صفحاتي از دفاع مقدس(5)؛عمليات فتح (1) تا كربلاي (10)

واضح آرشیو وب فارسی:حيات: صفحاتي از دفاع مقدس(5)؛عمليات فتح (1) تا كربلاي (10)
تهران - حيات

عمليات فتح 1
در بهار سال 1365 شوراي عالي دفاع، همكاري سپاه با كردهاي معارض عراقي را تصويب كرد و از آن پس هم كاري قرارگاه رمضان با آن ها تقويت شد. عمليات فتح 1 بزرگترين بستر همكاري قرارگاه رمضان و اتحاديه ميهني كردستان عراق – تا آن روز – بود. در اين عمليات كه سپاه آن را طراحي و اجرا كرد، دو يگان تكاور سپاه به عمق 150 كيلومتري در شمال و جنوب كركوك نفوذ كردند و درحاليكه ازتمهيدات اتحاديه ميهني كردستان عراق برخوردار بودند، اين خسارت ها را به دشمن وارد آوردند.
- انهدام تاسيسات پالايشگاه كركوك
- انهدام واحد بهره برداري شماره 1
- انهدام نيروگاه حرارتي برق كركوك
- انهدام سه پايگاه موشكي زمين به هوا
- انهدام تاسيسات تفكيك نفت و گاز جمبور و جبل پور و شوارو
- انهدام مركز استراق سمع و جاسوسي الكترونيكي و پارازيت عراق در منطقه سقزلي
- اجراي آتش روي قرارگاه هاي سپاه يكم و لشكر هشتم
- انهدام پادگان دارامان
- انهدام مقر سازمان امنيت عراق و مقر عناصر سازمان منافقين

عمليات والفجر 2 29/4 تا 13/5/62
پس از عدم موفقيت عمليات والفجر مقدماتي و والفجر 1 در جبهه جنوب، اولين عمليات در جبهه شمالي با نام والفجر 2 اجرا شد. اين عمليات با طراحي و فرماندهي سپاه و ارتش در دو محور اجرا شد كه نتيجه آن چنين بود. تصرف پادگان حاج عمران، اشراف بر شهر چومان مصطفي ، مسدود شدن يكي از معابر مهم تردد ضد انقلاب به كردستان ايران در مرز قمرچين متقابلا تسهيل نفوذ نيروهاي نامنظم ايران به كردستان عراق و امكان تردد معارضان كرد عراقي به ايران .

عمليات والفجر 4 27/7 تا 30/8/62
هدف از اجراي عمليات والفجر 4، آزادسازي ارتفاعات قوچ سليمان در غرب مريوان و نيز اتصال ارتفاعات سورن به سوركوه بود. با اتصال اين دو ارتفاع، دره ناامن شيله كه محل تردد ضد انقلاب و از معابر ورودي آنان از عراق به ايران بود تامين مي شد، اين عمليات با فرماندهي سپاه و ارتش در دو محور بانه و مريوان انجام شد و در نتيجه آن ، اغلب ارتفاعات مورد نظر در هر دو محور به تصرف درآمد، ليكن بر اثر پاتك هاي دشمن به روي قله هاي كاني مانگا برخي از قله هاي ارتفاع دست به دست شد و در نهايت در اشغال دشمن باقي ماند. در نهايت اين عمليات با نتايجي همان آزادسازي.

عمليات قادر 24/4 تا 18/6/64
عمليات بدر آخرين عمليات مشترك سپاه و ارتش بود و از آن پس اين دو سازمان هر كدام به طور مستقل طرح ريزي و اجراي عمليات مي كردند. البته تدبير جديد مانع از آن نبود كه هر كدام از اين دو سازمان در اجرا از يكديگر كمك بگيرند. همچنان كه سپاه از توپخانه، هوانيروز و نيروي هوايي ارتش كمك مي گرفت، ارتش نيز از يگان هاي ...سپاه بهره مي جست. اولين عمليات مستقل ارتش بعد از بدر عمليات قادر بود كه با فرماندهي سرهنگ (شهيد سپهبد) علي صياد شيرازي و يگان هاي ارتش و سپاه به اجرا درآمد. اين عمليات در دو ماه و در سه مرحله با عناوين قادر 1 ، 2 و 3 اگر چه قواي خودي موفق شدند در هر يك از مراحل اين عمليات هدف هايي را تامين كند، ليكن عواملي از جمله پاتك هاي دشمن موجب شد تا عمليات با عدم موفقيت مواجه شود و به انهدام دشمن اكتفا گردد.
در اين عمليات سرهنگ حسن آبشناسان فرمانده تيپ 23 نوهد ارتش به شهادت رسيد.

عمليات والفجر 9 5/12 تا 9/12/64
اولين عمليات از سلسله نبردهاي مربوط به استراتژي تعقيب دشمن در جبهه شمالي در منطقه چوارتا با طراحي و فرماندهي سپاه پاسداران در سه محور اجرا نشد و نيروهاي خودي توانستند در دو مرحله به اهداف موردنظر همچون ارتفاعات كوخ نم نم، ناصر، ماماخلان، موبرا، پلنگه سوروقله كاژال پير (كچل) – كه از بلندترين قلل منطقه است – دست يابند. چند روز پس از پايان عمليات و تحويل خط به نيروهاي پدافندي، درحالي كه تثبيت نشده بود، نيروهاي عراقي در حملاتي توانستند كليه نقاط تصرف شده را پس بگيرند.
نكته حائز اهميت، هم زماني اين عمليات با عمليات والفجر 8 بود، يعني درحالي كه توان اصلي سپاه درمنطقه فاو درگير بود، يگان هاي تازه تاسيس سپاه عمليات والفجر 9 را انجام دادند و توانستند در تهاجم خود كاملا موفق باشند و چنانچه نيروهاي پدافندي جايگزين آن ها قادر به حفظ منطقه مي شدند، نيروهاي ايران در منطقه سليمانيه به موقعيت ممتازي دست مي يافتند. به اين ترتيب اين عمليات نشان كه در صورت گشودن دو جبهه هم زمان عليه ارتش عراق، توان دشمن تجزيه مي شود و قادر نخواهد بود در دو جبهه مجزا و به طور هم زمان به مقابله برخيزد.

عمليات كربلاي 2 10/6 تا 11/6/65
اگر چه زمان عمليات كربلاي 2 مربوط به دوره اي است كه استراتژي تعقيب متجاوز در جبهه شمالي پايه ريزي شده بود ليكن تا قبل از احساس بن بست در جنوب، اجراي اين استراتژي جدي نشد به عبارت ديگر اجراي عمليات كربلاي 3 ، بيش از هر چيز متاثر از استراتژي معروف به «دفاع متحرك» ارتش عراق بود. در اين دوره در مورخ 24/2/65 در منطقه حاج عمران به ارتفاعات 2519 و شهيد صدر حمله كرد و دستاوردهاي عمليات والفجر 2 را به اشغال درآورد.
از آنجا كه تسلط واشراف دشمن بر منطقه، نيروهاي خودي را در فشار قرار مي داد و پيوسته متحمل تلفات مي كرد عمليات كربلاي 2 با فرماندهي سپاه در دو محور شمالي و جنوبي اجرا شد. در محور شمالي، ارتفاع شهيد صدر تصرف شد، اما در محور جنوبي، هوشياري و مقاومت دشمن موجب شد تا نيروهاي خودي به عقب بازگردند و ارتفاع 2519 در دست دشمن باقي بماند.

كربلاي 5
نامگذاري سال 65 به سال سرنوشت و عدم موفقيت در عمليات كربلاي 4 بحران بزرگي را براي فرماندهان جنگ ايجاد كرده بود. آقاي هاشمي رفسنجاني به عنوان فرماندهي عالي، ادامه جنگ را به شرط تضمين پيروزي مقبول مي دانست و فرماندهان يگان هاي سپاه نيز كه از عمليات كربلاي 4 دچار فشار روحي بودند و نيز استحكامات شلمچه را غير قابل عبور مي دانستند، نه تنها تضمين پيروزي را ميسر نمي ديدند بلكه كسب موفقيت در شلمچه را غير قابل دسترسي ارزيابي مي كردند.
اما در اين ميان فرمانده كل سپاه كه از شكست در كربلاي 4 فقط ضعف دشمن در شلمچه را شناسايي كرده بود، از نادر افراد اميدواري بود كه در جلسات تصميم گيري بر اجراي عمليات در منطقه شلمچه اصرار مي ورزيد و به عبارت ديگر اگر چه عمليات كربلاي 4 به موفقيت نينجاميد، ليكن تاكتيك به كار رفته در آن عمليات در محور شلمچه كه سبب شكسته شدن خط دشمن و نفوذ به عمق مواضع آنها شد، آسيب پذيري موانع مستحكم شرق بصره را آشكار ساخت. به هر صورت عمليات كربلاي 5 در وضعيت بسيار دشواري طراحي و بلافاصله آغاز شد. در اين عمليات موضاع عراق در كانال پرورش ماهي، پنج ضلعي و شلمچه از سمت شمال مورد هجوم قرار گرفت و بسياري از مرزهاي نفوذ ناپذير تسخير شد. از آنجا كه اين عمليات تنها ده و هفته پس از پايان عمليات كربلاي 4 به وقوع پيوست، دشمن از نظر زمان غافل گير شد. همچنين به دليل اينكه جهت هجوم نيروهاي خودي، خلاف جهت آرايش نيروهاي عراقي بود، در تاكتيك نيز دشمن غافل گير شد. به اين ترتيب خشنودي عراق در متوقف كردن عمليات ابوالخطيب (كربلاي 4) ديري نپاييد و دو هفته بعد بصره كه زمين هاي اطراف آن بسيار مسلح و نفوذ ناپذير شناخه مي شد.
فرصت دادن به نيروهاي رزمي سپاه و واگذاري اين منطقه، به معناي تسليم عراق و تحقق خواسته هاي جمهوري اسلامي ايران در جنگ بود، لذا عراق پذيرفت كه براي سدكردن حركت رزمندگان ايران بهاي سنگيني بپردازد و با گسيل انبوه نيروهاي خود به منطقه اي با وسعت كنم، در زير آتش شديد و موثر نيروي خودي ايستادگي نمايد. اين اقدام كه به متلاشي شدن شمار فراواني از يگان هاي عراقي انجاميد.
بدين معنا بود كه دشمن براي از دست ندادن زمين شرق بصره، آماده پذيرش تلفات فراوان است. درعين حال ارتش عراق نتوانست مانع از سقوط مواضع خود در شرق بصره شود و 80 درصد از هدف هاي عمليات كربلاي 5 تامين شد. پيروزي ايران در اين زمين شمارش معكوس پايان جنگ را درپي داشت.
عبور از استحكامات و تجهيزات عراق نمي تواند در بازداشتن رزمندگان نقش تعيين كننده اي داشته باشد، لذا براي جلوگيري از شكست ارتش عراق تلاش گسترده اي صورت گرفت كه در نهايت به تصويب قطع نامه 598 انجاميد. در اين عمليات حسين خرازي و اسماعيل دقايقي فرماندهان لشكر 14 امام حسين(ع) و 9 بدر به شهادت رسيدند.
در تاريخ 3/12 تا 13/12/65 عمليات تكميلي كربلاي 5 انجام شد. در عمليات كربلاي 5 دشمن ازدوسوي مورد هجوم قرار گرفته بود. محور شرقي – غربي و محور شمالي – جنوبي. ارتش عراق ناگزير بود درمنطقه اي محدود به حدفاصل كانال زوجي تا نهر جاسم در دو جبهه با دو آرايش و با 90 درجه تغيير جهت، با رزمندگان ايران مقابله كند، اين نكته كه از پيچيدگي هاي عمليات كربلاي 5 محسوب مي شود – دشمن را بسيار آسيب پذير كرده بود. لذا مدتي پس از تثبيت عمليات، ارتش عراق كوشيد تا از اين محاصره بيرون آيد كه بدين منظور توان زرهي خود را در جنوب كانال پرورش ماهي متمركز كرد و با انبوه آتش توپخانه و زرهي در عملياتي بسيار دشوار ضلع جنوبي كانال پرورش ماهي را پس گرفت. از اين پس عراق در يك جبهه غربي – شرقي در مقابل رزمندگان اسلام پدافند مي كرد. پس از آن اقدامات مهندسي عراق آغاز شد كه سه دژ مسلح به نام خاكريزهاي 500، 1000 و 1500 احداث كرد. در عمليات تكميلي كربلاي 5 كه سپاه طراح و مجري آن بود. هدف بازپس گيري ضلع جنوبي كانال پرورش ماهي بود. در اين عمليات با آن كه دشمن كاملا هوشيار بود و تاكتيك و جهت تك رزمندگان نيز مشخص بود، تا پل كانال ماهي گيري پيش روي شد، اما سرانجام پس از چهار مرحله عمليات و انهدام بخش مهمي از ارتش عراق، براي تثبيت منطقه، نيروهاي خودي به حفظ خاكريز 500 اكتفا كردند.
بخشي از خاك ايران اسلامي، تصرف منطقه وسيع دره شيار و در نتيجه انسداد تعدادي ديگر از معابر مهم تردد ضد انقلاب و نيز اشراف خودي بر شهر پنجوين و چندين روستاي عراق پايان يافت.

عمليات كربلاي (7)13/12 تا 17/12/65
تصرف ارتفاعات 2519 يكي از هدف هاي نيروهاي مسلح خودي بود. اين ارتفاع كه در عمليات والفجر 2 آزاد شده بود. در دوره دفاع متحرك سقوط كرد ودر عمليات كربلاي 2 نيز تامين گرديد، تا در زمستان 1365 درحالي كه چند متر برف قله آن را پوشانده بود آزاد شد. اين عمليات با رمز يا مولاي متقيان(ع) و به فرماندهي ارتش جمهوري اسلامي ايران طرح ريزي و لشكر 64 اروميه آن را به اجرا درآورد و در آن نيروهاي خودي موفق شدند با غافلگيركردن دشمن، ارتفاع 2519 را مجددا به تصرف درآورند و پس از مقابله با پاتك هاي دشمن، منطقه را تثبيت كنند.

عمليات كربلاي 8 18/1 تا 22/1/66
عمليات تكميلي كربلاي 8 نشان داد كه رزمندگان اسلام مانند همه نبردهاي گذشته خود قادر به شكستن سخت ترين خطوط پدافندي دشمن مي باشند و با وجود اتكا به نيروي پياده، برقواي زرهي و برآتش انبوه دشمن تسلط دارند و زمين هاي مسلح را به تسخير در مي اورند، ليكن بدان جهت كه در بررسي يك نبرد، همه ابعاد مورد توجه قرار مي گيرد و از آن جهت كه همواره عملياتي در دستور قرار مي گرفت كه حفظ ابتكار در آن مفروض باشد. ادامه عمليات در منطقه شرق بصره با تاكتيك هاي بكار رفته و راه كارهاي شناخته شده، توصيه نمي شد، بنابراين پس از عمليات تكميلي، فرمانده سپاه جبهه شمال غرب رابرگزيد تا عمليات كربلاي 10 را براي آن منطقه طراحي كند، با اين هدف كه با تغيير جبهه، زمان لازم به دست آيد و به مرور راه كارهاي جديدي در جنوب شناسايي شود. در عين حال عمليات كربلاي 8 نيز به فرماندهي فرمانده نيروي زميني سپاه در دو محور انجام شد تا خطوط پدافندي بهبود يابد و به سمت كانال زوجي پيش روي شود. در آغاز عمليات يگان هاي خودي تا خط 1000 پيش روي كردند، اما تسليح جديد زمين مانع از بهره برداري آنها از خاكريز 1000 به عنوان خط پدافندي شد و نيز بر اثر آتش سنگين دشمن، يگان هاي خودي نتوانستند به هم ملحق شوند، لذا پشت خاكريز 500 عقب آمدند.

عمليات كربلاي 10 25/1 تا 5/2/66
اين عمليات كه اولين عمليات گسترده در غرب كشور بعد از انتقال ميدان اصلي جنگ از جنوب به شمال كشور بود به همت سپاه پاسداران طراحي و اجرا شد. نكته برجسته اين عمليات، اجراي هم زمان دو تك منظم و نامنظم بود: هماهنگ با تك نيروهاي منظم در جبهه ماووت نيروهاي نامنظم قرارگاه رمضان و اتحاديه ميهني كردستان عراق مستقر در ياغسمر (شمال سليمانيه) مي بايست دو قرارگاه دشمن را منهدم مي كردند و منطقه تحت نفوذ اتحاديه ميهني (طالباني ها) را به منطقه اي كه در عمليات منظم آزاد مي گرديد، متصل مي كردند. فرماندهي عمليات منظم را قرارگاه نجف و فرماندهي عمليات نامنظم را قرارگاه رمضان برعهده داشتند. در مراحل اوليه اين عمليات اغلب اهداف مودر نظر تصرف شد. ليكن در ادامه عمليات- كه ده شبانه روز به طول انجاميد. الحاق بين دو قرارگاه صورت نگرفت و هدف هاي عمليات ناقص ماند در اين عمليات فرمانده توپخانه سپاه حسن شيخ زاده به شهادت رسيد.
پايان پيام
دوشنبه 22 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: حيات]

[مشاهده در: www.hayat.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 376]