مینا

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: قدیمیترین نمونههای مینا کاری موجود موید این ادعاست که مینا کاری نیز مانند بسیاری ازهنرهای دیگر برای اولین بار در ایران پیدا شده و از ایران به سایر کشورها راه یافته است. مینا کاری هنر درخشان آتش و خاک است، با رنگهای پخته و درخشان که سابقه آن به ۱۵۰۰سال پیش از میلاد میرسد.
آقای علینقی وزیری در کتاب تاریخ عمومی هنرهای مصور قبل از تاریخ تا اسلام مینویسد:از جمله هنرهای دستی ایرانیان در گذشته های دور تزئین و کنده کاری روی فلزات است.ظروف فلزی بدست آمده از فلزات گوناگون ساخته شده که مهمترین آنها عبارتست از: طلا،نقره، مس، برنز، برنج، آهن، فولاد، سرب، آلومینیوم و کرم.
این فلزات برای زینت آلات و ظروف گوناگون بکار میرفته زیرا که امکان ساختن ابزار لازم در یک ورق فلز چندان مشکل و ناممکن نبوده از جمله موارد فلز کاری میتوان از ترصیع یعنی به جا نشاندن قطعات کوچک فلزهای مختلف روی سطح فلزی از نوع جنس دیگر و ایجاد تناسبمیان قطعات با در نظر گرفتن رنگ و اشکال هندسی آنها و ایجاد شکل یا نقش وسیله آنها ومینا کاری نام برد. بررسی هایی که در مورد مینا سازی شده نشان میدهد میناهایی که بنامبیزانس مشهور است از مینا سازی ایرانی اقتباس شده است.
قدیمیترین نمونههای مینا کاری موجود موید این ادعاست که مینا کاری نیز مانند بسیاری ازهنرهای دیگر برای اولین بار در ایران پیدا شده و از ایران به سایر کشورها راه یافته است.
در دوران مغول سبک جدیدی در فلز سازی و مینا کاری ایران بوجود آمد. اشکال و تصاویریکه قیافه و لباس اعضای دربار ایران را داشتند، جای اشکال و تصاویر عربی دوره قبل راگرفتند و بویژه ترصیع فلز در عصر تیموری به منتهی درجه شرقی خود رسید.
در زمان صفویه زمینه ی هنر مینا کاری و فلز کاری تغییر یافت ظروف نقره در این دورهنقوش میناتور از قبیل مجالس بزم در دربار و یا مجالس شکار، یا اسب سواری مزین گشت و هنر مینا سازی از نقشهای اسلیمی و گل تغذیه کرد و رنگ قرمز مورد مصرف بیشتریداشت و شهر اصفهان یکی از مراکز عمده مینا کاری بحساب میآمد که هنوز هم تنها مرکزاین هنر محسوب میشود.
● نحوه تولید
هنر مینا کاری را میتوان یکی از اختراعات خلاقه بشر دانست زیرا این هنر شامل فعل وانفعالهای پیچیده ایست که بهم ربط داده میشوند از یک سو عوامل سادهای از قبیلسیلیکوم و مینیوم و پتاسیم و از سوی دیگر سبک قیمتی که ترکیب آنها مینا را بوجودمیآورد.
از این رو این یک هنر آزمایشگاهی است و در حقیقت ماده ایست که از ترکیب اکسیدهایفلزات که براثر حرارت رنگهای مورد نظر را بدست میدهد در اختلاط با تعدادی نمک ثابتبدست میآید و رنگها با درجه حرارت و طول زمان حرارت ارتباط زیاد پیدا میکنند.
بنابراین برای دسترسی به این پدیده هنری زیبا باید آتش و حرارت بدقت مراقبت و مهارشود. مینا که طبعا شفاف است شفافیت بیشتر خود را از اکسید قلع بدست میآورد وترکیبات آن از زمانهای قدیم تا به امروز ثابت و بدون تغییر مانده است.
روی اشیا طلایی و نقرهای هم میتوان مینا کاری کرد ولی اساسا مینا کاری بر روی مس انجاممیشود. تا فراهم آمدن مینا چند مرحله باید طی شود باین ترتیب که ابتدا آن چیزی را کهمیخواهند مینا کاری کنند بهر شکل و هر اندازه باید بوسیله مسگر متخصص به شکل لازمدر آید و پس از آن که ساخته شد استاد مینا کار به آن لعاب سفید رنگ میدهد.
معمولا سه الی چهار بار لعاب داده میشود و در هر بار شیئی به کوره میرود و حدود ۷۰۰ درجه حرارتمیبیند تا رنگ لعاب ثابت شود بعد روی آن به رنگهای گوناگون نقاشی میشود سپس شیئیباز به کوره میرود و حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ درجه حرارت میبیند تا رنگها بصورت مطلوب در آیددر گذشته که مینا کاری رواج اندک داشته رنگهایی که بکار میرفته مانند رنگهایی که درصنعت قلمکار بکار برده میشود گیاهی یا معدنی بوده است ولی اکنون برای نقاشی ظروف واشیا مینایی از رنگهای شیمیایی استفاده میشود.
رنگهایی که در میناکاری بکار میرود بر سه نوع است:
‎۱) رنگهای گیاهی که در چیت سازی هم بکار میرود.
‎۲) رنگهای معدنی که در نقاشی و مینا کاری بکار میرفته است.
‎۳) رنگهای فلزی که روی مینا کار میکنند
برای مینا کاری در تهیه رنگ قرمز از طلا استفاده میشود رنگ سبز مینا از مس و رنگ زردآن از گل ماشی بدست میآید. رنگ آبی و فیروزهای از فلزات و رنگ سفید از رنگمخصوصی تهیه میشده است که در شهر سامره از شهرهای عراق نوع خوب آنرا بدستمیآوردهاند.
بیشتر اشیایی که میناسازان فعلی به بازار عرضه میکنند عبارتست از: گوشواره، سینه ریز،گلوبند، انگشتر، جعبه های بزرگ و کوچک آرایش زنانه، قوطی سیگار، جعبه های خاتم کاری ومینا کاری، سرویس چایخوری و شربت خوری، حبابهای میناکاری، بشقاب، گلدان، تابلوهایبزرگ و کوچک مینا که با هنرهای دیگر مانند طلا کاری، خاتم کاری، مینیاتور ترکیب میشود،کاسه قاب و قدح، قابهای عکس، زیر سیگاری، پیپ، آلبوم عکس، گلابپاش، پنکه سقفی، جارو چهلچراغ، درها و پنجره ها و ضریحهای مینا کاری شده برای مقابر ائمه شیعه در کربلا و نجف و سامره و مشهد و قم و حضرت عبدالعظیم و اماکن متبرکه دیگر.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 503]