حساسيتهاي خطرناك

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: حساسيتهاي خطرناك
فردي به دليل سردرد و تهوع نزد پزشك ميرود. پزشك براي بيمار داروي ضدتهوع و مسكن تجويز ميكند. چند دقيقه بعد بيمار دچار حالت قرمزي و خارش پوست ميشود و تپش قلب ميگيرد. پزشك بر بالين بيمار حاضر ميشود و پس از اقدامات اوليه با 115 تماس ميگيرد. متاسفانه جوان چندلحظه بعد فوت ميكند.

بيمار ديگري به دليل خارش شديد پوست و خاراندن آن، بدنش بشدت ملتهب و زخم شده بود و از نظر علائم حياتي (فشار خون، نبض، تنفس) كاملا طبيعي به نظر ميآمد.
تنها نكته مشكوك، شدت خارش بود. هنوز چند دقيقهاي از مراجعه نگذشته بود كه تنفس بيمار مختل شد. از اين رو بلافاصله اقدامات اوليه و درمان آغاز شد و در كمتر از نيم ساعت بيمار حالش كاملا بهبود يافت.
اين نوع وقايع را بيشتر در تزريق داروها شاهد هستيم و سردسته آنها پنيسيلين است، اما حقيقت اين است كه واكنشهاي حساسيتي از طريق تماس ماده با بدن صورت ميگيرد، مثلا ميتواند از راه خوراكي، تزريقي و حتي استنشاقي باشد.
در واكنش حساسيتپذيري كه سراسر بدن را فراميگيرد، علائم قرمزي، كهير، خارش، افت فشار خون و علائم تنفسي متغير هستند. در اين واكنش به محض تماس بدن با ماده حساسيتزا، برخي مواد در خون آزاد ميشود كه باعث بروز اين علائم ميشوند. آنافيلاكسي به شديدترين واكنشهاي حساسيتي گفته ميشود كه خود را با افت فشار خون و حالت خفگي نشان ميدهد؛ اما بايد اين را به خاطر سپرد كه موارد حساسيتي خفيف ميتوانند به واكنشهاي شديد و حتي مرگ منجر شوند.
سن، جنسيت، شغل، نژاد و موقعيت جغرافيايي تاثيري در ميزان بروز واكنشهاي حساسيتي ندارد؛ اما بيماراني كه تجربه آنافيلاكسي دارند يا افرادي كه قبلا با دارو دچار چنين واكنشي شدهاند و همچنين افراد آسمي كه بيماريشان بخوبي كنترل نشده است در معرض بروز آنافيلاكسي هستند. امكان بروز مجدد واكنشهاي شديد در تماس با يك ماده شناختهشده صد درصد نيست، مثلا براي پنيسيلين 10 تا 20 درصد و براي نيش حشرات 40 تا 60 درصد عنوان ميشود. شايعترين علل بروز واكنشهاي حساسيتپذيري شديد را ميتوان در آنتيبيوتيكها، حشرات و غذاها ديد. آنتيبيوتيكها مثل پنيسيلين، كوتريموكسازول، آسپيرين و داروهاي مسكني همچون پروفن، ديكلوفناك، مفناميك اسيد، ايندومتاسين و پيروكسيكام هستند. غذاها از علل شايع بروز اين واكنشها در كودكان است. غذاهاي حساسيتزا شامل صدف، تخممرغ، گندم و شير ميشود. لاتكس كه در ساخت دستكشهاي پزشكي به كار ميرود از ديگر علل بروز آنافيلاكسي است.
علائم و نشانهها بيماري كه دچار حساسيت شده ابتدا دچار قرمزي، خارش پوست و كهير ميشود. سپس احساس اضطراب، سبكي سر، گرفتگي گلو، كم آوردن نفس و سنگيني در قفسه سينه ميكند. با پيشرفت بيماري، علائمي همچون تنگي نفس، افت هوشياري و فشار خون بروز ميكند. گرفتگي گلو و خشونت صدا از علائم هشداردهنده ايجاد ورم در حنجره و خفگي است. بيماران ممكن است علائمي همچون درد شكم، تهوع، استفراغ، اسهال، قرمزي و آبريزش چشم را نيز تجربه كرده باشند.علائم اين بيماري ظرف يك ساعت بروز ميكند و هرچه سريعتر باشد، شدت بيشتري هم مييابد. در واقع نيمي از مرگومير ناشي از حساسيت در همان ساعت ابتدايي رخميدهد. پس از اينكه علائم ابتدايي بهبود يافتند، چند ساعت بعد ممكن است اين علائم دوباره برگردند.
براي چنين تشخيصي بايد حداقل 2 بخش عمده (مثلا پوست و دستگاه گوارش يا دستگاه تنفس يا قلب) از كل سيستمهاي بدن درگير باشند. زمانيكه مشخص باشد تماس با چه مادهاي باعث بروز حساسيت ميشود، تشخيص واضح است. اما در مواقعي كه تماس با مواد غذايي است، تشخيص علائم به واكنشهاي حساسيتي دشوار است و امكان دارد بهاشتباه بيماريهاي ديگر براي شخص در نظر گرفته شود. بسياري از بيماريها چنين علائمي دارند و بايد آنها را از واكنشهاي حساسيتپذيري جدا كرد، ضمن اينكه فرصت براي مداواي بيماران بسيار كوتاه است و تاخير ميتواند نتايج ناگواري بر جا بگذارد. آزمايشگاه نقشي در تشخيص ندارد و با توجه به فرصت كوتاه براي درمان، نميتوان از آزمايشگاه كمك گرفت.
اقدامات اوليهبراي اين بيماران سريعا بايد به برقراري راه هوايي، دادن اكسيژن، تجويز اپينفرين و تزريق مايع وريدي اقدام كرد. مهمترين اقدام در اين ميان تجويز اپينفرين است. اپينفرين بسته به شرايط به صورت عضلاني يا وريدي تجويز ميشود. اگر بيمار در شوك قلبي ـ عروقي قرار دارد، بايد با تجويز وريدي درمان شود. در اشكال خفيفتر بيماري، دارو عضلاني تجويز ميگردد. براي جبران افت فشار خون بايد از مايع وريدي همزمان با اپينفرين بهره برد. همچنين با بروز اولين نشانهها مبني بر مسدود بودن راه هوايي، لولهگذاري درون مجاري تنفسي انجام شود. تاخير در لولهگذاري ممكن است با تورم بيشتر مجاري تنفسي همراه باشد. ماده حساسيتزا را بايد از بيمار دور كرد (همچون شستن پوست يا گذاشتن ماسك براي كاهش تماس با ماده حساسيتزاي موجود در هوا يا در آوردن نيش زنبور). البته براي مواد غذايي شستشوي معده كاربرد ندارد.علاوه بر داروهاي نامبرده، داروهاي ديگري هم به كار ميرود كه عمدتا براي پيشگيري از عوارض ناشي از حمله يا جلوگيري از بروز مجدد حمله مفيد هستند. به عنوان نمونه ميتوان از داروهايي همچون دگزامتازون و پردنيزولون نام برد.
توصيهها ـ واكنشهاي حساسيتي اغلب در تماس اوليه با ماده ايجاد ميشود و در تماسهاي بعدي علائم بروز ميكند؛ به همين منظور براي بسياري از موارد اطلاعي از تماس اوليه نيست. بنابراين براي تجويز هر دارويي احتمال بروز اين عارضه را در نظر بگيريد و در مكان مناسبي كه امكانات لازم براي احيا و درمان بيمار وجود دارد، اقدام به تجويز دارو كنيد.
ـ قبل از تجويز بسياري از داروها، به تست آنها اقدام كنيد. بروز واكنش دال بر عدم استفاده از داروست؛ اما عدم بروز واكنش در اين مرحله به معني رد حساسيتپذيري نيست.
ـ با وجود حتمي نبودن بروز واكنش در نوبت دوم برخورد، با توجه به خطرات جدي، نبايد در بيماران با سابقه واكنش اقدام به تجويز كرد. اگر الزام به مصرف داروست، بايد توسط پزشك حساسيتزدايي انجام شود.
دكتر بهروز هاشمي

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 225]