بزرگداشت منتظرقائم ـ آرمين:روشنفكرديني ذهن نقاد دارد ـ الويري:بايدبه پيمان ايراني آبادوآزاد پايدار ماند ـ خاتمي:زندگاني‌اش پلي استوارميان انديشه وعمل بود

واضح آرشیو وب فارسی:ايسنا: *بزرگداشت منتظرقائم* ـ آرمين:روشنفكرديني ذهن نقاد دارد ـ الويري:بايدبه پيمان ايراني آبادوآزاد پايدار ماند ـ خاتمي:زندگاني‌اش پلي استوارميان انديشه وعمل بود

خبرگزاري دانشجويان ايران - تهران
سرويس: سياسي

اولين همايش بزرگداشت زنده ياد حسن منتظر قائم از سوي سازمان مجاهدين انقلاب اسلامي ايران برگزار شد.

زندگاني‌اش پلي استوار ميان انديشه و عمل بود

به گزارش خبرنگار سياسي خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا) در اين مراسم پيام پادبودي از سوي حجت‌الاسلام و المسلمين سيدمحمد خاتمي توسط هادي خانيكي به اين شرح قرائت شد:

شادروان حسن منتظرقائم، ستاره‌اي درخشان در آسمان انديشه و ادب و سياست انقلاب اسلامي بود كه غروب نابهنگامش هنوز داغ حسرت بردل‌ها و ذهن‌ها دارد. او اميدي واقعي و سرمايه‌اي بالنده براي همه ما بود كه بودنش مي‌توانست از كمبودهاي گوناگون عرصه معرفت و سياست در اين دوران بكاهد.

روشنفكري ديندار و دردمند كه زندگاني كوتاه و پربارش پلي استوار ميان انديشه و عمل بود، كارهاي سترگ و ماندگاري را در حوزه فرهنگ سياسي ما بنياد نهاد. عرضه و ارائه روزآمد منابع ديني و ملي و نزديك كردن نسل‌هاي كهن و جوان در پهنه انديشه و ادب و هنر ايران از جمله خدمات گرانسنگ مرحوم منتظرقائم به اين زادبوم است كه در مراحلي خاص سخت تاثيرگذار بود. او بدون آن‌كه از حضور فعالانه در ميدان سياست دور شود، با توان و تدبير به ميدان‌هاي ديگر گام نهاد و كارهاي كارستان كرد و براستي «خوش درخشيد ولي دولت مستعجل بود.»

من كه توفيق دوستي و همكاري را با آن عزيز سرافراز در زمان‌هاي حساس داشته‌ام بايد بگويم در اين بيست‌وسه سال جاي خالي او را در مقاطع و منازل مختلف، همواره احساس كرده‌ام و روح بلند و انديشه گشاده‌اش را شايسته تعظيم و تكريم مدام دانسته‌ام.

خداوند بزرگ او و پدر و برادر و همسر و فرزندان معصوم او را با خاندان پاك پيامبر اكرم(ص) محشور بگرداند و برادر گرانقدرش و دوستان عزيز و ارجمند را در سازمان مجاهدين انقلاب اسلامي در راه خدمت به اسلام و ايران موفق بدارد.

بايد به پيمان ايراني آباد و آزاد پايدار ماند

در ادامه اين نشست مرتضي الويري شهردار اسبق تهران نيز به عنوان يكي از ياران حسن منتظر قائم سخنراني كرد و گفت: خوشحالم كه با تاخير بيست‌ و چندساله اقدامي براي تقدير از شخصيت فرهنگي و سياسي كه نقش او در ارايه بيانيه‌ها و تشويق مردم براي حضور در انقلاب كم نبود، انجام شده است.

وي يادآور شد: در روزهاي سخت خرداد 52 در زندان اوين زنداني بوديم؛ دقيقا ده سال بعد از 15 خرداد 42. در آن زمان حسن منتظر قائم به همراه 15 نفر ديگر از جمله آقاي اله‌بداشتي اقدام به برگزاري بزرگداشت شهداي 15 خرداد كردند ـ كه توسط مسوولان زندان اوين مورد ضرب و شتم قرار گرفتند ـ من در آن زمان در سلول انفرادي بودم و دو روز بعد يعني 17 خرداد 52 به سلول آنان منتقل شدم و از آن‌جا آشنايي من با حسن آغاز شد.

وي افزود: چند ماهي با حسن بودم و بنا بر اين گذاشتيم كه اگر آزاد شديم سازماني را بنا كنيم كه هم داراي مزاياي سازمان مجاهدين خلق باشد و هم فاقد معايب آن. اما پس از مدتي حسن را به زندان قزل قلعه منتقل كردند و ما يكديگر را گم كرديم تا سال 55 كه با يكي از دوستانم به يكي حوزه‌هاي علميه قم رفته بوديم. در آن‌جا من از طريق آشنايي با برادر حسن كه به صورت كاملا تصادفي اتفاق افتاد، توانستم مجددا با حسن ارتباط برقرار كنم و با عده ديگري از دوستان مجموعه‌اي به نام "فلاح" را تشكيل داديم.

الويري در ادامه به خاطراتي از مبارزات حسن منتظر قائم در مقاطع مختلف پيش از انقلاب اشاره كرد و گفت: يكي از خاطرات مهمي كه از حسن دارم نحوه ازدواج اوست؛ حسن از نظر ظاهري خوش سيما و خندان بود و موقعيت خوبي داشت و دليل ازدواجش با دخترخاله‌اش كه بسيار با او از نظر ظاهري تفاوت داشت، اين بود كه احساس كرد به او ظلم مي‌شود و او مي‌خواست از اين ظلم ممانعت كند. حسن گفت كه به خاطر ارزش‌هاست كه زندگي مي‌كند و پس از ازدواج نيز آن‌قدر پايه‌هاي زندگي‌شان مستحكم بود كه همه با هم به ديار باقي شتافتند. روح‌شان شاد.

شهردار اسبق تهران در خاتمه گفت: حسن تا آخرين روز به آرمان‌هاي خود پايبند ماند. اميدوارم همه كساني كه روزي به خيابان‌ها آمدند تا جلوي كج روي‌ها را بگيرند به پيمان اوليه يعني ايراني آباد و آزاد پايدار بمانند.

با قلم و قدم خود از انقلاب حفاظت مي‌كرد

سپس رضا تهراني از ياران نزديك حسن منتظر قائم به تشريح خصوصيات آن مرحوم پرداخت و گفت: او فردي سخت كوش، متدين و شجاع بود. ما يكديگر را از دوران دانشجويي مي‌شناختيم. او پس از انقلاب جزو كساني بود كه از قداست كاذبي كه برخي از نوانديشان ديني ايجاد كرده بودند دوري مي‌كرد و با قلم و قدم خود از انقلاب حفاظت مي‌كرد. وي گسترش فرهنگ را با بنا نهادن كيهان فرهنگي به همراه آقاي حاج سيدجوادي در هنگامه جنگ و انقلاب پايه‌گذاري كرد. در همان زمان وقتي اولين شماره كيهان فرهنگي منتشر شد، با وجود طرفداران زيادي كه پيدا كرد، نشريه‌اي به نام صحيفه از همان ابتدا و با اولين شماره شروع كرد به انتقاد كردن، اما حسن به كار خود ادامه داد . او اهل درون و برون انقلاب بود.

وي افزود: حسن؛ هر آن‌چه از زشت و نازيبا دور بود. نه محصول تصادف بود و نه آموزش جامعه، بلكه تربيت شده خانواده‌اي بود بسيار متدين و مورد اعتماد.

روشنفكر ديني ذهن نقاد دارد

به گزارش ايسنا در ادامه اين نشست محسن آرمين از ديگر ياران حسن منتظر قائم با بيان اين‌كه " در سيماي تابناك آن مرحوم مي‌توان چهره روشنفكري ديني را به وضوح ديد" خاطرنشان كرد كه " با ياد حسن مي‌خواهم كمي به روشنفكري ديني بپردازم" و گفت: روشنفكر ديني دو مشخصه دارد؛ اهل انديشه و علم و اهل مبارزه. روشنفكر اهل انديشه است يعني مقلد نيست. ذهن نقاد دارد و اهل عمل اجتماعي است. در اين عمل مي‌تواند يك اصلاح‌طلب باشد يا فعال حزبي يا مبارز انتخاباتي.اين بستگي به شرايط و نيازهاي جامعه او دارد. روشنفكر سوداي نفي اكنون را دارد و به وضع موجود رضايت نمي‌دهد؛ چراكه سكون را محافظه كاري مي‌داند.

وي ادامه داد: تلقي قابل دفاع از روشنفكري ديني اين است كه اين تركيب از نظر دين و دينداري الزامي و ضروري است؛ بنابراين بايد گفت روشن‌بيني و روشنگري ضرورت دينداري است. در دين روشن‌بيني يعني مبارزه با جمود و تحجر و مهمترين دليل آمدن انبيا نيز همين است.

وي با بيان اين‌كه " روشنفكر ديني كسي است كه در فهم دين مي‌كوشد و دغدغه دين دارد" ادامه داد: روشنفكري ديني براي دين حوزه‌اي فراتر از احكام اجتماعي مي‌بيند و در نتيجه مي‌توان روشنفكري حاصل دانش بشري جديد نيست، بلكه به قول مرحوم علي شريعتي پيامبران نيز روشنفكران زمان خود بودند و مگر دين چيزي جز تعالي از غرايز زميني به سوي آسمان است.

سخنگوي سازمان مجاهدين انقلاب اسلامي ايران در مقايسه روشنفكري ديني پيش و پس از انقلاب گفت: روشنفكري ديني در دوران انقلاب خصوصياتي داشت از جمله تاكيد بر عنصر توحيد. در واقع جوهره دين را توحيد مي‌دانست. در سنت روشنفكري ديني معاصر مي‌توان از سيد جمال‌الدين اسدآبادي و شاگردان وي ياد كرد. خصوصيت ديگر روشنفكري در آن زمان دعوت به سوي قرآن بود. تمام روشنفكران ديني پيش از انقلاب و در دوران انقلاب دعوت به قرآن را محور فعاليت‌هاي خود قرار داده بودند؛ از جمله آنان مرحوم شريعتي، مرحوم طالقاني، شهيد مطهري و مرحوم بازرگان بود. در حالي كه در سخنان روشنفكران امروز بيشتر بحث فوكوياما و يا هابرماكس را مي‌بينيم. امروز درگير ابتلايي هستيم كه تنها راه نجات ما همين قرآن است.

وي افزود: سومين ويژگي رابطه روشنفكري ديني با مدرنيته است. پيش از انقلاب روشنفكري ديني خاستگاه خود را دين قرارداده بود؛ هم سنت را نقد مي‌كرد و هم دين محور اصلي آن بود، اما خاستگاه مدرنيته نبود و اساسا شعار تزكيه سنت و يا اجتهاد انقلابي مستمر كه از شعارهاي شريعتي و مسيري بود كه مطهري در آن حركت مي‌كرد بر همين پايه نهاده شده بود. براي روشنفكران ديني دوران انقلاب مدرنيته خدا نبود در حالي كه حاصل مدنيت جديد كه در غرب شكل گرفته مدرنيته سرنوشت محتوم ملت‌هاست. البته بحث من اصلا استدلال و برهان نيست بلكه توصيفي است براي روشنفكري ديني و اين كه براي اصلاح جامعه راهي جز روشنفكري ديني وجود ندارد.

اين پژوهشگر علوم قرآني با بيان اين‌كه "خاستگاه روشنفكري ديني دين است" ادامه داد: نمي‌توان دين را نقد كرد؛ چراكه در اين صورت دين به حوزه مشغوليات شخصي تقليل پيدا مي‌كند و بعد از انقلاب و به خصوص پس از در گذشت امام(ره) متاسفانه جرياناتي به مقابله با روشنفكري ديني برخواستند و بنابراين نتوانست چهره‌اي كارآمد از خود نشان دهد و اين امر فضاي رشد سكولاريسم را در جامعه ايجاد و نوعي مقوله‌هاي نقد دين را تقويت كرد.

وي تاكيد كرد: انتصاب حاكميت به دين و سوءاستفاده از دين فضا را براي رشد گرايشات سكولار فراهم مي‌كند و اين فضاي رواني بايد بيشتر مورد توجه روشنفكران ديني قرار بگيرد. رد و نقد دين و پذيرش سخاوتمندانه مدرنيته به روشنفكري ديني ضررهاي زيادي وارد مي‌كند. هم‌چنين افراط و تفريط ها در روشنفكري ديني، اهتمام به مسايل جامعه و ارايه راه‌حل مقتضي روشنفكري از ديگر مسايلي است كه به روشنفكري ديني ضررهاي زيادي وارد خواهد كرد.

وي ادامه داد: روشنفكر ديني به دنبال بازكردن گره‌هاي كور است و در صدد حل مشكلات اصلي جامعه، متاسفانه امروز بحث‌هايي درباره امام زمان(عج) صورت مي‌گيرد و سوال من اين است كه آيا واقعا اين بحث‌ها، بحث اصلي ماست؟ بحث من درباره درست يا نادرست بودن آن نيست بلكه نگاه من به روشنفكري ديني است. اين‌كه بحث‌هاي امروز در اين حوزه چه مشكلي از مشكلات جامعه ما را حل مي‌كند؟ امروز يكي از بحث‌هايي كه حجم ادبياتي مقالات آن در ماه‌هاي اخير با حجم 1400 سال مقالات قابل مقايسه نيست اين است كه آيا قرآن وحي الهي است يا حاصل تفسير پيغمبر؟ آيا اين مساله، مشكل اصلي جامعه ماست؟ اين بحث‌ها ، بحث‌هاي الهيات و مسيحيت است نه اسلام. مگر ما قرآن‌هاي متعدد داشته‌ايم با حرف‌هاي متناقض كه اين حجم از بحث‌ها و مقالات مختلف را در اين زمينه داشته باشيم. اشكال اصلي ما نداشتن طرح و راهبرد است. و بحث درباره مسايلي كه هيچ ارتباطي به جامعه ندارد.

آرمين با بيان اين‌كه " من به واقع نگرانم از اين‌كه روشنفكري امروز فاقد راهبرد مشخص است" گفت: نقد من به كساني است كه سواد خواندن قرآن را از رو هم ندارند اما از امام زمان(عج) صحبت مي‌كنند و نتيجه كارهاي آنان قطع ارتباط ما با جهان است و انگي كه امروز به روشنفكران ديني ما وارد مي‌شود.

وي در خاتمه با بيان اين‌كه " حسن منتظر قائم مرد زمانه خود و يك روشنفكر ديني واقعي بود" اظهار كرد: حسن زماني كه احساس كرد نياز جامعه همراهي است، بدون هيچ ادعايي همراهي كرد و زماني كه ديد دستاوردهاي انقلاب را جمود و تحجر مي‌خورد و جريان روشنفكري ديني به محاق مي‌رود باز هم نااميد نشد و روح حقيقت‌يابش او را به نياز جامعه‌اش يعني دوري از قشري‌گري و از دست رفتن انديشه‌هاي ديني ـ آن هم در آن فضاي زنده باد و مرده باد ـ نزديك كرد و روشنفكري ديني را پايه‌گذاري كرد. امروز مي‌فهميم كارهايي كه حسن كرد، عملي صالح و پاسخ به نياز جامعه اش بود. روحش شاد.

ستاره‌هاي تابناك كشورمان مورد بي‌مهري و غفلت قرار گرفته‌اند

در ابتداي اين مراسم نيز علي باقري مسوول روابط عمومي سازمان مجاهدين انقلاب اسلامي ايران در تشريح برگزاري اين مراسم گفت: اين دغدغه به ويژه در يكي دو سال اخير در سازمان وجود داشت كه برخي از بزرگواران و ستاره‌هاي تابناك تاريخ اين مرز و بوم خصوصا پس از انقلاب به دليل فضاي سياسي كشور مورد غفلت و بي‌مهري قرار گرفتند ـ چه از كساني كه درگذشتند و چه از كساني كه در قيد حياتند ـ و متاسفانه تبليغات رسمي از آنان به راحتي عبور مي‌كنند و سياستگذاري‌ها به سمت و سويي است كه از اين بزرگان نمي‌توان به عنوان الگويي قابل استفاده ارايه كرد. اين دغدغه‌ها به همراه ضرورت آن مهمترين دليل رفتن سازمان مجاهدين انقلاب اسلامي ايران به سمت نكوداشت مفاخر كشور است و حسن منتظر قائم شخصيتي است كه به تمامي مي‌تواند واجد ويژگي‌ها و شرايط يك الگوي قابل دسترس معرفي شود، او فرزند زمان خود بود و مي‌توان او را از سر حلقه‌هاي جريان روشنفكري ديني پس از انقلاب قلمداد كرد.

در پايان اين مراسم برادر حسن منتظر قائم از حاضران در اين جلسه و مسببان برگزاري آن و هم‌چنين محمد خاتمي تشكر كرد.

انتهاي پيام
شنبه 4 آبان 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايسنا]

[مشاهده در: www.isna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 52]