بررسي فلسفه احكام، تعارض يا تعاضد علم و دين در فصل‌نامه «كتاب نقد»

واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاري قرآني ايران: بررسي فلسفه احكام، تعارض يا تعاضد علم و دين در فصل‌نامه «كتاب نقد»
گروه انديشه: مقاله «فلسفه احكام، تعارض يا تعاضد علم و دين»، نوشته «عباس گوهري» در فصل‌نامه انتقادي، فكري، فرهنگي «كتاب نقد» منتشر شده است.
به گزارش خبرگزاري قرآني ايران (ايكنا)، آن‌چه نويسنده در اين مقاله در پي بيان آن است، اشاره به تلاش مؤمنان در جهت توجيه علمي گزاره‌هاي ديني و اثبات اين نكته كه تمامي دستورهاي دين علاوه بر خشنودي باري تعالي بر يك توجيه علمي نيز تكيه دارد و از نظر تجربي، عبث نيست و اين‌كه آيا يافتن توجيهات علمي جهت گزاره‌هاي ديني، امري صواب و به نفع دين است، يا امري زيانبار؟

آيا بايد در پس هر دستور ديني، توجيه علمي نيز موجود باشد؟ آيا اگر چنين توجيه علمي‌اي وجود نداشته باشد، چنين امري از سوي خدا عبث است؟ اگر هر گزاره ديني يك فلسفه علمي نيز داشته باشد، پشتوانه محكمي براي دين يافته‌ايم؟ نگارنده در اين مقاله كوشيده است به پرسش‌هاي مذكور پاسخ دهد؛ هر چند اين مسأله به مجال و تفصيل گسترده‌تري نياز دارد.

به زعم نگارنده مقاله، از جمله دغدغه‌هاي دينداران، حفظ عقايد ديني در برابر هجوم شبهات و اشكالات فراوان است. اين اشكالات مي‌تواند از جانب ملحدان يا حتي پيروان اديان ديگر باشد. نظري اجمالي به تاريخ اديان، گوياي اين مسأله است كه اين اشكالات از ابتداي ظهور اديان آغاز شده و تا كنون ادامه داشته و پايان ناپذير است. از جمله مهم‌ترين تعارضات و شبهات مطرح شده براي مؤمنان، تعارض ميان عقايد ديني و گزاره‌هاي علمي است.

گفتني است از يك سو، پيشرفت خارق‌العاده علوم پس از رنسانس و پرده برداري از حقايق عالم هستي را نمي‌توان انكار كرد و از سوي ديگر، تعارض (هر چند ظاهري) ميان برخي گزاره‌هاي علمي و حقايق ديني، امري غيرقابل انكار است؛ و حال بر متدينان است كه براي رفع اين تعارض، به پا خيزند. اين تعارض، از مسائل مهم در حوزه الهيات و فلسفه دين و كلام جديد است و با عنوان‌هايي نظير: «عقل و وحي»، «ايمان و تعقل» و «علم و دين» از آن ياد مي‌شود.

وي افزود: آدمي با توجه به فطرت خداگونه‌اش، خداگوا است و گرايش او به دين، امري فطري است كه در ذات او نهاده شده است. از سويي، طرح پرسش و كنجكاوي در امور عالم نيز از لوازم ذات آدمي است. با جمع اين دو گرايش فطري مي‌توان گفت آدمي، هم در پي دين است و هم در پي علم، و تعارض علم و دين در اسلام، بسيار متفاوت از آن چيزي است كه در مسيحيت گذشته است.

اسلام ديني است كه بر تعقل و تعليم و تعلم تكيه دارد. نخستين آيات قرآن كه براي تمامي مسلمين حجت است، مردم را به فراگيري علم و دانش مي‌خواند و پيروان خود را به علم آموزي، هر چند در چين و حتي در صورت حرب‌ها و درگيري‌ها تشويق مي‌كند.

به عقيده نويسنده، دينداران مسلمان همواره جهت رفع اين تعارض گام برداشته و حتي با توجيهات علمي دستور ديني، كوشيده‌اند تعاليم ديني را علمي جلوه دهند. از اين رو تلاش متدينان مسلمان در مواجهه با تعارض علم و دين، در دو بخش قابل اشاره است: الف ـ تلاش جهت رفع تعارض ميان گزاره‌هاي ديني و علمي. ب ـ تلاش جهت توجيه علمي گزاره‌هاي ديني و اثبات اين نكته كه تمامي دستورهاي دين علاوه بر خشنودي باري تعالي به يك توجيه علمي نيز تكيه دارد و از نظر تجربي، عبث نيست.

آخرين شماره فصل‌نامه انتقادي، فكري، فرهنگي «كتاب نقد» به صاحب امتيازي «پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي» و سردبيري «بهمن شريف‌زاده» منتشر شده است.
سه شنبه 7 آبان 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبرگزاري قرآني ايران]

[مشاهده در: www.iqna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 186]