده که خداوند توانایی غلبه بر بیشتر پادشاهان را به کورش اعطا کرده بود. با اینکه او بر همه کشور و دارایی آنان دست یافته بود، اما همه آنان را زنده دستگیر کرد و هیچیک را نکشت. همچنین داستانی نقل شده که عده--ای از پادشاهان مغلوب بجای اسب به گردونه کورش بسته شده بودند، اما بر اثر سخن یکی از پادشاهان، کورش همه آنان را از گردونه گشود، بر کنار خود نشاند و احترامشان کرد. او سپس آنان را آزاد گذاشت تا به هر سرزمینی که می--خواهند بروند.

شاید این روایت بیش از داستانی ساختگی نباشد، اما ایجاد و گسترش چنین داستان--هایی فرایند واقعیت--هایی از شخصیت و رفتار کورش و تأثیر آن بر باورهای مردمان جهان آن روزگاران بوده است.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 387]