واضح آرشیو وب فارسی:ايرنا: الزامالت امنيتي خط لوله صلح و پاكستان (بخش 1)
اسلام آباد - احمد فراهاني : خط لوله صلح از جمله موضوعاتي است كه همواره در مذاكرات ايران ؛ هند و پاكستان داراي جايگاه ويژه اي بوده و در صورت امضاي نهايي اين قرارداد سه جانبه ؛ مي توان از آن به عنوان حلقه اتصال انرژي و امنيت در شبه قاره و خاورميانه ياد كرد.
خط انتقال گاز ايران به شبه قاره ، مشهور به خط لوله صلح ، حدود 2700 كيلومتر طول دارد كه 1115كيلومتر در ايران ، 705كيلومتر در پاكستان و 850كيلومتر آن در هند خواهد بود.طرح خط لوله انتقال گاز ايران به پاكستان و هند در ماه هاي اخير از مهم ترين مباحث روز منطقه و جهان بوده ، بويژه آن كه اسلام آباد براي نهايي شدن اين قرارداد، تاكنون تمايل بيشتري از خود نشان داده است .اين طرح از ابتدا قرار بود بصورت سه جانبه ميان ايران ، هند و پاكستان منعقد شود،اما در جريان مذاكرات ، دهلي نو از اين مذاكرات بطور موقت كنار كشيد.
احداث انتقال خط لوله گازايران به شبه قاره دراواسط سال 2007آغاز و تا سال 2010با هزينه اي بالغ بر هفت ميليارد دلار به پايان مي رسد.برآوردهاي اوليه حاكيست ، پاكستان در ازاي ترانزيت گاز ايران به هند ( در صورت توافق ) سالانه حدود 600ميليون دلار عوايد خواهد داشت و دراين راستا ، اين خط لوله سالانه 300ميليون دلار هزينه واردات گاز هند را كاهش خواهد داد.
با وجود منافع و فوايد دوجانبه اين خط لوله براي هند و پاكستان ، چانه زني برسر قيمت و نگراني هند از امنيت اين خط لوله به لحاظ عبور از خاك پاكستان تا قبل از مذاكرات اخير هند و پاكستان ؛ مانع از پيشرفت در روند مذاكرات امضاي قرارداد احداث اين خط لوله شده بود.
پاكستان با كمبود روزافزون انرژي رو به رو است و امضاي اين قرارداد براي آنها حياتي است . اين كشور در حال حاضر 16ميليون تن نفت وارد مي كند كه تا سال 2025به 100 ميليون تن خواهد رسيد.
-امنيت انرژي
امنيت انرژي در عصر جهاني شدن يك واژه چند بعدي است كه داراي الزامات راهبردي متعدد هم سياسي و هم اقتصادي است .
امنيت انرژي براي ملاحظات امنيتي كشورهايي كه وابسته به اين تثبيت موقعيت راهبردي و نيز ديگر عوامل اقتصادي همچون نيازمندي هاي انرژي آن هستند، بسيار اهميت حياتي داشته و اين تنها عاملي است كه همواره براي منافع ژئوپولتيكي اهميت خاص داشته است .
پاكستان از آن جهت اهميت دارد كه موقعيت راهبردي اين كشور در چهار راه شرق آسيا، آسيا مركزي و خاورميانه به گونه اي توازن يافته كه نقشي اساسي و مهم در شكل دهي به نقشه انرژي اين منطقه بازي مي كند.
نفت براي همه اقتصادها چه در شرايط جنگ و چه در زمان صلح يك منبع استراتژيك به شمار مي آيد. در نتيجه اقدامات صورت گرفته براي كسب اطمينان از توليد انرژي و يا ذخيره آن كه براي هم كشورهاي توليد كننده و هم مصرف كننده آن حياتي است و از اينكه اين منبع توسط ديگران مورد تهديد قرار گرفته و يا مسدود نشود خود بخشي از راهبرد امنيت انرژي هر كشوري به حساب مي آيد. لذا لازمه هر بحران مرتبط با انرژي در اين دنياي جهاني شده و كاملا به هم پيوسته ، برخورداري از تاثيري دومينويي اين بحران ها در بازار و اقتصادهاي جهاني است . به ديگر سخن اينكه ، توازن و ثبات از پيش نيازهاي ايجاد امنيت انرژي در منطقه است .
تقاضاي رو به رشد انرژي از سوي چين و هند، به عنوان دو قدرت بزرگ در حال ظهور در آسيا با بيش از يك ميليارد جمعيت در هر يك از اين كشورها عامل محرك و پيش برنده در پيگيري يك شبكه انرژي گسترده در منطقه است . اين امر همچنين يكي از عواملي است كه ضرورت موضوع امنيت انرژي را بيشتر كرده است .
موقعيت راهبردي پاكستان در چهار راه شرق آسيا، آسيا مركزي و خاور ميانه به گونه اي توازن يافته است كه نقش اساسي و مهمي در شكل دهي به نقشه انرژي اين منطقه بازي مي كند. چين و هند به عنوان همسايگان اين كشور، دو اقتصاد قدرتمند جهاني در حال ظهور هستند كه همانگونه كه خود در پي حمايت اقتصاد درحال رشد خود هستند، نيازهاي انرژي آنها نيز هر روز چند برابر مي شود.
نياز به انرژي در خود پاكستان نيز داراي نرخ رشد سريعي است . اين كشور خود نيز خواستار داشتن مناسبات بهتر تجاري و انرژي با نزديك ترين همسايگان و نيز كشورهاي منطقه خليج فارس است .
چنانچه طرح هاي ايجاد چند خط لوله مختلف نفتي كه از اين كشور عبور خواهند كرد اجرايي شوند، ضرورت حفظ امنيت براي اين نوع سرمايه گذاري ها نيز بيشتر مي شود.
طرح هاي انرژي در نوع خود جزو طرح هاي چند ميليارد دلاري هستند. طرح هاي خط لوله نفتي نيز به طور خاص بسيار هزينه بر بوده و نيز مستعد تهديدات هم از نوع فيزيكي و هم سياسي آن مي باشند.
امنيت انرژي بطور كل به عنوان "دسترسي به انرژي " در همه زمان ها، در اشكال مختلف ، مقادير كافي و نيز در قيمت هاي قابل پرداخت ، آن تعريف شده است . سه منبع تهديد براي امنيت انرژي به ترتيب اقتصادي ، فيزيكي و محيطي هستند كه مي توانند هم بشكل محلي و يا جهاني ظهور و بروز پيدا كنند .
امروزه اشكال حمله تروريستي به زيرساخت هاي منابع انرژي از جمله حملات به خطوط لوله هاي نفت و گاز و يا سرقت نفت خام در جهان افزايش سريعي دارد.
منطقي است تنها تصور كنيم كه احتمال اين قبيل حملات به اهدافي چون پالايشگاه ها و نفتكش ها هر روز بيشتر مي شود و بطور طبيعي داراي خطري جدي تر با اثرگذاري و ميزان خسارتي به مراتب بيشتر و پايدار تر خواهد بود. " اهداف جهادي " كه در همايش "رسالت الامه " ماه مارس 2005 مطرح شد توسط القاعده صادر و تبليغ شد تا اين گروه از اين طريق بهتر و بيشتر بتواند به تاسيسات و زيرساخت هاي انرژي حمله كند.
اين نوع انتخاب هدف بيشتر بر مبناي برخي فرضيات استوار است با تاكيد بر اين رسالت كه تجارت نفت و دركنار تجارت ماده مخدر هروئين بخشي از اقتصاد درحال شكست آمريكا است و فرض ديگر نيز بر اين اعتقاد استوار است كه حمله به بنيان اخاذي و استثمار منابع مسلمانان توسط آمريكا مي تواند چنان تاثير پايا و مكرر و فراگيري داشته باشد كه براحتي بتواند اقتصاد آمريكا را از نظر مالي ، نظامي و رواني ويران كند. اين ايده همچنين از انجام حملات بر طرح هاي پيشنهادي خط لوله نفتي تركمنستان - افغانستان - پاكستان (TAP) در افغانستان ، آلاسكا و همچنين بر تاسيسات نفتي در عراق حمايت مي كند .
اگر بياييم منابع اوليه انرژي را با هم مقايسه كنيم در مي يابيم كه خط لوله نفت تنها وسيله انتقال انرژي است و خطوط لوله گاز نيز هنگام حمله بسيار آسيب پذيرتر از خطوط انتقال نفت هستند.
قطع فيزيكي ذخاير گازي در زمان درگيري و يا هر بحراني به نتيجه بدتري منجر مي شود به گونه اي كه امروزه بسياري از كشورها قادر نيستند از بروز چنين حوادثي جلو گيري كنند.
از طرف ديگر نفت را مي توان با روش هاي ديگري غير از خطوط لوله انتقال انرژي ، بطور مثال از طريق نفتكش و يا ديگر ابزارهاي انتقال زميني نفت ، نيز منتقل و جابجا كرد. لذا اين قبيل كشورها براي به حداقل رساندن تاثير بحران انرژي سعي مي كنند بطور همزمان از چندين روش براي جابجايي مواد انرژي استفاده كنند. بطور مثال گاز مايع طبيعي يكي از گزينه هايي است كه مي توان آنرا همه ذخيره سازي و هم به وسيله نفتكش و تانكر هاي حمل گاز جاجا كرده و يا مسير انتقال آنرا در زمان هاي بحراني با حداقل هزينه تغيير داد.
ادامه دارد ...
آساق ××235
يکشنبه 12 آبان 1387
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ايرنا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 191]