انواع روشهای مبارزه با استرس

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: نگاه اجمالی

مبارزه با استرس (فشار روانی) یعنی هر نوع تلاش سالم یا ناسالم هوشیار یا ناهوشیار برای جلوگیری ، از بین بردن یا ضعیف کردن استرس آورها ، یا تحمل کردن اثرات آنها بطوریکه حداقل آسیب رسانی را داشته باشد. معمولا دو شیوه کنار آمدن با استرس وجود دارد: به صورت مستقیم و به صورت غیر مستقیم (دفاعی). روشهای مستقیم مبارزه با استرس مستلزم توجه شخص به واقعه استرسزا و به کارگیری امکانات رفتار و شناختی برای تغییر دادن واقعه است، بطوری که موقعیت از استرسزا بودن به موقعیت بدون استرس تغییر کند. روشهای دفاعی مبارزه با استرس مستلزم اجتناب از واقعه استرس زا یا جلوگیری از پاسخهای هیجانی ، شناختی و فیزیولوژیکی است.
روشهای مستقیم مبارزه با استرس

مسئله گشایی برنامه ریزی شده

در این روش برای کاستن یا از بین بردن یک عامل استرس آور محاسباتی (برنامه ریزیهایی) ذهنی انجام میشود و بعد برای اینکه آن برنامه به ثمر برسد، تلاش لازم بکار برده میشود. این روش به دو دلیل مؤثر است اولا نتایج آن به بهترشدن رابطه بین شخص و موقعیت منجر میشود. این بدین معنی است که این روش باعث تغییر مثبت موقعیت استرس آور و شخص یا هردو میشود. ثانیا این روش باعث میشود که شخص احساس بهتری داشته باشد، حالت هیجانی بهتری را بوجود آورد، هیجان منفی کمتر و هیجان مثبت بیشتری را تولید میکند. این بدان دلیل است که توجه فرد را از اثرات و پیامدهای زیان بخش عامل استرس آور دور میسازد و آن را متوجه امکانات امیدوارکنندهتر و روشنتر میکند.
روش مواجهای

روش مواجهای مستلزم نزدیک شدن مستقیم به منبع استرس و تلاش برای تغییردادن فوری آن است. مثلا در یک رابطه کاری ، ممکن است مدیری به کارمندش بگوید که کار او جالب نیست و باید سخت تر کار کند یا استعفا دهد. این نوع برخورد با عامل استرسزا اغلب بجای آنکه تغییر سازندهای را موجب شود به پیامدهای نامطلوب میانجامد و حالتهای هیجانی منفی به بار میآورد. برخی تحقیقات نشان دادهاند که ابراز خشم ، خصومت و پرخاشگری که اغلب با کنار آمدن مواجهای همراه است باعث میشود که شخص احساس بدترشدن کند و نه بهترشدن. با این حال اگر حالتهای هیجانی آزار دهنده را همانند دیگر روشها کاهش دهد روش موثری خواهد بود.
حمایت اجتماعی

حمایت اجتماعی اصطلاحی است که بر شبکه دوستان فرد و کمک رسانهای بالقوه دلالت دارد. نمونهای از عناصر شبکه اجتماعی شامل همسر ، خویشاوندان ، والدین ، بهترین دوستان ، همسایگان خوب ،همکاران شغلی و دوستان گروه مذهبی است. حمایت اجتماعی فرآیندی است که افراد توسط آن امکانات عاطفی و عملی خود را برای کمک رسانی به فرد دیگر هنگام رنج بردن ازیک بحران ، به میان میآورند و او را یاری میدهند.

مردم به دلایل گوناگون جویای حمایت دیگران هستند، دوستی ، کمک به گرفتاریهای روزانه ، کمک مالی و دسترسی به منابع مورد نیاز در سطح هیجانی حمایت اجتماعی فرصتهایی را برای مهرورزی ، پشت گرمی ، تشویق ، اطمینان آفرینی ، دوستی ، حس هویت و … فراهم میآورد. حمایت اجتماعی به دو طریق اثرات زیان بخش استرسها را کاهش میدهد. در روش اول حمایت اجتماعی فرد را در برابر عوامل استرسزا قبل از اینکه رخ دهد، کمک میکند. در روش دوم شبکه حمایت اجتماعی به عنوان سپری در مقابل استرس عمل میکند.
روشهای غیرمستقیم مبارزه با استرس (روشهای دفاعی)

مکانیسمهای دفاعی

مکانیسمهای دفاعی برای اولین بار توسط فروید تعریف و توصیف شدند. آنها راههایی برای مقابله با استرس ، اضطراب ، ناکامی و تعارض هستند ولی عامل استرسزا را مورد توجه قرار نمیدهند (بر عکس روشهای مستقیم) بلکه واقعیت عامل استرسزا را تعریف نموده و آن را به صورت واقعهای بیضرر که تهدید کننده نیست، ارزیابی میکنند. مثلا از طریق مکانیسم انکار رئیس یک شرکت از اقرار به اینکه شرکت در حال ورشکستگی است، خودداری میکند و بدین ترتیب استرس را از خود دور میکند. انواع مکانیسمهای دفاعی وجود دارند نظیر: سرکوبی ، انکار ، واپس روی ، فرافکنی ، همانندسازی ، خیال پردازی ، تصعید ، عقلانی کردن و … که در سه سطح دفاعهای پخته و کامل ، دفاعهای اضطراب آور و دفاعهای آشفته عمل میکنند.
استفاده از آرام بخشها

داروهای آرام بخش نظیر: باربیتوراتها (Barbiturates) ، بنزودیازپینها (Benzodiazepines) و … همگی اثر پاراسمپاتیک (Parasympathetic) داشته و موجب آرامش و خواب میشوند. داروهای آرام بخش بدین خاطر موثرند که اختلالات فیزیولوژیکی استرس را بی اثر میکنند. در واقع داروهای آرام بخش میتوانند بصورت مصنوعی یک بهبود فیزیولوژیکی را راه اندازی نمایند. از طرف دیگر این داروها بینتیجه هستند، زیرا به تلاش شخص برای مبارزه با پیامدهای شناختی و هیجانی استرس کمک نمیکنند. به عبارت دیگر این داروها موجب آرامش جسمی میشوند و برای تغییردادن منبع یا علت استرس کاری انجام نمیدهند.
آرامیدگی

روشهای کنترل استرس نظیر آرامیدگی (Relaxation) ، مراقبه (Meditation) با کاهش دادن تنش جسمانی مثل داروهای آرام بخش عمل میکنند. امتیاز این روشها این است که مشکلات داروهای آرام بخش را ندارند. بدین معنی که آنها موجب اعتیاد جسمانی و وابستگی روانی نمیشوند. این روشها به فرد آموزش میدهند که آرام باشد، عمیقا تنفس کند و تنش عضلانی را آرام کند. انتقاد اساسی به این روش آن است که مردم قادر نیستند به راحتی پاسخهای فیزیولوژیکی خود را به هنگامی که در یک موقعیت استرس آور هستند کنترل کنند. به عبارت دیگر در حالی که فردی به پیامدهای از دست دادن کار یا گذراندن یک امتحان فکر میکند، حفظ کنترل شخصی بر فشار خون دشوار است. انتقاد دیگر (که به تمام روشهای دفاعی وارداست) این است که این روشها به جای درمان علت استرس نشانههای آن را درمان میکنند.
ورزش

افرادی که ورزش میکنند یا شرایط جسمی خود را در حالت طبیعی و خوب نگه میدارند، نسبت به افرادی که چنین وضعیتی ندارند، کمتر به اضطراب و افسردگی دچار میشوند. ورزش آثار منفی استرس را به روشهای مختلف کاهش میدهد، در درجه اول در موقع ورزش هورمونهای واردشده به جریان خون به هنگام استرس ، مصرف میشوند و خطر آنها را کاهش میدهد. در درجه دوم تنش متراکم شده در ماهیچهها را آزاد میکند و درنهایت نیرو ، نرمی و قدرت بدنی را افزایش میدهد و مقاومت دستگاهی ، قلبی - عروقی را زیادتر میکند. ورزشهایی که در هوای آزاد انجام میگیرد، موثرتر از ورزشهای داخل سالن است. از بین ورزشهای مفید میتوان پیاده روی و دوچرخه سواری و شنا را نام برد.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 176]