قوانين را به نفع نوابغ تغيير دهيم «قسمت دوم و پاياني»: شناسايي و حمايت كودكان تيزهوش در مدرسه

واضح آرشیو وب فارسی:قدس: قوانين را به نفع نوابغ تغيير دهيم «قسمت دوم و پاياني»: شناسايي و حمايت كودكان تيزهوش در مدرسه
زماني كه والدين قادر نباشند تيزهوشي كودك خود را شناسايي كنند، دشواري اين كار براي معلمان دو چندان مي شود، زيرا آنها كودك را تنها در زمان محدودي از روز در يك محيط به شدت قانونمند آن هم با يك تقسيم نقش به وضوح تعريف شده در اختيار دارند، با وجود اين مشخصه هايي وجود دارد كه مي تواند معلمان را در شناخت كودكان تيزهوش در مدرسه ياري كند، از جمله اينكه دانش آموزان تيزهوش كوچكترين تمايلي به بازيها و درسهايي كه مطابق با سن آنها ارائه مي شود نشان نمي دهند.
آنها اغلب خود را متفاوت از ديگران احساس مي كنند، بي آنكه بتوانند تعريف روشن و دقيقي از اين تفاوت داشته باشند. آنها در محيط مدرسه احساس كسالت كرده و در بازيهاي هم سالان خود شركت نمي كنند و در عوض مي كوشند با ايجاد مزاحمت براي ديگران جلب توجه نمايند. اين دانش آموزان در كارهاي گروهي شركت نكرده و علاقه مند انجام كارهايي هستند كه بسيار بزرگتر از سنشان است. از آنجا كه كودكان تيزهوش در مدرسه به عنوان شاگرد زرنگ كلاس مطرح هستند، لذا در نزد همسالان خود چندان محبوبيتي ندارند، به همين دليل اين كودكان اغلب در درس هاي خويش به طور عمد عملكردي ضعيف از خود نشان مي دهند تا بتوانند در نزد دوستان خود محبوبيتي كسب كنند. والدين و مربيان اين كودكان همواره در معرض بمباران سؤالات بي شمار آنها هستند، اين دانش آموزان قادرند فرآيندهاي تكنيكي پيچيده اي را درك كرده و حتي دانش خود را مورد استفاده قرار دهند. دانش آموزان تيزهوش اغلب در كلاس براي ارائه درس فرا خوانده نمي شوند، زيرا معلمان آنها عقيده دارند كه اين كودكان خود به خود همه چيز را مي دانند.
كارشناسان معتقدند: معلمان و مربيان بايد در مدرسه و بويژه در كلاس شرايطي را فراهم كنند كه همه كودكان بتوانند بطور فردي مورد حمايت قرار بگيرند در اين ميان دانش آموزان تيزهوش بايد با توجه به سطح يادگيري و نيز سرعت يادگيري شان تكاليف معيني دريافت كنند.
در مدرسه نيز بايد اين امكان فراهم شود كه كودكان تيزهوش بتوانند در كلاسهاي بالاتر رشته اي كه در آن استعداد دارند- مثلاً رياضيات- شركت كنند ضمن آنكه گذراندن دوره هاي آموزشي در خارج از مدرسه نيز مي تواند بسيار مفيد واقع شود.
در بسياري از كشورها دانشگاه هايي وجود دارد كه كودكان تيزهوش را بطور ساعتي و يا در برخي رشته هاي خاص مورد پذيرش قرار مي دهند. كارشناسان اقدامات حمايتي از كودكان تيزهوش را با توجه به تعداد دانش آموزان تيزهوش، درجه تيزهوشي آنها و نيز ابزارهاي آموزشي موجود به چند بخش تقسيم مي كنند: تسريع زمان آموزشي، در اين الگوي حمايتي بايد شرايطي فراهم شود كه بتوان مدت زمان عادي مدرسه را كوتاه تر كرد نظير فرستادن زودهنگام كودك به مدرسه، جهش از يك مقطع تحصيلي و يا جهش از يك زمينه و درس خاص (مشاركت در كلاسهاي بالاتر البته فقط در بعضي درسها).
به گفته روان شناسان آلماني، مدرسه رفتن زودتر از موعد كودك تيزهوش بايد با پزشك مدارس آنها مورد توافق قرار گيرد، بويژه بسياري از پزشكان، مدرسه رفتن زودتر از موقع را به دليل كمبود رشد جسمي كودكان رد مي كنند.
همچنان كه معلمان و مربياني وجود دارند كه با جهش اين دانش آموزان به كلاس بالاتر با دلايلي نظير اينكه «اين كار در مدرسه ما باب نيست» مخالفت مي كنند. اين در حالي است كه به گفته كارشناسان وقتي يك كودك در همه زمينه هاي درسي ارائه شده از همسالان خود پيشي مي گيرد، مفهومي ندارد كه او را در يك مقطع تحصيلي نگه داشته و يا فقط اجازه شركت در برخي از دروس كلاس هاي بالاتر را به او بدهيم، بويژه كه طبق تحقيقات اغلب دانش آموزان جهشي بدون كوچكترين مشكلي به كلاس هاي بالاتر راه يافته و بي آنكه دچار اختلالات فكري و اجتماعي شوند، حتي دوستان بزرگسال نيز پيدا كرده اند اما اگر تيزهوشي يك كودك منحصر به چند زمينه و رشته خاص باشد، در اين صورت بايد كودك را در همان مقطع تحصيلي نگه داشته و فقط در زمينه هايي كه تيزهوش محسوب مي شود در كلاسهاي بالاتر شركت داد. ديگر اقدام حمايتي از دانش آموزان تيزهوش مجزا كردن اين كودكان در گروه ها و يا كلاسهاي خاص تيزهوشان است. با وجود اينكه پديده «جدا كردن» دانش آموزان اغلب به دليل ايجاد انزواي اجتماعي كودك از دنياي واقعي مورد انتقاد قرار مي گيرد، اما امتيازات مختلفي نيز به همراه دارد.
براي نمونه به دليل ايجاد ميدان رقابت در محيط مجزا، كودكان و نوجوانان تيزهوش در مقابل يكديگر تقويت مي شوند، ضمن آنكه در اين صورت امكان تدريس در سطح بالاتر با استفاده از مواد آموزشي گسترده تري نيز فراهم مي شود. در چنين شرايطي معلمان نيز بطور خاص مورد آموزش قرار مي گيرند. به گفته كارشناسان وقتي دانش آموزان تيزهوش در فضايي مجزا از دانش آموزان عادي مورد آموزش قرار بگيرند، اين امكان فراهم مي شود كه دانش آموزان با زمينه هاي سرخوردگي و عدم موفقيت خود آشنا شده و راه هاي غلبه بر آن را بياموزند. ضمن آنكه آنها در كلاس خود را ديگر وصله هاي ناجور و منزوي نمي دانند بويژه كه مواد آموزشي اين دانش آموزان نيز با توجه به سرعت فهم و يادگيري آنها تنظيم شده است.نقطه مقابل اين الگوي حمايتي، «تقويت» نام دارد. در اين الگوي حمايتي دانش آموزان داراي ضريب هوشي مختلف در يك كلاس مورد آموزش و تدريس قرار مي گيرند، اما تكليفي كه از آنها خواسته مي شود يك شكل نبوده و درجه دشواري مختلفي دارد و براي اينكه هيچ گونه حسادتي در ميان دانش آموزان ايجاد نشود معلمان ترتيبي مي دهند كه دانش آموزان از متفاوت بودن تكاليف شان مطلع شوند.
مشكلات اجتماعي كودكان تيزهوش
در ايالت «اسن» آلمان 160 خانواده عضو انجمن تيزهوشان اين كشور هستند. در حالي كه بنابر تحقيقات انجام شده بتدريج از تعداد خانواده هايي كه فرزندان تيزهوش خود را به اين انجمن مي آورند، روز به روز كاسته مي شود. زيرا به گفته والدين اين كودكان حمايت هاي فردي مورد نياز هر كودك، مستقل از موقعيت اجتماعي و استعداد طبيعي وي هرگز به مرحله اجرا نمي رسد، به طوري كه براي مثال كودكان و نوجوانان تيزهوش از ترس «رفتارهاي ناعادلانه» هم كلاسي ها و معلمان خود، حاضر به ذكر نام خويش در رسانه ها نيستند. يكي از دانش آموزان تيزهوشي كه در كلاس نهم دبيرستاني در ايالت اسن آلمان درس مي خواند، در اين باره اظهار داشت: معلم او يك بار از وي درخواست كرد كه مانند يك دانش آموز كلاس نهم انشا بنويسد، نه مانند يك بزرگسال. يعني به جاي آنكه به دليل عالي بودن انشايش مورد تشويق قرار بگيرد، توسط معلم خود تحقير شده است ديگر دانش آموزان تيزهوش اين مدرسه نيز با گله مندي از شرايط نامطلوب خود در مدرسه از گرفتن برچسب «عجيب» از سوي معلمان و همكلاسي هايشان ابراز ناراحتي مي كنند.به گفته كارشناسان آلماني در حدود 2 سال پيش قربانيان «رفتار ناعادلانه» دانش آموزان ضعيف و افراد داراي موقعيت اجتماعي خاص يا آسيب پذيري رواني بودند اما امروزه اين پديده در مورد اكثريت كساني كاركرد پيدا كرده است كه چيزي براي ارائه كردن داشته باشند مانند كساني كه استعداد خاص، بهره هوشي بالاي متوسط و يا تخصص بسيار بالا در يك زمينه خاص دارند.
به گفته اين كارشناسان، در دنياي سطحي نگر امروزي كه به طور روزافزون به ظواهر و موقعيتهاي آن معطوف شده است، از افراد تيزهوش در رسانه ها بسيار كمتر از مدل هاي زيبايي كم حرف بي استعداد متكي به عمل زيبايي صحبت مي شود. روان شناسان آلماني هشدار دادند تا وقتي كه در آلمان تعداد مدارس حمايت از تيزهوشان افزايش نيابد و معلمان رفتارهاي ناعادلانه را متوقف نكرده، بلكه خود نيز بدان دامن بزنند وضعيت دانش آموزان تيزهوش اين كشور به هيچ وجه تغيير نخواهد كرد كه وخيم تر نيز خواهد شد، بويژه كه بسياري از والدين كودكان تيزهوش ابزارهاي مالي لازم را در اختيار ندارند تا كودك خود را به يكي از مدارس خصوصي تيزهوشان بفرستند. در صورت ادامه اين روند، كشور آلمان بايد در آينده اي نه چندان دور منتظر از دست دادن بخش عظيمي از توانمندي فكري خود باشد.
سه شنبه 23 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: قدس]

[مشاهده در: www.qudsdaily.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 98]